Του Γιώργου Λίλλη.
Ο Γιάννης Αντιόχου ανήκει στους αγαπημένους μου ποιητές. Με κάθε του νέο βιβλίο βάζει τον πήχη ακόμα πιο ψηλά, χωρίς να επαναπαύεται στις επιτυχίες του. Θυμάμαι την έκπληξή μου όταν διάβασα τη συλλογή “Στη γλώσσα του”, εκδόσεις Γαβριηλίδης. Δεν είχα διαβάσει κάτι ανάλογο από έλληνα ποιητή. Ο πληθωρικός του λόγος, η σκοτεινή και παγανιστική του υφή, δεν γινόταν να σε αφήσει αδιάφορο. Ο Αντιόχου από το πρώτο του ήδη βιβλίο, το “Ανήλικης νυκτός παρίστιον δέρμα”, εκδόσεις Γαβριηλίδη, είχε βρει την δική του φωνή, λες και ήταν έτοιμος από καιρό. Τον θεωρώ ως τον πιο συνειδητοποιημένο ποιητή της γενιάς μου για τον λόγο ότι από την αρχή είχε χτίσει το εντελώς προσωπικό του σύμπαν και πάνω σε αυτό έχτισε στα κατοπινά του έργα μια χαρακτηριστική φωνή. Αν ανατρέξω στις δικές μου πρώτες ποιητικές απόπειρες, διαπιστώνω πως επηρεασμένος από τους αγαπημένους μου ποιητές, μιμούμουν τις τεχνικές και την φωνή τους. Με τον Αντιόχου δεν συμβαίνει αυτό. Ώριμος, κατέγραψε με τον δικό του μοναδικό τρόπο την ποιητική του πορεία.
Το καινούργιο του βιβλίο “Εκπνοές”, έρχεται μετά από πέντε χρόνια να συμπληρώσει την προηγούμενη συλλογή “Εισπνοές”. Ένα βιβλίο που ήταν αρκετά σκοτεινό, μια εξάσκηση αναπνοής, μια απεγνωσμένη προσπάθεια να ανασάνει μεταφορικά, σ΄ έναν κόσμο που δύσκολα μπορούσε να εξηγήσει και γι΄ αυτό τον λόγο ένιωθε να πνίγεται. Η ποίηση έπαιζε τον ρόλο εκείνης της βαθιάς και καθαρής αναπνοής, όταν όπως βγαίνουμε από ένα δωμάτιο που έχει γεμίσει καπνούς και πέρνουμε με βαθιές ανάσες καθαρό αέρα. Στις “Εκπνοές” όμως, ο Αντιόχου έχει καταφέρει να ξεφύγει από κάθε τι που τον πνίγει και είναι έτοιμος να ανοίξει έναν διάλογο με την ουσία του ανθρώπινου πνεύματος, δια μέσου μιας θρησκευτικής προσέγγισης, που δεν έχει σχέση όμως με την θρησκεία, αλλά με το θείο και την υπερβατική του υπόσταση. Τα ποιήματά του είναι καταθέσεις ενός ανθρώπου που έμαθε από τα λάθη του, παραδέχτηκε τις ήττες του και αντί να πέσει στην θλίψη, κατάφερε μέσω της τέχνης του να δημιουργήσει έναν μεγάλο καθρέφτη όπου αντικαθρεφτίζεται η ψυχή και ο κόσμος όλος. Οι εκπνοές οδηγούν στην εξωστρέφεια:
Και οι υποσχέσεις του “για πάντα”
θραύσματα βλάσφημα σε πληγώνουν
όλο και κάποιος Θεός θα καιροφυλαχτεί στο τίποτα
ωτακουστής των θρήνων και των ιαχών σας
θα απλώνει το παντοδύναμο χέρι του στο πόμολο της μνήμης
ανοίγοντας μια πόρτα που ποτέ δεν υπήρξε
ψαύοντας ό,τι στραφταλίζει στην επικράτεια των νεκρών
Στίχοι καταλυτικοί, υπερβατικοί, με την αλήθειά τους ξεκάθαρη. Όλη η συλλογή είναι ένας χάρτης αυτογνωσίας. Μια δομημένη σύνθεση που απαίτησε από τον δημιουργό της ένα ισχυρό βίωμα για να γραφτεί, αλλά και πολύ δουλειά για να κατασταλάξει μέσα του ο καιταγιστικός της οίστρος. Οι Εκπνοές είναι μια πληθωρική συλλογή μακροσκελών ποιημάτων, που ακόμα και ένα κόμμα δεν αφήνεται μετέωρο αλλά έχει τον στόχο του, για να μεταδώσει την αισθαντικότητα και το πάθος του δημιουργού της. Σήμερα σπάνια γράφονται ποιήματα όπως ο Διχοτομημένος άλλος, μια σπαραχτική κατάθεση για τον διχασμό του πνεύματος και της σάρκας, ή η λυρική Περίπτυξη και η Χαρωπή ζωή, δυο ποιήματα που αγάπησα με την πρώτη.
Ο κόσμος του Αντιόχου είναι σκοτεινός και συνάμα φωτεινός. Οι νόμοι των αντιθέτων κυριαρχούν στο έργο του:
Και δεν είναι που τρέμει σαν το φύλλο
μήτε που γονατίζει γυμνός μέσα στις τσουκνίδες
ή που λερώνει τα χείλη του
στη λάσπη των σωμάτων που ερωτεύεται
Πασχίζει να κοιτά τα αστέρια που λιγόστεψαν
ταϊζει την Αφροδίτη με αναμνήσεις
και διαχωρίζει αυτό το μπλε μαύρο
σκαλίζοντας με ένα μαχαίρι την ερημιά του.
Η συνειδητοποίηση της αίσθησης του πόνου ή της αλήθειας που κρύβει ο πόνος. Τα ποιήματα του Αντιόχου ξεσκεπάζουν τους εφιάλτεςτου, τον οδηγούν όχι όμως προς την διαφυγή από τον πόνο, αλλά την εντρύφηση του σ΄ αυτόν. Μόνο με την ποίηση θα μπορούσε να μεταχειριστεί τέτοια ανορθόδοξα και ρηξικέλευθα υλικά για να υπερβεί τον ίδιο του τον εαυτό. Ο Durs Grünbein σ΄ ένα δοκίμιο είχε γράψει πως «ίσως τα δυνατότερα ποιήματα, τα πλέον αινιγματικά έργα, γράφονται σαν απόκρουση του ερεθισμού, σαν να παίρνει, για λίγο ανάσα η μνήμη υπό τον συνεχή καταιγισμό καθημερινών εντυπώσεων». Εστιάζοντας στα ποιήματα του Αντιόχου σε αντιπαραβολή μ΄ αυτά τα λόγια, νομίζω εδώ έγκειται το μεγαλείο της ποίησής του. Μέσα από το καταιγισμό της δικής του μνημοσύνης ενάντια στην λήθη που εμποδίζει την αλήθεια να φανεί ακέραια μπροστά μας, ο Αντιόχου γίνεται ο μεταφορέας της σε μια κατασκότεινη περιοχή μέχρι τον απροσδόκητο κατακερματισμό της.
info:
ΓΙΑΝΝΗΣ ΑΝΤΙΟΧΟΥ
ΕΚΠΝΟΕΣ
ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΙΚΑΡΟΣ
Τον παρακολούθησα στην τηλεόραση…
Έχει ήθος,υφος,ταπεινωση,μετριοφροσυνη.
Είναι βυθισμένος στον φανταστικό,ιδανικο κοσμο,ανύπαρκτο για τους κοινούς θνητούς…
Συγχαρητήρια ,είσαι άπιαστος…
Καλή συνέχεια..