Μαρίζα Ντεκάστρο.
Η μεγάλη Αstrid Lindgren (1907-2002) εξέδωσε την Πίπη Φακιδομύτη το 1944 όταν ήταν 37 ετών, κι έκτοτε έγινε παγκοσμίως γνωστή. Έγραψε πάρα πολλά βιβλία σε μεγάλο χρονικό διάστημα, έκανε και σειρές, αλλά στην εποχή της το marketing δεν είχε σχέση μ’ αυτό που συμβαίνει σήμερα. Πιθανολογούμε λοιπόν πως όταν έγραφε για παιδιά δεν φαίνεται να έκανε σκέψεις σαν κι αυτές που αναπτύσσονται παρακάτω. Γι’ αυτό όλοι την τιμούν.
Το πρόσφατο βιβλίο της στα ελληνικά, Ο νάνος δεν κοιμάται (εικ. Kitty Crowther, μετ. Άννα Παπαφίγκου, εκδ. Μάρτης, 2015) διηγείται τη ζωή ενός καλόκαρδου νάνου που τριγυρίζει εδώ κι εκεί τα βράδια, πηγαίνει στα παιδικά δωμάτια, στα ζώα, τους μιλάει τη γλώσσα των νάνων που όλοι την καταλαβαίνουν, αφήνει τα ίχνη του στο χιόνι συντροφιά για τους ανθρώπους, ονειρεύεται. Είναι ένα απλό παραμύθι. Απλό! Αληθινό κι ευχάριστο. Χωρίς διδακτικές βλέψεις. Για να ευχαριστεί και να ψυχαγωγεί.
Θέλω να σου διηγηθώ μια όμορφη ιστορία, θα μπορούσε να είναι ο υπότιτλος στο βιβλίο της Lindgren. Πώς όμως θα φαινόταν στον υποψήφιο αναγνώστη αυτός ο υπότιτλος στο βιβλίο του; Μάλλον θα τον ξάφνιαζε, γιατί τι άλλο σκοπό έχουν τα βιβλία από το να διηγούνται όμορφες ιστορίες; Μπορεί να ξάφνιαζε και τους γονείς, τους εκπαιδευτικούς, τους συγγραφείς.
Ας σταθούμε στους συγγραφείς παιδικών βιβλίων, τουλάχιστον σε κάποιους, και ας προσπαθήσουμε να μπούμε στο μυαλό τους όταν αποφασίζουν να γράψουν ένα βιβλίο παιδικό.
Πότε γράφει κάποιος; Ποια είναι τα κίνητρα του;
Όταν έχει να πει κάτι που πηγάζει από μέσα του;
Όταν τον συναρπάζει ένα γεγονός; Όταν θέλει να το επεξεργαστεί και να δώσει τη δική του οπτική;
Όταν ενδιαφέρεται να χτίσει μία προσωπική σειρά σ’ έναν εκδότη;
Όταν ενδιαφέρεται να μπει σε μία ήδη οργανωμένη σειρά γιατί θεωρεί ότι της ταιριάζει;
Όταν σκέφτεται ως άλλος ‘συλλέκτης’ πως είναι καλό για το προφίλ του να έχει βιβλία για κάθε θέμα της εποχής;
Όταν ασχολείται εργαλειακά με ένα λογοτεχνικό είδος και δεν επιχειρεί να δείξει νέο πρόσωπο;
Όταν φροντίζει να γράφει και κάποιο επετειακό βιβλίο (Χριστούγεννα, Πάσχα…);
Όταν σκέφτεται πως το έργο του είναι ό,τι πρέπει για τα σχολεία;
Όταν θέλει πάση θυσία να βρίσκεται στην επικαιρότητα;
Όταν για λόγους προβολής βομβαρδίζει τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης με αναγγελίες εκδηλώσεων, φωτογραφίες από εκδηλώσεις, δημιουργώντας εν μέρει μια πλαστή ιδέα για την αξία του έργου που φαίνεται ότι είναι αριστούργημα;
Όταν προσπαθεί να κεφαλαιοποιήσει μία επιτυχία;
Όταν ενδίδει στις προτροπές των εκδοτών να βγάλει σύντομα καινούριο βιβλίο;
Όταν αρκείται στο καλούτσικο, στο μέτριο, που διαμορφώνει, υποστηρίζουμε, αναγνώστες με μέτριες επίσης απαιτήσεις;
Όταν θέλει με σθένος να βάλει το λιθαράκι του σε μία άσκηση συγγραφικής παιδαγωγικής;
Όταν θέλει οπωσδήποτε να εκδώσει γνωρίζοντας ότι κάνει εκπτώσεις στο φτηνό χαρτί, τη βιαστική εικονογράφηση, το κάκιστο lay out, τα συντακτικά και άλλα λάθη, τη αισθητική της έκδοσης και την πρόχειρη εκτύπωση;
Πότε και γιατί λοιπόν γράφει ένας συγγραφέας;
Είναι προφανές ότι δεν αφορούν τους πάντες τα συγκεκριμένα ερωτήματα γιατί δεν δουλεύουν όλοι με αυτό τον τρόπο. Ούτε η Άλκη Ζέη γράφει με πρόγραμμα για να καλύψει θεματικά κενά, ούτε ο Παντελής Καλιότσος έγραφε, ούτε η Κιρα Σίνου, ούτε πολλοί γνωστοί και λιγότερο γνωστοί συγγραφείς. Γράφουν όταν έχουν κάτι να πουν.
Δυστυχώς όμως για πολλά από τα ερωτήματα υπάρχουν απαντήσεις και φυσικά ονόματα.
Και πάλι δυστυχώς μία πρόχειρη έρευνα στη Βιβλιονέτ επιβεβαιώνει ότι πολλοί/ες εκδίδουν 3 και 4 βιβλία το χρόνο, έστω και μικρής έκτασης. Γεγονός που οδηγεί στη μετριότητα!
Ακούγεται πώς οι συγγραφείς που γράφουν για παιδιά είναι γενικά οι αποτυχημένοι συγγραφείς, γι’ αυτό και στρέφονται προς τα εκεί. Είναι απίστευτα αφελείς όσοι θεωρούν τη λογοτεχνία για παιδιά εύκολο είδος! Καλό θα ήταν όμως οι του παιδικού να μη δίνουν λαβές για τέτοια σχόλια…
