Γιάννης Ν. Μπασκόζος (ανταπόκριση)
Ο Γκεόργκι Γκοσποντίνοφ, ο Βούλγαρος συγγραφέας που ανέτρεψε τον κανόνα «μικρή χώρα/άγνωστη γλώσσα/ άγνωστος συγγραφέας» ήταν ο μεγάλος καλεσμένος που συγκέντρωσε πλήθος αναγνωστών στη χθεσινή εμφάνισή του στη 19η Διεθνή Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης. Μιλώντας με την μεταφράστρια του Αλεξάνδρα Ιωαννίδου και τον Δημήτρη Καργιώτη, Καθηγητή Συγκριτικής Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων μίλησε για το έργο του και το πως ο ίδιος αντιλαμβάνεται τον συγγραφικό κόσμο.
Χαμογελαστός, με καθαρό πρόσωπο, απλά αγγλικά ενθουσιάστηκε που μάζεψε τόσο κόσμο να τον ακούσει. Έβγαλε το κινητό του και μας φωτογράφισε «σημασία έχει ο αναγνώστης, είπε, όχι η φωτογραφία του συγγραφέα». Την αρχή της συζήτησης μονοπώλησε η συζήτηση περί μελαγχολίας, μια λέξη που αναφέρεται στον τίτλο του πιο διαδεδομένου μυθιστορήματός του, Περί φυσικής της μελαγχολίας. Ο Γκοσποντίνοφ αναφέρθηκε σε μια μελαγχολική Βουλγαρία λέγοντας ότι την πρώτη δεκαετία του 21ου η πατρίδα του ήταν τελευταία σε ένα κατάλογο με τις ευτυχισμένες χώρες της Ευρώπης, η πιο μελαγχολική. «Δεν ξέρω αν σήμερα έγινε καλύτερη η Βουλγαρία αλλά σίγουρα η Ευρώπη έγινε πιο μελαγχολική». Αυτές οι δύσκολες καταστάσεις στην πατρίδα του ήταν αυτές που τον ώθησαν να γράψει και τελικά τον βοήθησαν να ακολουθήσει το συγγραφικό επάγγελμα.
Δήλωσε ότι γράφει μυθιστορήματα αλλά κατά βάθος είναι ποιητής, εξάλλου κυκλοφορεί και στα ελληνικά η ποιητική του συλλογή Εκεί όπου δεν είμαστε. Ακόμα κι όταν γράφει πεζογραφία σκέπτεται ποιητικά.
Τι γράφει; Απαντά: «Γράφω ιστορίες για ανθρώπους που δεν μπόρεσαν ποτέ να πούνε τις ιστορίες τους. Αναφέρεται στη γιαγιά του που όταν βράδιαζε έπαιρνε τη Βίβλο – απαγορευμένη στην κομμουνιστική Βουλγαρία – και διάβαζε συλλαβίζοντας ψιθυριστά με το δάχτυλο να σέρνεται πάνω σε κάθε λέξη χωριστά». Πιστεύει στη μνήμη που διασώζουν τα βιβλία. «Μετά από δέκα χρόνια ο πόλεμος στην Ουκρανία θα έχει καταγραφεί σε κάποια βιβλία».
Δεν ξέρει αν είναι μεταμοντέρνος, όπως τον χαρακτήρισε η μεταφράστρια του Αλεξάνδρα Ιωαννίδου αναφερόμενη στις μικρές διακοπές που κάνει μέσα στην αφήγησή του. Ο ίδιος είπε ότι οι διακοπές αυτές είναι ο τρόπος του να συνομιλεί με τον αναγνώστη του, είναι απαραίτητες γι αυτόν.
Αναφερόμενος στην πολιτική κατάσταση στη χώρα του δήλωσε ότι απεχθάνεται του λαϊκιστές και όλους όσοι υπόσχονται ένα καλύτερο μέλλον ή την επιστροφή σε ένα καλύτερο παρελθόν. Πιστεύει στο τώρα και γράφει για το τώρα. Σχολίασε την τάση για νοσταλγία, «δεν είναι», όπως είπε, «η νοσταλγία για την παλιά πατρίδα αλλά για τον χρόνο, ίσως θα μπορούσαμε να την ονομάσουμε «χρονονοσταλγία». Γι αυτόν ο χρόνος είναι πιο σημαντικός από τον χώρο.
Αναπόφευκτα η συζήτηση ήρθε και στο ερώτημα αν υπάρχει βαλκανική ταυτότητα. Η μεταφράστριά του Αλεξάνδρα Ιωαννίδου σημείωσε ότι παλιότερα όταν την ρωτούσαν απαντούσε ότι δεν υπάρχει αυτό που λέγεται «βαλκανική λογοτεχνία». Ο Γκοσποντίνοφ βρίσκει ότι σήμερα υπάρχει μια βαλκανική ευαισθησία/ sensitivity. Μια κοινότητα αισθημάτων που υπάρχουν σε καλά βιβλία βαλκάνιων συγγραφέων. Όσο για το πως χαρακτηρίζει ο ίδιος τον εαυτό του ανέφερε: «στην αρχή είσαι βούλγαρος συγγραφέας, μετά βαλκάνιος συγγραφέας, αργότερα ευρωπαίος συγγραφέας και στο τέλος απλώς συγγραφέας».
Τα βιβλία του Γκεόργκι Γκοσποντίνοφ κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Ίκαρος.
Περί φυσικής της μελαγχολίας (2018) – Μυθιστόρημα (μτφρ. Αλεξάνδρα Ιωαννίδου)
Φυσικό μυθιστόρημα (2020) – Μυθιστόρημα (μτφρ. Αλεξάνδρα Ιωαννίδου)
Χρονοκαταφύγιο (2021) – Μυθιστόρημα (μτφρ. Αλεξάνδρα Ιωαννίδου)
Εκεί όπου δεν είμαστε (2022) – Ποιήματα (μτφρ. Αυγή Λίλλη)
