του Φίλιππου Φιλίππου
Ο Γιάννης Τσίρμπας (Αθήνα, 1976) είναι ολιγογράφος, αυτό συνάγεται από το ότι το πρώτο βιβλίο του με τον τίτλο Η Βικτώρια δεν υπάρχει εκδόθηκε το 2013 και έκτοτε σιώπησε. Το δεύτερο βιβλίο του, με τον αινιγματικό τίτλο Όσο περιμένεις να συμβεί κυκλοφόρησε πρόσφατα και έχει μόνο εκατόν είκοσι έξι σελίδες. Πολύ λίγες, αν σκεφτούμε πως εκδίδονται συνεχώς πολυσέλιδα βιβλία, μυθιστορήματα και συλλογές διηγημάτων, ογκώδη και λιγότερο ογκώδη, των οποίων οι συγγραφείς προσδοκούν να εντυπωσιάσουν το αναγνωστικό κοινό με περιγραφές γεγονότων και σκέψεις – δικές τους και των ηρώων τους – που καταλήγουν σε φλυαρίες.
Η παρούσα συλλογή περιλαμβάνει 13 διηγήματα από τα οποία απουσιάζει η φλυαρία κι η ανάγνωση μπορεί να γίνει προσεκτικά ώστε να γίνουν αντιληπτές οι λογοτεχνικές προθέσεις του συγγραφέα. Διαβάζοντας ένα ένα τα διηγήματα από την αρχή, παρατηρούμε πως ορισμένα απαιτούν λίγη προσπάθεια ώστε να γίνει κατανοητό το νόημά τους. Αυτό συμβαίνει κυρίως στο πρώτο της σειράς, το «Χάρτες», όπου ο αφηγητής μιλάει για μια σκούπα και τα ανταλλακτικά της. Σε αυτό, οι αναφορές σε σάιτ, κινητά τηλέφωνα, ρομπότ, τεχνητή νοημοσύνη και wifi δίνουν την λανθασμένη εντύπωση πως πρόκειται για μια μοντέρνα ιστορία για τη χρησιμότητα των τεχνολογικών εξελίξεων. Όμως όχι. Ο ανώνυμος αφηγητής μιλάει για μια γυναίκα με την οποία συνδέεται και του κάνει μαύρη τη ζωή, τον φτύνει, τον κλειδώνει στο δωμάτιο, σπάει ένα ποτήρι και του το πετάει.
Παρόμοιο είναι και το δεύτερο διήγημα, το «Ένας κόκκος αγάπης», όπου μια ανώνυμη γυναίκα μέσω ενός μηνύματος στο κινητό επιτίθεται εναντίον ενός ανώνυμου άντρα, μάλλον του συζύγου της, του πατέρα του παιδιού της. Τον βρίζει αποκαλώντας τον «ηλίθιο», «μαλάκα», «γύφτο», «αρχίδι» και «τσίπη», «άντε και γαμήσου», τον απειλεί «θα φωνάξω εισαγγελέα», αλλά ου ομολογεί ότι «πρέπει να κάνουμε σεξ τώρα, γι’ αυτό δεν μπορώ να κοιμηθώ». Στο «Σούπα» υπάρχουν ελεύθερες σχέσεις, εντελώς τυχαίες, που ξεκινούν και τελειώνουν με επιθυμία και πρωτοβουλία των γυναικών, οι οποίες παρουσιάζονται ως τολμηρές, άνετες, ριψοκίνδυνες, θερμές, έτοιμες για όλα, ακόμα και για ερωτικά τρίο με της αδελφή τους –σίγουρες για τον εαυτό τους σε βαθμό να διαλύουν μια σχέση όταν βαρεθούν.
Γυναίκες εναντίον ανδρών, λοιπόν. Άραγε ποιοι μπορεί να είναι οι λόγοι που ένας συγγραφέας στα σαράντα έξι του χρόνια γράφει τέτοια διηγήματα, τα οποία δείχνουν την αιώνια αντιπαλότητα ανάμεσα στα δύο φύλα; Άγνωστο. Ένας συγγραφέας ποτέ ή σχεδόν ποτέ δεν αποκαλύπτει τα κίνητρά του και το πώς εμπνεύστηκε τα θέματα και τους ήρωές του, συνήθως όμως οι λογοτέχνες αντλούν ιδέες από την πραγματικότητα και τα βιώματά τους.
Στην ουσία, τα διηγήματα της συλλογής πραγματεύονται τις σχέσεις αρσενικού-θηλυκού και όχι μόνο ανδρών και γυναικών, δεδομένου ότι οι ήρωες (σε όλες τις ιστορίες οι αφηγητές είναι άνδρες, εκτός από μία όπου υπάρχει τριτοπρόσωπη αφήγηση) και οι ηρωίδες του δεν είναι μόνο ενήλικα ζευγάρια, παντρεμένα ή όχι, αλλά και έφηβοι, ακόμα και παιδιά του δημοτικού. Έτσι, στο «Σιδερένια πνευμόνια» ο ήρωας-αφηγητής δηλώνει πως στο σπίτι του κανείς δεν του μιλούσε για το σεξ, ούτε για έρωτα ούτε γι’ αγάπη, άρα είχε πλήρη άγνοια του θέματος. Ωστόσο, από μικρός ένιωθε μια αλλόκοτη αίσθηση «εκεί κάτω», έτσι ορμώμενος από μια φυσική περιέργεια άρχισε να ξεφυλλίζει ιατρικές εγκυκλοπαίδειες και μερικά κάπως «ανώδυνα» βιβλία που υπήρχαν στη βιβλιοθήκη του σπιτιού. Το Ο έλεγχος των γεννήσεων είχε πολλά υπονοούμενα που ικανοποιούσαν τις επιθυμίες του, αφού πίσω από τη γέννα βρίσκεται το σεξ και η ιδέα του σεξ προκαλεί γαργαλητό στο όργανό του.
Μολονότι, όπως είπαμε, στα διηγήματα διαβάζουμε ιστορίες που αφορούν τις σχέσεις των ανθρώπων, από αυτά δεν λείπουν και οι πολιτικές αναφορές. Στο «Μερσιέ» ο δεκαπεντάχρονος ήρωας-αφηγητής (είναι τάχα ο ίδιος ο συγγραφέας;) που κάνει διακοπές σε νησί με την οικογένειά του αναφέρεται σε φλερτ με κορίτσια, αλλά στην ουσία θέλει να μιλήσει για την πτώση του Τείχους του Βερολίνου, τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης, τον Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, τον Μπόρις Γέλτσιν. Είναι Αύγουστος του 1991και επιχειρεί να ειρωνευτεί τη γνωστή φράση για το τέλος της Ιστορίας –άραγε ως ειρωνεία να εκληφθεί η εξομολόγησή του πως είναι μητσοτακικός, όπως ο μπαμπάς του;
Ολοκληρώνοντας την ανάγνωση του Όσο περιμένεις να συμβεί, συμπεραίνουμε πως ο συγγραφέας έχει σπουδαίες αφηγηματικές ικανότητες και ένα ιδιότυπο χιούμορ.
Γιάννης Τσίρμπας, Όσο περιμένεις να συμβεί,Εκδόσεις Gutenberg, 2022
