της Κυριακής Μπεϊόγλου
Διαβάζοντας το βιβλίο του πρωτοεμφανιζόμενου Σκωτζέζου συγγραφέα Martin MacInnes «Γη χωρίς τέλος» (Κριτική), στην εξαιρετικά καλοδουλεμένη μετάφραση του Αλέξη Καλοφωλιά, σκεφτόμουν αν πρέπει να το κατατάξω στην αστυνομική λογοτεχνία όπως εξαρχής φαίνεται. Δεν είμαι σίγουρη πως ανήκει εκεί. Διότι πέρα από τα προφανή στοιχεία που ενισχύουν την κατηγοριοποίηση ενός βιβλίου-έγκλημα, αστυνομικός επιθεωρητης, εξιχνίαση- το συγκεκριμένο βιβλίο προσφέρει συχνά υπαρξιακά ερωτήματα για τον αναγνώστη. Ένα από αυτά είναι το κατά πόσο είμαστε θύματα της ίδιας μας της ευφυΐας. Και το σημαντικότερο αν πραγματικά πιστεύουμε πως είμαστε ικανοί να ανταγωνιστούμε την φύση ή απλώς ανόητοι. Στο βιβλίο του MacIness είναι βέβαιο πως η φύση είναι ο μεγάλος πρωταγωνιστής.
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή.
Μπαίνουμε κατευθείαν, από την πρώτη κιόλας σελίδα, στην υπόθεση: Ο αστυνομικός επιθεωρητής δεχεται μια νύχτα ένα τηλεφωνημα από την Μαρία μητέρα του εικοσιεννιάχρονου Κάρλος που εδώ και τρεις εβδομάδες έχει εξαφανιστεί. Όμως τα πράγματα δεν είναι σαφή: «Η υπόθεση δεν είναι ξεκάθαρη. Αυτό του κινούσε το ενδιαφέρον. Σαν να μην έφτανε που ο άντρας είχε γίνει καπνός εντελώς απροειδοποίητα μες τη μέση του εστιατορίου και επιλέξουμε η μητέρα, όταν του περιέγραφε το περιστατικό, είχε φλυαρήσει πολλή ώρα για πράγματα που ακόμα κι εκείνος θεωρούσε ασήμαντες λεπτομέρειες•τώρα αποδεικνυόταν πως η συγκεκριμένη γυναίκα δεν ήταν αυτή που δήλωνε».
Ο Κάρλος είναι ένας εργαζόμενος σε μια εταιρεία που ασχολείται με την καινοτομία και τους πειραματισμούς. Όλοι νομίζουν πως είναι ένας άνθρωπος φυσιολογικός, όμως τα πράγματα δεν είναι καθόλου έτσι γιατί όπως προκύπτει κρύβει έναν απόκρυφο εαυτό. Εξαφανίζεται αδικαιολόγητα από το εστιατόριο στο οποίο βρισκόταν χωρίς καμία ένδειξη για το πού πήγε, γιατί εξαφανίστηκε, τι προθέσεις είχε αυτή η παράξενη συμπεριφορά του. Ο επιθεωρητής, ο οποίος έχει αναλάβει να δώσει λύση στις πολλές απορίες που έχουν δημιουργηθεί καταπιάνεται με μία πολύ δύσκολη αποστολή, αυτή της διαλεύκανσης μιας υπόθεσης που ουδείς γνωρίζει τι προεκτάσεις μπορεί να έχει.
Τα ερωτήματα που ολοένα προκύπτουν προκαλούν τον αναγνώστη, τον βάζουν σε διανοητική εγρήγορση. Ομολογώ ότι συμπόνεσα αρκετές φορές τον επιθεωρητή που έπεφτε συνεχώς σε αδιέξοδα. Δεν είχε μόνο να διελευκάνει τους χαρακτήρες και τις προθέσεις των ηρώων αλλά και να αντιμετωπίσει και μια μεταφυσική ατμόσφαιρα που διαρκώς υπονοείται στο βιβλίο.
Διότι η προσπάθεια παγίδευσής της φύσης με καινοτόμες επιστημονικές ιδέες όπως αυτή της διαφαινόμενης κλωνοποίησης του Κάρλος καθίσταται τελικά ένα όπλο που απειλεί τον ίδιο τον άνθρωπο που μάταια πιστεύει πως μπορεί να παρέμβει εις βάρος της. Και φυσικά εκείνη αντιδρά, συχνά με τρόπους που δεν μπορούμε να εξηγήσουμε, και συμβάλλει στη συγκεκριμένη περίπτωση σε ένα ψυχολογικό μυθιστόρημα με στοιχεία νουάρ. Πιο κοντά βέβαια στον Μπόρχες, και λιγότερο στον Σιμενόν. Άλλωστε ολόκληρο το δεύτερο μέρος του βιβλίου «Πετώντας προς την ενδοχώρα» ο συγγραφέας το αφιερώνει στο δάσος.
Μου άρεσε ιδιαίτερα αυτός ο παράξενος επιθεωρητής που δεν είναι παντογνώστης, αμφιβάλλει για τα πάντα, αδυνατεί να κατανοήσει τις πραγματικές διαστάσεις και τους λόγους της εξαφάνισης: «Ειλικρινά, πιστεύω ότι ίσως πρέπει να αρχίσω να αμφισβητώ την κρίση μου. Μερικές από τις ιδέες…υπήρχε μια περίοδος που σκεφτόμουν σοβαρά την πιθανότητα ο Κάρλος να κατέρρευσε, να του συνέβη κάτι σε μοριακό επίπεδο, να το πω έτσι. Κάτι που ξεκίνησε από το γραφείο». Όλες οι ερμηνείες στο μυαλό του επιθεωρητή είναι ανοιχτές, βασανίζεται από πλήθος ερωτημάτων. Μαζί του και οι αναγνώστες. Ο συγγραφέας δεν μας κλείνει πουθενά το μάτι. Πιστός στον ήρωα του. Είναι σίγουρο πως το «Γη χωρίς τέλος» είναι ένα γοητευτικό βιβλίο που εκπέμπει πολλαπλά μηνύματα για την αξία του ανθρώπου και της φύσης ενώ παράλληλα η αστυνομική πλευρά του κρατά αμείωτο το ενδιαφέρον .
info: Martin MacInnes «Γη χωρίς τέλος» (Κριτική)
