Του Σπύρου Κακουριώτη.
Η σφαγή στα γραφεία του Charlie Hebdo και τα τραγικά γεγονότα που ακολούθησαν στο Παρίσι έφεραν για άλλη μια φορά στην επικαιρότητα τον κίνδυνο που αντιπροσωπεύει για την Ευρώπη η «επιστροφή» των τζιχαντιστών, κίνδυνος ο οποίος, μετά τη δολοφονία του Οσάμα μπιν Λάντεν, φαινόταν να έχει απομακρυνθεί.
Την «ευκαιρία» για τη δυναμική επανεμφάνιση των μαχητών του «ιερού πολέμου», με ποιοτικά νέους όρους, έδωσε η δημιουργία μιας γεωπολιτικής «μαύρης τρύπας» στη Συρία, που σε συνδυασμό με την διαρκώς αιμάσσουσα πληγή του Ιράκ αποτελεί σήμερα την ενιαία εδαφική βάση του λεγόμενου «χαλιφάτου», του Ισλαμικού Κράτους.
Τα καταιγιστικά γεγονότα που οδήγησαν στην εδραίωση του ISIS σε μεγάλα τμήματα των δύο αυτών χωρών, μέσα σε μόλις εκατό ημέρες, το καλοκαίρι του 2014, αναλύει στο βιβλίο του ο ιρλανδός δημοσιογράφος Patrick Cockburn, ανταποκριτής της Independent στη Μέση Ανατολή, ένας από τους καλύτερα πληροφορημένους δυτικούς δημοσιογράφους εκεί, καθώς παρακολουθεί τις εξελίξεις της περιοχής από το 1979.
Μέσα από τις σελίδες της ανάλυσής του, αναδεικνύεται γλαφυρά ο ρόλος που έπαιξε η μονοκρατορία της σιιτικής πλειονότητας στο Ιράκ και ο πλήρης αποκλεισμός των σουνιτών, με τη στήριξη των αμερικανικών δυνάμεων, αλλά και του Ιράν. Ο αποκλεισμός αυτός, σε συνδυασμό με την εκτεταμένη διαφθορά και την απόλυτη ανικανότητα του μηχανισμού του ιρακινού κράτους, προπαντός του στρατού, για τη συγκρότηση του οποίου ξοδεύτηκαν τόσα εκατομμύρια δολάρια από τη μεριά των Αμερικανών, είχε ως αποτέλεσμα πολλές πόλεις του βόρειου Ιράκ, με πρώτη τη Μοσούλη, να πέσουν, σαν χάρτινος πύργος, στα χέρια των εξεγερμένων σουνιτών.
Ένοπλη έκφραση αυτής της εξέγερσης υπήρξε το Ισλαμικό Κράτος και ο αυτοανακηρυγμένος χαλίφης του, Αμπού Μπακρ αλ Μπαγκντάτι. Μέσα από τις σελίδες του Cockburn γίνεται φανερό ότι η κυριαρχία του ISIS στο βόρειο Ιράκ οφείλεται τόσο στην αποτελεσματική στρατιωτική δράση των δυνάμεών του όσο και στη λαϊκή εξέγερση των σουνιτών, την οποία εκμεταλλεύτηκε.
Όμως ήταν η τυφλή πολιτική της Δύσης στον εμφύλιο πόλεμο στη Συρία που έδωσε στο ISIS τη δυνατότητα να επεκταθεί εδαφικά και να ενισχυθεί με τζιχαντιστές απ’ όλο τον κόσμο –και από τη Σαουδική Αραβία, που όμως φαίνεται να αναθεωρεί τη στάση της, αντιλαμβανόμενη πως οι οργανώσεις που στήριξε με άφθονα κεφάλαια είναι πιθανόν να στραφούν εναντίον της.
Η είσοδος του Ισλαμικού Κράτους στον συριακό εμφύλιο άλλαξε άρδην τα δεδομένα, καθώς σήμανε την εμφάνιση ενός ιδιαίτερα ισχυρού και δύσκολα αντιμετωπίσιμου παίκτη. Επικαλούμενος τα λόγια ενός ιρακινού ηγέτη, ο Cockburn γράφει για τους τζιχαντιστές: «Είναι άνθρωποι που έχουν συνηθίσει να επιβιώνουν σε συνθήκες νεολιθικής εποχής, έτσι το να τους βομβαρδίσεις δεν πρόκειται να κάνει κάποια διαφορά»…
Η μόνη δυνατότητα εξόδου από το αδιέξοδο, σημειώνει ο ιρλανδός δημοσιογράφος, είναι η αποκλιμάκωση του πολέμου στη Συρία, η κατάπαυση του πυρός ανάμεσα στις δυνάμεις του Άσαντ και της φιλοδυτικής αντιπολίτευσης, η αποκατάσταση μιας λίγο-πολύ «ομαλής» καθημερινότητας, που θα επιτρέψει στον πληθυσμό να ζήσει με σχετική ασφάλεια και θα δώσει, αφενός, τη δυνατότητα να αναπτυχθούν μετριοπαθέστερες φωνές, αφετέρου, να στραφούν συντονισμένα οι σημερινοί αντίπαλοι εναντίον των δυνάμεων του Ισλαμικού Κράτους.
Είναι πιθανόν κάτι τέτοιο; Μέχρι σήμερα, σημειώνει ο Cockburn, η πολιτική της Δύσης διακρίνεται από παραλογισμό: οι δυτικές δυνάμεις είναι απρόθυμες να πολεμήσουν το ISIS, ενώ οι μόνοι που είναι πρόθυμοι να το πολεμήσουν, το Ιράν, η συριακή κυβέρνηση, το PKK και η Χεζμπολά, αποκλείονται ως «τρομοκράτες»…
info:
Patrick Cockburn
Η επιστροφή των τζιχαντιστών
Το Ισλαμικό Κράτος και η νέα εξέγερση των σουνιτών
Μετάφραση: Κωνσταντίνος Γεώρμας
Μεταίχμιο, 2014
σελ. 192
