του Γιάννη Ν. Μπασκόζου
Φέτος τα Βραβεία Λογοτεχνίας του περιοδικού Ο Αναγνώστης κλείνουν 10 χρόνια. Οι φίλοι και οι συντάκτες του περιοδικού θα το γιορτάσουν στην 10η κατά σειρά Απονομή των Λογοτεχνικών Βραβείων που θα γίνει την Πέμπτη 16 Ιουνίου, 8μμ, στο Μουσείο Μπενάκη, Πειραιώς 138.
Η ιστορία των Βραβείων και του περιοδικού
Τον Ιούνιο του 2012 είχε κλείσει το περιοδικό Διαβάζω και ορισμένοι από τους βασικούς συνεργάτες του αποφασίσαμε να δημιουργήσουμε ένα καινούργιο ηλεκτρονικό βιβλιοφιλικό περιοδικό. Οι πρώτες συναντήσεις έγιναν στη δημοφιλή σήμερα στο νεανικό κοινό πλατεία Βραζιλίας, απέναντι από τα παλιά γραφεία της εφημερίδας Το Βήμα. Οι συντελεστές της πρώτης συντακτικής ομάδας ήταν ο Βαγγέλης Χατζηβασιλείου, η Μαρίζα Ντεκάστρο, η Κατερίνα Σχινά, η Όλγα Σελλά, ο Στρατής Χαβιαράς, η Έλενα Χουζούρη, η Λίλα Κονομάρα και ο Γιάννης Μπασκόζος.
Η σελίδα www.oanagnostis.gr ήταν στον αέρα τους πρώτους μήνες του 2013. Το logo του περιοδικού σχεδίασε η γραφίστρια Πόπη Αλεξίου. Από την πρώτη συνάντησή της η Συντακτική Ομάδα αποφάσισε να συνεχίσει τον θεσμό των Λογοτεχνικών Βραβείων, μετρώντας από την αρχή. Τα πρώτα Λογοτεχνικά Βραβεία του Αναγνώστη αναγγέλθηκαν με συνέντευξη τύπου στο Βιβλιοπωλείο Ιανός μαζί με τις μικρές λίστες στις 21 Μαΐου 2013 και η τελετή προσδιορίστηκε για τις 12 Ιουνίου 2013, ημέρα Τέταρτη, στο Μέγαρο Μουσικής, στο πλαίσιο των εκδηλώσεων του Μέγαρον Plus. Ήταν η εποχή της μεγάλης κρίσης. Η τελετή άνοιξε με την ομιλία του υπογράφοντος,, διευθυντή σύνταξης του περιοδικού, που αναφερόμενος σε πρόσφατα γεγονότα είχε τονίσει ότι «διολισθαίνουμε συνεχώς αλλά δεν ξέρουμε πού θα μας βγάλει. Ένα αόρατο χέρι μας τραβάει προς τα κάτω. Υπάρχει διάσταση μεταξύ πολιτικής εξουσίας και κοινωνίας και έλλειμμα δημοκρατίας που προκαλεί». Παρόλα αυτά η κεντρική ομιλία απέπνεε αισιοδοξία για το περιοδικό, τόνιζε ότι ο Αναγνώστης εκφράζει τη συνέχειατου του παλιού και τη σύνδεση με το καινούργιο και ότι φιλοδοξεί να αποτελέσει πεδίο διαλόγου ενώ ανακοινώθηκε ότι το περιοδικό προγραμματίζει πολιτιστικές παρεμβάσεις για τον ερχόμενο χειμώνα.
Η προσπάθειά μας αυτή στηρίχτηκε σε φίλους που έσπευσαν να βοηθήσουν. Στους χορηγούς μας: Τον Γιάννη Μάνο από το Megaron Plus, την εταιρεία Grant Thornton, το Ίδρυμα Κώστα Κυριαζή, το Μουσείο Φρυσίρα, το Βιβλιοπωλείο Ιανός, την εταιρεία Προσχέδιο και την ΜKO Internet now! Τους χορηγούς επικοινωνίας: την EΡT, την εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ, το ραδιοφωνικό σταθμό VIMAfm και φυσικά στους εκδότες που αγκάλιασαν τη νέα προσπάθεια. Έκτοτε υπήρξαν πολλοί οι χορηγοί και υποστηρικτές του περιοδικού. Ανάμεσα τους ξεχωριστή θέση έχει η βοήθεια, υλική και πνευματική, που πρόσφερε ο αείμνηστος Στρατής Χαβιαράς, συγγραφέας και ιδρυτικό μέλος του “Α”.
Ξεχωριστό ρόλο έπαιξαν οι παρεμβάσεις και εκδηλώσεις του περιοδικού που τόνισαν τη φυσιογνωμία του ως διαδραστική δύναμη στο λογοτεχνικό πεδίο. (Αλλά αυτά θα τα πούμε μια άλλη φορά).
Πώς ψηφίζουν οι επιτροπές
Ένα από τα πρώτα θέματα που μας απασχόλησαν ήταν το πως θα ψήφιζαν οι Κριτικές Επιτροπές και τις είδους Βραβεία θα δίναμε. Κρατήσαμε τα ειδη Βραβείων που απονέμονταν και επί εποχής Διαβάζω, προσθέσαμε το Βραβείο Καλλιτεχνικού Σχεδιασμού που τα τελευταία δύο χρόνια λόγω της πανδημίας covid, εποχή στην οποία δεν είχαμε καλή πρόσβαση στα βιβλιοπωλεία, δεν απονεμήθηκαν. Στις κατηγορίες των βιβλίων για παιδιά προστέθηκαν τα βιβλία γνώσεων.Θέλοντας να αποφύγουμε παρατράγουδα, διαρροές και κυρίως πιέσεις στα μέλη των Επιτροπών καταλήξαμε τα μέλη μετά την τελική παράδοση στη δημοσιότητα των μικρών λιστών να μη συνεδριάζουν ξανά. Ψηφίζουν την παραμονή της τελετής των Βραβείων με μυστική ψηφοφορία σε δικηγόρο, ο οποίος σφραγίζει τα αποτελέσματα και τα ανακοινώνει στο περιοδικό ανήμερα της τελετής απονομής. Επίσης διατηρήσαμε τις κατηγορίες πρωτοεμφανιζόμενων (με όριο ηλικίας το ανώτερο 50) διαχωρίζοντας τις σε ποιητές και πεζογράφους, ενώ φέτος για πρώτη φορά διαχωρίσαμε το βραβείο νουβέλας από αυτό του διηγήματος, κατηγορία που όλα αυτά τα χρόναι ήταν κοινή για τα δύο είδη.
Όλα τα βιβλία κρίνονται μέσα από μία διαδικασία που λαμβάνει υπόψη τις λίστες νέων κυκλοφοριών της Βιβλιονέτ, τους καταλόγους των εκδοτών, αλλά και μεμονωμένες εκδόσεις που αποστέλλονται στα γραφεία του Αναγνώστη. Εξαιρούνται οι επανεκδόσεις, οι συλλογικοί τίτλοι και τα βιβλία που πρωτοεκδόθηκαν στο εξωτερικό και στη συνέχεια κυκλοφόρησαν στην χώρα μας μεταφρασμένα. Οι διαδοχικές συνεδριάσεις των επιτροπών (για τους ενήλικες αλλά και για τα βιβλία που απευθύνονται σε παιδιά) σχηματίζουν τις Μικρές Λίστες των βραβείων του περιοδικού, που αποτελούνται συνήθως από δέκα υποψήφιους τίτλους ανά κατηγορία. Μέλη των επιτροπών, που ανανεώνονται τακτικά μέσα στα χρόνια, έχουν υπάρξει κριτικοί λογοτεχνίας, φιλόλογοι, συγγραφείς, δημοσιογράφοι πολιτιστικού, ειδικοί του παιδικού βιβλίου και πανεπιστημιακοί.
Πάνω από 110 τιμηθέντες
Από το 2013 μέχρι και σήμερα έχουν απονεμηθεί λογοτεχνικά βραβεία σε ένα μεγάλο εύρος κατηγοριών, που περιλαμβάνει όλα τα είδη γραφής κι αφορά τόσο βιβλία ενηλίκων όσο και εκδόσεις για παιδιά και εφήβους. Βραβεία και τιμητικές διακρίσεις έχουν λάβει μέσα στα χρόνια πάνω από εκατόν δέκα πρόσωπα, από είκοσι έξι διαφορετικούς εκδοτικούς οίκους της χώρας, δίνοντας έναν πλειοψηφικό τόνο στις επιλογές των κριτικών επιτροπών του Αναγνώστη.
Για την ιστορία οι πρώτες Κριτικές Επιτροπές είχαν τις εξής συνθέσεις:
Η ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑΣ, ΠΟΙΗΣΗΣ ΚΑΙ ΔΟΚΙΜΙΟΥ
Ευριπίδης Γαραντούδης, καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών. Γιάννης Ν. Μπασκόζος, κριτικός βιβλίων, δημοσιογράφος. Μανώλης Πιμπλής, δημοσιογράφος. Κατερίνα Σχινά, κριτικός λογοτεχνίας, μεταφράστρια. Στρατής Χαβιαράς, συγγραφέας. Βαγγέλης Χατζηβασιλείου, κριτικός λογοτεχνίας.Έλενα Χουζούρη, συγγραφέας.
Η ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΒΙΒΛΙΩΝ ΓΙΑ ΠΑΙΔΙΑ
Αγγελική Αθανασοπούλου, βιβλιοθηκονόμος, προϊσταμένη Βιβλιοθήκης Αετοπούλειου Πολιτιστικού Κέντρου Δ. Χαλανδρίου. Αλεξίου Πόπη, γραφίστρια. Τζίνα Καλογήρου, καθηγήτρια Πανεπιστημίου Αθηνών. Μαρίζα Ντεκάστρο, κριτικός παιδικής λογοτεχνίας, συγγραφέας. Γιώργος Παναγιωτάκης, συγγραφέας.
Τα πρώτα Βραβεία του Αναγνώστη απονεμήθηκαν ως εξής;
Εικονογραφημένο βιβλίο για παιδιά, Αλέξης Κυριτσόπουλος, «Βεγγαλικά: ένα παραμύθι εμπνευσμένο από τα ποιήματα του Νίκου Εγγονόπουλου», Ίκαρος- Μουσείο Μπενάκη.
Λογοτεχνικό Βιβλίο για παιδιά, Πάνος Χριστοδούλου, «Η μπάλα της ζωής τους», Κέδρος
Λογοτεχνικό βιβλίο για εφήβους,Βασίλης Παπαθεοδώρου, «Οι άρχοντες των σκουπιδιών», Καστανιώτη
Μυθιστόρημα, Νίκη Αναστασέα , «Πολύ χιόνι μπροστά στο σπίτι», Πόλις
Διήγημα,Γιάννης Παλαβός,« Το αστείο», Νεφέλη
Ποίηση,Σταύρος Ζαφειρίου, «Προς τα πού», Νεφέλη
Δοκίμιο, Αλεξάνδρα Ρασιδάκη, «Περί μελαγχολίας στη θεωρία, τη λογοτεχνία, την τέχνη», Κίχλη
Πρωτοεμφανιζόμενη συγγραφέας, Λένια Ζαφειροπούλου, Patermoster Square, (ποίηση), Πόλις
Και τέλος
Βραβείο Νίκου Θέμελη, Θωμάς Κοροβίνης για το βιβλίο του «΄55» (εκδόσεις Άγρα).
