του Αλέξανδρου Χαρκιολάκη (*)
Ο Παύλος Καρρέρ και το έργο του έχουν «ευτυχήσει» τρόπον τινά, καθώς αποτελεί -συγκριτικά, πάντα, με άλλους Έλληνες συνθέτες- συχνά-πυκνά ερευνητικό θέμα αρκετών βιβλίων που έχουν δει τη δημοσιότητα τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια περίπου, περίοδο κατά την οποία η βιβλιοπαραγωγή που έχει ως θέμα τη μουσική βιώνει μία κάποια άνθηση. Έτσι, μετά τη δημοσίευση των απομνημονευμάτων του συνθέτη τα οποία βρίσκονται στο Μουσείο Μπενάκη και εκδόθηκαν σε ένα τόμο από το Τμήμα Μουσικών Σπουδών του Ιονίου Πανεπιστημίου και το Μουσείο Μπενάκη υπό τη γενική επιμέλεια του Γιώργου Λεωτσάκου, αλλά και της εκτενούς βιογραφίας που έγραψε η Αύρα Ξεπαπαδάκου το 2013, τώρα έχουμε το βιβλίο του Διονύση Μουσμούτη που έρχεται να καλύψει μία περίοδο που την χαρακτηρίζει (στον τίτλο ακόμη!) ως «σκοτεινή» καθώς οι σελίδες που την αφορούν, και μάλλον κάποτε συμπεριλαμβάνονταν στα αυτοβιογραφικά φύλλα, έχουν αφαιρεθεί από το αρχειακό χειρόγραφο του Μουσείου Μπενάκη.
Ο Διονύσης Μουσμούτης, συνεπής μελετητής της Επτανησιακής και ειδικότερα της Ζακύνθιας διανόησης, έχει παραδώσει κι άλλα, ανάλογου ενδιαφέροντος, πονήματα που δεν έχουν περάσει απαρατήρητα. Άλλωστε, κάτι τέτοιο θα ήταν αδύνατον καθώς η συγγραφική του δεινότητα, το γλαφυρό του ύφος αλλά και η λεπτομέρεια των πληροφοριών που περιέχεται σε αυτά, τα καθιστούν σημαντικά. Το ίδιο συμβαίνει και σε αυτή τη περίπτωση, καθώς ο συγγραφέας καταφέρνει να διηγηθεί συναρπαστικά αντί να καταγράψει παρατακτικά και βαρετά, όσα γεγονότα από τη ζωή του Καρρέρ κατάφερε να ανακαλύψει και συμπεριλαμβάνονται στην οκταετία που εξετάζει. Το βιβλίο αυτό έρχεται να συμπληρώσει και να προσθέσει πολύτιμες πληροφορίες στο παζλ της ζωής του Καρρέρ.
Το βιβλίο εκτείνεται σε τρία κεφάλαια, τα οποία έχουν ως σημείο αναφοράς έργα του Καρρέρ. Ο συγγραφέας θέτει στο κέντρο της αφηγηματικής διαδικασίας τα προϊόντα της διανόησης του συνθέτη, ένα γεγονός που έχει ενδιαφέρον ως επιλογή καθώς το σύνηθες σε τέτοιου είδους κείμενα είναι να υπάρχει ευθεία αναφορά στα γεγονότα με ιστορικά σηματοδοτημένη αναφορά. Παρόλο λοιπόν που ακολουθείται μία σαφέστατη γραμμική χρονική εξέλιξη των ετών 1850 έως 1857 της ζωής του Καρρέρ, ο αναγνώστης τα διατρέχει ως κομμάτι της εξελικτικής καλλιτεχνικής πορείας του συνθέτη κι όχι ως στεγνές και αποστεωμένες ιστορικές αναφορές. Η αφηγηματική δεινότητα του Μουσμούτη αποδίδει πλούσιους καρπούς και το βιβλίο γίνεται εξαιρετικά ελκυστικό όχι μόνο για τον μυημένο στο έργο του συνθέτη αλλά και στον αναγνώστη που ενδιαφέρεται για τη νεοελληνική πραγματικότητα του 19ου αιώνα.
Το περιεχόμενο του βιβλίου διαμορφώθηκε μετά από πολύχρονη έρευνα σε πρωτογενείς πηγές και αξιοποίηση της υπάρχουσας βιβλιογραφίας, όπως μαρτυρά και η σχετική βιβλιογραφία, η οποία όμως θα πρέπει να προσεχθεί λίγο για να περιέχει όλα τα βιβλία που αναφέρονται στις υποσημειώσεις, αλλά και το ευρετήριο ονομάτων που βρίσκονται στις τελευταίες σελίδες του βιβλίου. Επιπροσθέτως, οι πληροφορίες που μπορεί να αντλήσει ο αναγνώστης δεν περιορίζονται στις προφανείς καθώς υπάρχουν και αρκετά βιογραφικά στοιχεία για μουσικούς και πρωταγωνιστές της καλλιτεχνικής ζωής που είναι μάλλον δύσκολο να εντοπιστούν σήμερα.
Το βιβλίο είναι αφηγηματικά σφικτό, δίχως περιττές φιοριτούρες αλλά με πλήθος πληροφοριών που το καθιστούν ευκολοδιάβαστο. Θα επιμείνω στην αφηγηματική δεινότητα που πλέον θα πρέπει να είναι μία ποιότητα που οφείλει να αναζητά και ουσιαστικά να απαιτεί ο αναγνώστης από τον συγγραφέα όχι μόνο μυθιστορημάτων αλλά και βιβλίων όπως αυτό. Φυσικά, όποιος γνωρίζει το έργο του συγγραφέα δεν περίμενε τίποτε λιγότερο από ένα καλογραμμένο βιβλίο, το οποίο επιπροσθέτως αποτελεί σοβαρή προσθήκη στη βιβλιογραφία για τον σημαντικό Έλληνα συνθέτη Παύλο Καρρέρ.
Ο τελευταίος έπαινος επιφυλάσσεται για τις Εκδόσεις Πλέσσα και το σθένος τους να ξεκινήσουν τη δραστηριότητά τους με έδρα την Ζάκυνθο και μάλιστα να το κάνουν αυτή την εποχή. Οι περιπτώσεις εκδοτικών οίκων που δραστηριοποιούνται στην περιφέρεια δεν είναι μοναδικό φαινόμενο αλλά τείνει να εκλείψει, ειδικά αυτές τις δύσκολες εποχές που διανύουμε. Η έκδοση είναι τυπογραφικά άρτια, με καλαίσθητο εξώφυλλο και γραμματοσειρά και σίγουρα περιμένουμε και τα επόμενα βήματα των Εκδόσεων Πλέσσα να είναι ανάλογης ποιότητας. Θα τις παρακολουθούμε με ειλικρινές ενδιαφέρον.
(*) O Αλέξανδρος Χαρκιολάκης είναι Μουσικολόγος, Διευθυντής του Σύλλογου “Οι Φίλοι της Μουσικής”
info: Διονύσης Ν. Μουσμούτης Παύλος Καρρέρ. Η «σκοτεινή» περίοδος (1850 – 1857), εκδόσεις Πλέσσα, Ζάκυνθος, 2017 (σελ. 144)
