Του Γιάννη Ν. Μπασκόζου.
Τρεις πολύ διαφορετικοί αμερικανοί συγγραφείς, ο George Saunders, ο Dave Eggers και η Rachel Kushner περιγράφουν διαφορετικές όψεις της ταξικής, της εφιαλτικής και της καλλιτεχνικής Αμερικής. Υπάρχουν πολλές Αμερικές, μας το λένε οι επιστήμες αλλά και η λογοτεχνία. Τρία πρόσφατα μεταφρασμένα βιβλία εκλεκτών νεότερων αμερικανών συγγραφέων μας παρουσιάζουν διαφορετικές πτυχές των ΗΠΑ. Είναι η Αμερική των μεγάλων ταξικών διαφορών μεταξύ των πολύ φτωχών, της μεσαίας τάξης και των πλούσιων. Καταγράφεται στον μεγαλύτερο ίσως σημερινό αμερικανό συγγραφέα George Saunders και στη συλλογή διηγημάτων του με τίτλο «Δεκάτη Δεκεμβρίου» (Ίκαρος , μετ: Γ-Ι. Μπαμπασάκης). Υπάρχει επίσης η Αμερική του facebook, της Apple, του twitter, των μεγάλων δικτύων και των μεγάλων οραμάτων, όπως διαγράφεται ως εφιαλτικό φόντο της ιστορίας που διηγείται ο μπεστσελερίστας Dave Eggers στο μυθιστόρημά του με τίτλο «Ο κύκλος»(Κέδρος, μετ: Ιλαείρα Διονυσοπούλου). Τέλος υπάρχει και η Αμερική που έχει σχεδόν τελειώσει μέσα στον περασμένο αιώνα, αυτή της πρωτοποριακής τέχνης, των «ψαγμένων», αυτών που ζουν ελευθεριάζοντες κυνηγώντας το παρόν. Τη βρίσκουμε στο μυθιστόρημα της νεοεμφανιζόμενης Rachel Kushner «Τα φλογοβόλα» (Ίκαρος, μετ: Γ. – Ι. Μπαμπασάκης).
Ο George Saunders, βραβευμένος και με τον τίτλο ενός από τους 100 σημαντικότερους ανθρώπους στον κόσμο που του απένειμε το Times, περιγράφει μια σκληρή Αμερική γεμάτη ταξικές αντιθέσεις. Οι ήρωες του είναι οικογενειάρχες της μεσαίας τάξης που βλέπουν το αμερικάνικο όνειρο να απομακρύνεται και τη θέση του να παίρνει ο κυνισμός και ο νόμος του χρήματος – το οποίο κατέχουν λίγοι σε μεγάλη ποσότητα. Ο Saunders αρέσκεται να βλέπει τη ζωή πολλές φορές από τη σκοπιά των παιδιών, όπου η αφέλεια, η ανιδιοτέλεια, το υπερρεαλιστικό μυαλό τους αποδομεί τον κόσμο των μεγάλων. Τα διηγήματα του κινούνται μεταξύ ενός σκληρού ρεαλισμού (θυμίζουν τον Ρέιμοντ Κάρβερ) και μιας επιστημονικής δυστοπίας (θυμίζει τον Κουρτ Βόνεγκατ) δίνοντας πολλαπλές όψεις μιας φθίνουσας – από την άποψη της ευτυχίας- Αμερικής. Το ουσιώδες είναι ο τρόπος που εκφέρει τις σκέψεις του, πώς ο συγγραφέας προσπαθεί να μας κοινωνήσει τις ιδέες και τα αισθήματα των ηρώων του από το μέσα μέρος του μυαλού τους.
Στον πυλώνα της ευτυχίας και των εφιαλτικών οραμάτων κινείται το βιβλίο του Dave Eggers με τίτλο «Κύκλος». Χαρακτηρίστηκε το «1984» για τη γενιά του διαδικτύου ή μια προχωρημένη σε επεξεργασία ιστορία όπως αυτή στην ταινία Τρούμαν Σόου. Η ηρωίδα του Μέι Χολαντ βρίσκει την πιο ονειρεμένη και «ψαγμένη» εργασία, στον Κύκλο. Μια εταιρία που ενοποιεί όλα τα κοινωνικά δίκτυα σε ένα. Είναι κατά κάποιον η συνένωση του google, της apple, του facebook, του twitter και κάτι περισσότερο από όλα αυτά. Η εταιρεία αυτή έχει σκοπό τη διαφάνεια παντού. Όλα είναι φανερά, αρκεί να καταφέρει κάθε άνθρωπος να αποτελεί μόνον έναν αριθμό. Πάνω σε αυτόν θα βλέπουν όλοι όλα όσα τον αφορούν. Από τα χρέη του μέχρι τις προσωπικές του σχέσεις. Τα ανώτατα στελέχη της εταιρείας που θυμίζουν πολύ τον Μπιλ Γκέιτς, τον Στιβ Τζομπς και τον Μαρκ Ζάκερμπερκ κατευθύνουν τους εργαζόμενους στο να γίνονται όλο και πιο κοινωνικοί και αυτό το μήνυμα έχουν υποχρέωση να το διαδίδουν παντού. Η κοινωνικοποίηση μέσω του δικτύου γίνεται ένας καταναγκασμός και τελικά ένας ψηφιακός ολοκληρωτισμός. Η Μέι είναι χαρούμενη και εύκολα προσαρμόσιμη στους στόχους της εταιρείας. Ακόμα κι όταν τα σχέδια της εταιρείας δημιουργούν έναν φασιστικό ολοκληρωτισμό στο πλαίσιο μιας πολιτικά ορθής πολιτικής, η Μέι θα υπηρετήσει αυτά τα σχέδια με ένα μείγμα αφέλειας και απροσμέτρητης φιλοδοξίας. Ο Eggers κρούει τον κώδωνα του κινδύνου και θέτει προς τους νεότερους και φανατικούς των social media το ερώτημα αν μπορεί να υπάρξει ατομικότητα και ιδιωτική ζωή στην εποχή της κοινωνικής δικτύωσης.
Η Rachel Kushner στο “Τα φλογοβόλα» μας πάει πίσω στο χρόνο, στην ελευθεριάζουσα Αμερική της τέχνης. Η Ρίνο, μια κοπέλα από την επαρχία της Νεβάδα φθάνει στη Νέα Υόρκη κυνηγώντας το όνειρο της τέχνης. Αγαπάει τη φωτογραφία, τα μικρά πειραματικά φιλμ και τις μοτοσυκλέτες. Οδηγεί ένα φλογοβόλο, την Moto Valera, μια κλασική μηχανή. Θα γνωρίσει τον Σάντρο, δευτερότοκο γιο της αριστοκρατικής οικογένειας των Valera. Οι επιχειρήσεις τους στην Ιταλία με ελαστικά και μεγάλου κυβισμού μηχανές κλονίζονται από το κύμα των εργατικών απεργιών. Ο Σάντρο έχει αποκηρύξει την οικογένεια του, δηλώνει καλλιτέχνης, μινιμαλιστής εικαστικός και περφόρμερ. Η Ρίνο θέλει να γίνει νεωτερικός καλλιτέχνης , δεν πολυκαταλαβαίνει τα σύγχρονα ρεύματα αλλά είναι δεκτική έχοντας τη φιλοσοφία ότι «η τέχνη είναι ρίσκο». Ζει μια ελευθεριακή ζωή που έλκεται από τον έρωτα, την αγάπη, την έμπνευση και προσπαθεί να καταλάβει τους μεγαλύτερους της καλλιτέχνες, τους αριστοκράτες γονείς του Σάντρο, τους μηχανόβιους και τα ρεμάλια που συναντά στα μπαρ και στους δρόμους της Ν. Υόρκης. Η Kushner περιγράφει μια μποέμικη ζωή μέσα στην απροσδιοριστία, την αναζήτηση της αβανγκάρντ τέχνης, του έρωτα και της αγάπης. Κάπου υπάρχει και η πολιτική με τις απεργίες, τους ερυθρούς τρομοκράτες, τους επαναστάτες όπου γης. Μια εποχή που έχει τελειώσει και ό,τι μπορεί να έχει ξεμείνει από τότε στο σήμερα, αυτό είναι σίγουρα κάτι άλλο.
ΙNFO:
George Saunders, Δεκάτη Δεκεμβρίου, μετ: Γ.Ι.Μπαμπασάκης, Ίκαρος
Dave Eggers, Ο Κύκλος, μετ: Ιλαείρα Διονυσοπούλου, Κέδρος
Rachel Kushner, Τα φλογοβόλα, μετ: Γ.Ι.Μπαμπασάκης, ΊΚαρος
