του Σταύρου Χατζηθεοδωρου (*)
“Μια από τις ελάχιστες τέρψεις πνευματικές σε ό,τι απομένει ακόμα στην ανθρωπότητα είναι η ανάγνωση αστυνομικών μυθιστορημάτων ’με ένα τσιγάρο και έναν καφέ αποτελεί τριάδα αδιαίρετη για μένα που κλίνει την ευτυχία σε όλες της τις πτώσεις”, υποστηριζει ο Πεσσόα, και εγώ που η σχέση μου με το είδος περιορίζεται σε ολίγον από Μαρή, Σιμενόν και τις ταινίες του σπουδαίου Ζαν Πιερ Μελβίλ, απενοχοποιημένος και ευγενής, έχω τελειώσει μόλις το βιβλίο του Μάρκου Κρητικού, Αναρχικός τραπεζικός (Μεταίχμιο 2024),στο «Κυριακάτικο» -ένα εναλλακτικό καφενεδάκι-στη Χώρα της Τήνου.).Μου το πρότεινε η εμβληματικότερη μορφή βιβλιοπώλη των Κυκλάδων, ο Βλαδίμηρος -ή Μωυσής, κατά Μάρκο- που έχει το μαγαζί του στον δρόμο της Παναγιάς-χτες που πέρασα να του πω ένα γεια
«Πάρτο δάσκαλε, θα σ´ αρέσει, κάνω κι εγώ δυο τρία περάσματα απ´ το έργο», μου είπε συνωμοτικά» …..και είχε δίκιο…
Ο Μάρκος-κεντρικός ήρωας του βιβλίου-είναι ένας μεσήλικας σε κρίση. Ζει με τη γυναίκα του, την Έλσα-καθηγήτρια Γαλλικών -στα Πατήσια, σε έναν γάμο κατανόησης και αγάπης διανθισμένο με μπόλικο σεξ έως και δέκα φορές το χρόνο, που υπό την απειλή όπλου θα χαρακτήριζε χωρίς δεύτερη σκέψη ευτυχισμένο. Ισότιμα μέλη της οικογένειας, συμπληρώνοντας την τετράδα,τα δυο κατοικίδια, ο Πασχάλης και η Ζουζού. Παραπλεύρως μια πεθερά ως μόνιμη απειλή.
Ο Μάρκος είναι τραπεζικός υπάλληλος, ο τελευταίος τροχός της αμάξης σε μια εταιρεία νόμιμης τοκογλυφίας, όπως λέει. Υποβοηθούμενος από φαρμακευτική αισιοδοξία, αλκοόλ και μπόλικο καπνό σπρώχνει τη μέρα να φτάσει στο τέλος της. Οι Στόουνς, ο Ιγκι Ποπ, ο Μπάουι, ο Αγγελάκας, τα Ξύλινα σπαθιά απαλύνουν τη ροή του χρόνου, αλλά αδυνατούν να προσφέρουν επιπλέον ενδιαφέροντα και συγκινήσεις. Ώσπου ένα βράδυ στην καθιερωμένη βόλτα του σκύλου γίνεται αυτόπτης μάρτυς ενός φόνου/ ξεκαθαρίσματος της νύχτας. Αποφασίζει να κάνει έστω για πρώτη φορά στη ζωή του κάτι ρισκαδόρικο. Εμπλέκεται στην ιστορία, δίνοντας νόημα στην καθημερινότητα του, με απροσδόκητες εξελίξεις. Μαφιόζοι Αλβανοί, μούτρα λογιστές, κωλάδικα, ένα περιστασιακό πήδημα με την υπέροχη Μάρθα, το χαστούκι στον εργασιακό του προϊστάμενο και η ζωή του γίνεται λίμπα. Η Έλσα τον χωρίζει και η τράπεζα τον απολύει. Έτσι, αποφασίζει πλέον να δεχτεί την πρόταση του Φώντα για το μεγάλο κόλπο.
Όπως ξέρεις καλά φίλε μου τραπεζικέ, σήμερα το χρήμα μάς εξουσιάζει. Και ποιος είναι ο τρόπος να ξεφύγουμε από την τυραννία του; Να το αποκτήσουμε σε αφθονία. Όσο πιο άφθονο τόσο πιο ελεύθεροι θα αισθανόμαστε από την επιρροή του, ρήσεις του Φώντα. Παλιός συμμαθητής και πατριώτης του από την Τήνο ο Φώντας, αλητοοικογενειαρχης, ατακαδορος, ευφυής, αλλά και ψυχούλα, οπαδός του Μαρξ, μέχρι και τα ερωτικά ποιήματα του ήξερε απέξω. Τον πείθει.
Το δεύτερο μέρος του βιβλίου διαδραματίζεται στην Τήνο. Ο Μάρκος,ο Φώντας και δυο τρία αλάνια ακόμη στήνουν την δουλειά. Ο γεωγραφικός τόπος, ως τόπος καταγωγής τους, είναι οικείος και βοηθά σε καλά κρυμμένα μυστικά. Η ληστεία στην τράπεζα πραγματοποιείται. Το περίκλειστον του νησιού αγκάθι διαφυγής. Όλα είναι ανοιχτά. Καθώς ο κλοιός σφίγγει, το σασπένς κορυφώνεται και ο αναγνώστης μένει με το ερώτημα αν υπάρχει τέλεια ληστεία.
Ο Κρητικός διαθέτοντας στέρεα συγγραφική αρετή στήνει ένα μυθιστόρημα με μεστή αφήγηση και ζηλευτή δεξιοτεχνία. Το υπαινικτικό χιούμορ και ο αυτοσαρκασμός του ήρωα φανερώνουν γραφιά που κατοικεί μες στα λόγια του. Η πρωτοπρόσωπη, ενεστωτική αφήγηση κάνουν τον αναγνώστη συμμέτοχο της ιστορίας. Ενα αστυνομικό μυθιστόρημα με ελάχιστες σταγόνες αίματος, πραγματεύεται την υπαρξιακή αγωνία του ήρωα ,ο οποίος με το αίσθημα υπεραριθμίας στη ζωή που τον διακατέχει ,αποφασίζει να παίξει με τα όρια του, αψηφώντας ηθικούς κανόνες.
Προσόν του βιβλίου η εμβάθυνση των χαρακτήρων των δευτεραγωνιστών, της Έλσας, του Φώντα και της βιτριολικής πεθεράς του. Ενδεικτική και αγαπησιάρικη η σχέση του Μάρκου με τα τετράποδα του, που έχουν μερίδιο στο βιβλίο.
Αποτελείται από είκοσι και ένα μικρά κεφάλαια με ευρηματικότατους τίτλους….ο Θεός δεν είχε τον θεό του, το πιο επικερδές ελάττωμα, ο,τι δεν περνάει δεν μπορεί να είναι ευτυχία, δεν υπάρχει τίποτα πιο σκανδαλώδες από έναν ευτυχισμένο γάμο.
Λειτουργεί και ως μικρός τουριστικός οδηγός του νησιού, καθώς η αγάπη του συγγραφέα είναι πρόδηλη και υπάρχουν, ονόματα,τοποθεσίες, παραλίες, ξωκλήσια, χωριά.
Κλείνω τον σάκο, πληρώνω και σκέφτομαι να ρίξω καμιά βουτιά προς τον Άγιο Φωκά. Με ακολουθούν πάλι τα λόγια του Πορτογάλου, “μη διαβάζετε μυθιστορήματα γιατί εκεί μέσα συναντάτε, συσχετίζεστε ,σύνδιαλέγεστε με κάθε καρυδιάς καρύδι ,που μπορεί να αποβεί μοιραίο για σας”
Λέω να μην τον πιστέψω….
(*) Ο Σταύρος Χατζηθεοδωρου είναι εκπαιδευτικός
