Το θαυμάσιο στρουμπουλό-μαλλιαρό-μικρό είναι μια αφορμή για να ξεδιπλωθεί μια συζήτηση για τα μικρά αδέλφια και για την ικανότητα των παιδιών να τακτοποιούν τη ζωή τους.
Η Νίκη στη Μαρία:
Στην πρώτη σελίδα του βιβλίου, στα αριστερά, υπάρχουν σημειωμένα αυτά τα λόγια της Πίπης Φακιδομύτης: «Καλύτερα τα παιδιά να ζουν μια τακτοποιημένη ζωή. Ιδίως αν την τακτοποιούν αυτά τα ίδια». Χαμογελάω. Πόσο ταιριαστά είναι αυτά τα κρυμμένα λογάκια με ό,τι θα ακολουθήσει στις επόμενες σελίδες: η ζωή της μικρής Εντί –που δεν ξέρει να κάνει τίποτα, λέει, και ταυτόχρονα τη βλέπουμε να κάνει ένα σωρό πράγματα– απλώνεται μέσα από μία λεπτομερή και περίτεχνη εικονογράφηση που καταφέρνει να αποδώσει ολόκληρο τον κόσμο της. Το πεδίο δράσης ξετυλίγεται όπως είναι τακτοποιημένο από τη μικρή: τα σημαντικά, ο φούρνος, το ανθοπωλείο, οι σύμμαχοι-ενήλικες, η γειτονιά, το σπίτι. Οι διαδρομές της. Ταυτόχρονα, τα λογάκια της ΠίπηςΦακιδομύτης εισάγουν έμμεσα και την έννοια της χρησιμότητας μαζί με αυτή της τάξης. Τι είναι χρήσιμο στα παιδιά; Τι μπορούν να κάνουν τα ίδια τακτοποιώντας τον κόσμο μόνα τους;
Η ιστορία του βιβλίου είναι μια απλή ιστορία αναζήτησης ενός φανταστικού δώρου για τη μαμά, ενός στρουμπουλού-μαλλιαρού-μικρού. Από σταθμό σε σταθμό, η μικρή ηρωίδα καταφέρνει να μαζέψει μικρά πολύτιμα αντικείμενα που θα αξιοποιήσει όταν θα έρθει η ώρα, όταν θα βρεθεί κοντά στο πραγματικά επιθυμητό αντικείμενο και θα θέλει να το αποκτήσει. Είναι όμως περισσότερο μια ιστορία νοηματοδότητησης: τι σου δίνουν οι μεγάλοι (για να σε ξεφορτωθούν) και πώς αξιοποιείς εσύ μόνη σου τα εργαλεία που έχουν πρακτικά πέσει από τον κόσμο μπροστά στα πόδια σου;
Αυτό το παιχνίδι νοηματοδότησης υπογραμμίζει εξαιρετικά πετυχημένα η εικονογράφηση και κυρίως αυτό το υπέρλαμπρο ροζ που σχεδόν πονάει τα μάτια σου, αλλά ταυτόχρονα σε παρασέρνει, σε ενθουσιάζει, σε κάνει να χαμογελάς. Ένα νέον ροζ που αρχικά καλύπτει μια μεγάλη επιφάνεια πίσω από το εξώφυλλο και μετά σπάει σε μικρά κομματάκια-φαναράκια νοήματος μέσα στην αφήγηση. Είναι η σπίθα της Εντί. Ο σίφουνας που αυτή είναι, καθώς τρέχει στα στενά της πόλης. Είναι τα όμορφα πράγματα που υπάρχουν εκεί γύρω, όπως ένα μπουκέτο με λουλούδια. Αλλά κατά κύριο λόγο είναι το στρουμπουλό-μαλλιαρό-μικρό, το θαυμάσιο! Είναι το νόημα, η ιδέα, όλη η λάμψη του παιδικού μυαλού. Είναι αυτό που ψάχνουμε. Και αυτό που βρήκαμε. Αυτό δηλαδή που επενδύθηκε και απέκτησε αξία μέσα από όσα χρειάστηκε να γίνουν ώσπου να βρεθεί και να αποκτηθεί.
Κλείνω με ένα ακόμα μικρό σχόλιο για την εικονογράφηση. Με ενθουσιάζει ο τρόπος που ζωγραφίζει η Beatrice Alemagna και αγαπώ πολύ και άλλα της βιβλία (όπως για παράδειγμα το «Μια μεγάλη μέρα του τίποτα», εκδόσεις Κόκκινο, στο οποίο τον ρόλο του ροζ νέον έχει ένα αντίστοιχο πορτοκαλί). Έχει έναν τρόπο να γεμίζει τις σελίδες ασφυκτικά χωρίς να σε πνίγει, ενώ μπορεί μαγικά να φτιάχνει χώρους με μια στραβή και λάθος προοπτική, που σε αγκαλιάζουν. Δες πόσο πανέμορφη είναι η κουζίνα του σπιτιού, εκεί που η ιστορία ξεκινάει!
Η Μαρία στη Νίκη:
Πάντα χαίρομαι όταν η συζήτηση μαζί σου με φέρνει αντιμέτωπη με τις επιφυλάξεις μου, και η χαρά μου είναι μεγαλύτερη όταν αυτές οι επιφυλάξεις (γύρω από ένα βιβλίο ή μια συγγραφέα) αίρονται. Η Alemagna (Ιταλίδα, γεννημένη το 1973) με ενθουσιάζει ως εικονογράφος αλλά μου προκαλεί ένα μικρό ή μεγαλύτερο άγχος ως αφηγήτρια. Πάντα αναρωτιέμαι αν αυτές οι πολύ απλές ιστορίες, που υιοθετούν τάχα την οπτική του παιδιού (και συμπεριλαμβάνουν και δήλωση νομιμοφροσύνης προς την Πίπη Φακιδομύτη, μην τυχόν και δεν το καταλάβουμε ότι ανήκουν στην αντι-αυταρχική σχολή κλπ), με κάνουν να κουμπώνομαι. Δεν τις απορρίπτω, αλλά ξεκινώ με καχυποψία. Ποιος φόβος κρύβεται στο βάθος της καχυποψίας μου; Δεν μπορώ να απαγκιστρωθώ από την ιδέα ότι ένα σωρό άνθρωποι, εκπαιδευτικοί, γονείς, συγγραφείς, φορείς αυτής της τόσο πολλά υποσχόμενης κουλτούρας χειραφέτησης υπέρ των παιδιών, στο βάθος αντιπαθούν τα παιδιά. Πολύς εξευμενισμός, πολλή πολιτική ορθότητα, πολύ καλοσυνάτος κόσμος – με θέτουν χωρίς να το θέλω σε επιφυλακή. Είμαι έτοιμη να γυρίσω επιδεικτικά την πλάτη και να πιάσω τους παλιούς.
Να όμως που, στο ωραίο βιβλίο που συζητάμε, μια σειρά δεδομένων κυλάνε σαν χάντρες κομπολογιού καθώς ξεφυλλίζω το χαρτί –μα τι θαυμάσιο κι αυτό το αδρό χαρτί που θέλεις να το μυρίσεις και να το τρίψεις στο μάγουλό σου– διαλύοντας το άγχος ή, αν θέλεις, την προκατάληψή μου. Θα απαριθμήσω συνοπτικά τις αγχολυτικές χάντρες.
Πρώτα, όμως, θέλω να πω ότι είναι άλλο ένα αξιοσέβαστο βιβλίο ήδη και μόνον γιατί εξιστορεί τα πάθη μιας μικρής αδερφής. Και με έβαλε μέσα ήδη με τα ακόλουθα λόγια της πρώτης σελίδας: «Ο μπαμπάς μου μιλάει πέντε γλώσσες, η μαμά μου τραγουδάει σαν αηδόνι [εδώ τώρα παίζει και λιγάκι έμφυλο στερεότυπο αλλά ας το συγχωρήσουμε], η αδερφή μου είναι η βασίλισσα του πατινάζ στον πάγο, κι εγώ…εγώ δεν ξέρω να κάνω τίποτα.» Εκατομμύρια μικρά αδέρφια πυκνώνουν τις γραμμές πίσω από τη μικρή Εντί, με σηκωμένες τις γροθιές τους, τεντωμένη την προσοχή τους, κρατώντας την ανάσα τους. Τώρα, θα τους δείξει αυτή!, σκέφτονται, και μαζί τους το σκέφτεται κάθε αναγνώστρια/ης, και καθώς συμβαίνει αυτό, το βιβλίο έχει μια εξαιρετική βάση εκκίνησης.
Από κει κι ύστερα, κερδίζει τον σεβασμό μου η αντιπαράθεση με τον χασάπη Τεό, που κουνά την αιματοβαμμένη μαχαίρα του στον αέρα και μάλιστα ειδικά αυτή η σελίδα έχει τεράστιο μέγεθος και σε καλεί να την ξεδιπλώσεις στον αέρα. Και το αλισβερίσι με αυτό «το κουτορνίθι τον Κουεντίν», που δεν διστάζει να κάνει μια κυνική ανταλλαγή με ένα μικρό κοριτσάκι που θέλει τα… σκουπίδια του. Ναι, εδώ οι σκοτεινές πλευρές των ανθρώπων δεν αποσιωπούνται. Καλά το πάει. Όταν έρχεται η στιγμή το φιλντισένιο κουμπί να γίνει κέρμα ώστε να πεταχτεί ξαφνικά το σιντριβάνι στον αέρα ενώ πέφτουν και οι νιφάδες του χιονιού και όλοι οι άνθρωποι να θαυμάσουν κάτι μαγικό, που η Εντί το προκάλεσε στον δημόσιο χώρο, μπορεί κανείς ελεύθερα να χειροκροτήσει και να παρακινήσει και τους γύρω του, να χειροκροτήσουν όλες/οι μαζί. Έτσι, αυτό το «Κατάρα! Άρχισε να χιονίζει… Κουρασμένη, απογοητευμένη, βρήκα ένα καταφύγιο» μεταστρέφεται με δεξιοτεχνία από κακοτυχία σε γιορτή. Από κει κι ύστερα, έπεται μονάχα η θριαμβευτική έξοδος από το δράμα, με το τρόπαιο στο χέρι.
Πολύ σωστά επισημαίνεις το χτυπητό ροζ – κάτι δηλαδή που οριακά θα μπορούσε να θεωρηθεί φτηνιάρικο και αφελές, όπως κάθε τι που θα τολμούσε να προτείνει μια ασήμαντη μικρή αδερφή προς τους γίγαντες της επιστήμης και της τέχνης που την περιστοιχίζουν: είναι η σπίθα της Εντί που κερδίζει την παρτίδα. Είμαι μαζί της.
