της Μαρίζας Ντεκάστρο.
Όσοι παρακολουθήσαμε την εκδήλωση του Αναγνώστη ‘Πώς γράφεται ένα κακό παιδικό βιβλίο’ στο Μέγαρο Μουσικής (25/2/2015) είχαμε την ευκαιρία να απολαύσουμε μία χαρισματική ομιλήτρια, την Αγγελική Γιαννικοπούλου, αναπληρώτρια καθηγήτρια στον τομέα της παιδικής λογοτεχνίας (ΤΕΑΠΗ, ΕΚΠΑ) και να πάρουμε μία πρώτη ιδέα για τις απόψεις της σχετικά με το εικονογραφημένο βιβλίο και πώς το διαβάζουμε. Το ίδιο χαρισματικά γραμμένο, σε λόγο επιστημονικό, αλλά καθόλου βαρύ και στεγνό, είναι το πρόσφατο βιβλίο της Το εικονογραφημένο βιβλίο στην προσχολική εκπαίδευση, Φιλαναγνωστικές δράσεις.
Η κεντρική ιδέα που πραγματεύεται η συγγραφέας σ’ αυτή τη μελέτη είναι ότι η ενασχόληση με το βιβλίο μπορεί να οδηγήσει τα νήπια, που δεν έχουν μάθει ακόμα να διαβάζουν, σε φιλαναγνωστικές στάσεις, αν εκλάβουν αυτή την ενασχόληση ως ψυχαγωγία. Οι πολύ μικροί αναγνώστες μπορούν να ψάξουν μέσα- έξω τα βιβλία τους, να τα ξεψαχνίσουν χωρίς σταθούν αποκλειστικά στην ιστορία που αφηγούνται, δηλαδή να ασχοληθούν και να αντιμετωπίσουν το βιβλίο ως σύνολο πολλών στοιχείων που το συγκροτούν και το συνθέτουν – εξώφυλλο, τίτλος, ονόματα συγγραφέα/εικονογράφου, εικόνα εξωφύλλου, εκδότης, οπισθόφυλλο, bar code, δέσιμο, βοηθητικά κείμενα προς τους γονείς, προλόγους, βιογραφικά, αφιερώσεις. Προτείνει δηλαδή μία ανάγνωση διαφορετικού είδους: την ανάγνωση του περικειμένου που περιλαμβάνει περιφερειακά στοιχεία εκτός κειμένου (κεφ. 3). Όπως επίσης προτείνει την ενασχόληση με το περικειμενικό στοιχείο της μορφής του γραπτού κειμένου. Η σύγχρονη εκτυπωτική τεχνολογία και η αισθητική των εικονογραφημένων βιβλίων οδηγεί συχνά στην οπτικοποίηση του κειμένου. Έτσι το κείμενο χωρίς να αυτονομείται απόλυτα από το περιεχόμενο του, ενισχύεται με την προσθήκη χρωμάτων, διαφορετικά μεγέθη λέξεων, προτάσεις που σχηματίζουν σχήματα, κ. ά. και καταλήγει εικόνα (κεφ. 4).
Στο τελευταίο κεφάλαιο μελετά τη σχέση του εικονογραφημένου παιδικού βιβλίου με τις διαφορετικές μορφές τέχνης – ζωγραφική, γλυπτική, φωτογραφία, κεραμική, κινηματογράφο και τη σύγχρονη κουλτούρα – μόδα, αρχιτεκτονική, design, γκράφιτι, αφίσες, θεωρώντας ότι αυτή η σύνδεση αποτελεί μία ακόμα διανοητική πρόκληση για τα παιδιά. Για όλες τις παραπάνω αναγνώσεις η Γιαννικοπούλου έχει πληθώρα προτάσεων για αναγνωστικές δραστηριότητες!
Η παραδειγματική ανάλυση (κεφ. 1-2), δύο προσφιλών θεμάτων από την παιδική λογοτεχνία, της Κοκκινοσκουφίτσας και των αισώπειων μύθων, εισάγει τον αναγνώστη στην πολυτροπικότητα των εικονογραφημένων βιβλίων και τον στέλνει στη μελέτη της ίδιας με τίτλο Το σύγχρονο εικονογραφημένο βιβλίο (εκδ. Παπαδόπουλος, 2008). Οι εικόνες έχουν αναμφίβολα αξία αισθητική, διακοσμητική ή απλά ταυτίζονται με το κείμενο στο οποίο αναφέρονται. Στο συγκεκριμένο είδος βιβλίων έχουν ιδιαίτερη αφηγηματική αξία καθώς η διαδικασία της ανάγνωσης κινείται σε δύο άξονες –κείμενο και εικόνα – και το μήνυμα του βιβλίου δομείται μέσα από τη σχέση του λεκτικού με το οπτικό που οδηγεί τον αναγνώστη να σκεφτεί. Εκτενείς βιβλιογραφικές αναφορές τεκμηριώνουν κάθε κεφάλαιο περιλαμβάνοντας μελέτες καθώς και βιβλία για παιδιά- ξενόγλωσσα, μεταφρασμένα, ελληνικά- που εξετάστηκαν και μπορούν να οδηγήσουν σε αναγνωστικές δράσεις.
Μπορεί η συγγραφέας να υποστηρίζει, σωστά, ότι η ανάγνωση ξεπερνά το χρησιμοθηρικό περιεχόμενο των βιβλίων, αλλά το δικό της βιβλίο είναι εξαιρετικά χρήσιμο! Αφενός καλύπτει θεωρητικά τους μελετητές της παιδικής λογοτεχνίας και αφετέρου τους εκπαιδευτικούς των πρώτων βαθμίδων της εκπαίδευσης αφού προτείνει ιδιαίτερα εφαρμόσιμες δραστηριότητες για την προσέγγιση και των μεγαλύτερων παιδιών προς τα βιβλία.
Info
Αγγελική Γιαννικοπούλου
Το σύγχρονο εικονογραφημένο βιβλίο
Παπαδόπουλος, 2008
Το εικονογραφημένο βιβλίο στην προσχολική εκπαίδευση, Φιλαναγνωστικές δράσεις
Πατάκης, 2016
