της Ελένης Χοντολίδου
Είναι παραπάνω από βέβαιο ότι στη Θεσσαλονίκη «γράφουν οι παρέες». Εν προκειμένω μιλώ για τις δραστήριες γυναίκες που συγκρότησαν στη Θεσσαλονίκη την Εταιρεία Σπουδών Ελληνικού Εβραϊσμού. Ψυχή της παρέας η ιστορικός Ρένα Μόλχο, η Φραγκίσκη Αμπατζοπούλου και άλλες. Τύχη αγαθή, φέτος βραβεύτηκε και η έτερη της παρέας, η ιστορικός Ρίκα Μπενβενίστε για τη Λούνα της (Βραβείο Μαρτυρίας-Βιογραφίας-Χρονικού- Ταξιδιωτικής λογοτεχνίας Λούνα. Δοκίμιο ιστορικής βιογραφίας).
Η Φραγκίσκη Αμπατζοπούλου γεννήθηκε στην Αθήνα το 1944 και είναι Ομότιμη Καθηγήτρια Νεοελληνικής Φιλολογίας του Τμήματος Φιλολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης στο οποίο δίδαξε 27 χρόνια. Σπούδασε ιστορία, αρχαιολογία και φιλολογία στην Αθήνα και στο Παρίσι. Έχει επίσης διδάξει νεοελληνική φιλολογία στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Iωαννίνων (επτά γόνιμα χρόνια), στο Παιδαγωγικό Tμήμα Δημοτικής Eκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Kρήτης και στο Πανεπιστήμιο Κύπρου.
Έχει πλούσιο δοκιμιακό, κριτικό, μεταφραστικό και ποιητικό έργο.
Φέτος η Επιτροπή των Κρατικών Βραβείων Λογοτεχνίας έκρινε : «ότι με την καινοτόμο και μακροχρόνια συνεισφορά της Φραγκίσκης Αμπατζοπούλου ανοίγονται νέα ερευνητικά πεδία στον χώρο των γραμμάτων και γι’ αυτό της απονέμει το Το Μεγάλο Βραβείο Γραμμάτων για τη συνολική προσφορά του έργου της».
Από το 1986 ασχολήθηκε με τη λογοτεχνική αναπαράσταση του Ολοκαυτώματος στη νεοελληνική πεζογραφία και έχει επιμεληθεί πολλά βιβλία με μαρτυρίες για τους διωγμούς των Ελλήνων Εβραίων κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Είναι πολύ φυσικό σήμερα να βλέπουμε νέους −και όχι μόνον− επιστήμονες να μελετούν θέματα «εβραϊκού ενδιαφέροντος», την Ισραηλιτική Κοινότητα να προκηρύσσει υποτροφίες; να εκπονούνται διδακτορικές διατριβές…
Τίποτε από όλα αυτά δεν συνέβαινε πριν το 1993 και δεν θα είχε συμβεί εάν οι δραστήριες αυτές γυναίκες δεν είχαν συγκροτήσει αυτό το συστηματικό «φυτώριο-σχολείο» για όλους όσοι είχαν ενδιαφέρον να παρακολουθούν τα συνέδρια, τις μηνιαίες συναντήσεις, τις προβολές ταινιών.
Κάπως έτσι συγκροτήθηκε το διεπιστημονικό πεδίο των Εβραϊκών Σπουδών στην Ελλάδα. Εδώ και τρία χρόνια η ίδρυση της έδρας Εβραϊκών Σπουδών στο ΑΠΘ μοιάζει πλέον φυσική, αν όχι και επιβεβλημένη.
Όταν ξεκίνησε την επιστημονική της εργασία στο πεδίο αυτό η Φραγκίσκη Αμπατζοπούλου το κλίμα δεν ήταν φιλικό, για να το πω όσο πιο ήπια μπορώ. Οι αρνητικές αντιδράσεις κυμαίνονταν από το «τι είναι πάλι τούτο» μέχρι «αυτά δεν είναι επιστημονικά»!
Παρά ταύτα, η Φραγκίσκη, σοβαρή, πειθαρχημένη, ταπεινή εργάτρια της επιστήμης της, αυστηρή κυρίως με τον εαυτό της έκανε υπομονετικά και επίμονα τη δουλειά της.
Δικαίως μπορεί -και εύχομαι- να αισθάνεται δικαιωμένη από τις εξελίξεις στο πεδίο που συνετέλεσε να καθιερωθεί και από το βραβείο που της απενεμήθη ως ελάχιστη αναγνώριση και αντίδωρο του «δώρου» της, της προσφοράς της στα ελληνικά γράμματα.
Θα ήταν πολύ χρήσιμη για όλους μια χρηστικής βιβλιογραφίας για τις Εβραϊκές Σπουδές τουλάχιστον των ασχολούμενων επαγγελματικά μ΄αυτές, όπως της κ. Αμπατζόγλου, της κ. Μόλχο, κ. ά.
Ευχαριστώ
Σχεδόν αδύνατον αυτό που ζητάτε. Ειναι τοσα πολλά πιά.
Αμπατζοπούλου
Tο ολοκαύτωμα στις μαρτυρίες των Eλλήνων Eβραίων, Παρατηρητής, Θεσσαλονίκη 1993·
H λογοτεχνία ως μαρτυρία. Έλληνες πεζογράφοι για τη γενοκτονία των Eβραίων, Παρατηρητής, Θεσσαλονίκη 1995·
O Άλλος εν διωγμώ. Zητήματα λογοτεχνικής αναπαράστασης, Θεμέλιο, Aθήνα 1998·
Ρένα Μόλχο
http://www.biblionet.gr/author/39780/%CE%A1%CE%AD%CE%BD%CE%B1_%CE%9C%CF%8C%CE%BB%CF%87%CE%BF
http://alexandria-publ.gr/product-category/history/themata-evraikis-istorias/
http://www.ww2istories.gr/index.php?id=5