Της Ελένης Χοντολίδου.
Αντιπαθώ τη λογοτεχνία που είναι διδακτική και υποδεικνύει στα παιδιά με άχαρο τρόπο να κάνουν μία σειρά από πράγματα που δεν κάνουν ούτως ή άλλως ούτε οι μεγάλοι. Λατρεύω όμως τα παραμύθια: μαγικά και μη, αυτά που συγκεντρώθηκαν από μάρτυρες ή που παραδόθηκαν από στόμα σε στόμα… τα παραδοσιακά, αυτά που σου λένε πράγματα που γνωρίζεις αλλά που θέλεις να τα ακούσεις ξανά και ξανά. Που αγγίζουν την ψυχή σου και μιλούν για τα προβλήματά σου με τρόπο αλληγορικό, δηλαδή με το κύριο μέσο της λογοτεχνίας. Κάποιες φορές είναι παραμύθια από άλλες παραδόσεις όπως αυτό του αλυσοδεμένου ελέφαντα που μας έρχεται από την Ινδία.
Ο Χόρχε Μπουκάι, Αργεντίνος ψυχοθεραπευτής και συγγραφέας με εβραϊκές και αραβικές ρίζες, ασχολείται με το ψυχόδραμα και γράφει, κατά τα φαινόμενα, πολύ ενδιαφέροντα παιδικά βιβλία και όχι μόνον. Είναι ιδιαίτερα πολυμεταφρασμένος (σε 17 γλώσσες) και πολύ αγαπητός (2 εκατομμύρια αντίτυπα τα δεκάδες βιβλία του).
Bucay, Jorge. Ο αλυσοδεμένος ελέφαντας: Ένα παραδοσιακό παραμύθι όπως το αφηγείται ο Χόρχε Μπουκάι και το εικονογραφεί ο Γκούστι/μτφρ. Κρίτων Ηλιόπουλος Αθήνα : Opera, 2011 (2008).
Ο αλυσοδεμένος ελέφαντας είναι μία πολύ ενδιαφέρουσα αλληγορική ιστορία για την ανατροφή των ελεφάντων και των μικρών (έως και μεγάλων) παιδιών. Νομίζεις ότι δεν μπορείς να ξεφύγεις από τα δεσμά που σου έχουν επιβάλλει, τα συνηθίζει και δεν τολμάς. Αυτό σε επίπεδο αλληγορίας. Σε ένα άλλο επίπεδο είναι η αγάπη για το τσίρκο. Παρά τη δύναμη όμως της αλληγορίας, θα περίμενε κανείς ο ευαίσθητος συγγραφέας να πάρει θέση εναντίον των τσίρκων σήμερα με όλη τη γνώση που έχουμε για τον απαράδεκτο τρόπο εκπαίδευσης και διαβίωσης τω ζώων σ’ αυτά… Αυτό είναι, λοιπόν -να ελπίσουμε καθήκον του ενηλίκου που θα διαβάσει στο παιδί το βιβλίο.
Bucay, Jorge. Ο τρομερός εχθρός/μτφρ. Ελμίρα Μυρεσιώτη-Αλιβέρτη, εικονογράφηση Γκούστι. Αθήνα: Opera, 2012 (2011)
Ο τρομερός εχθρός είναι ένα παραμύθι για εγωπαθείς μονάρχες που έχουν φανταστικούς εχθρούς, αμετροέπεια και είναι περιτριγυρισμένοι από κόλακες. Η ουσία της απολυταρχικής διοίκησης, δηλαδή. Ο μάγος που προβλέπει την αλήθεια γίνεται από εχθρός του βασιλιά ο καλύτερος φίλος και δάσκαλός του. Το επιμύθιο μπορούμε να εξάγουμε με τα παιδιά με τρόπους παραδειγματικούς μεταφερόμενοι και σε άλλες εποχές, λ.χ. τη δική μας. Μία ιστορία για την ανασφάλεια αυτού που είναι μόνος στην κορφή (lonely at the top), για την ταπεινοφροσύνη και τη φιλία.
Και τα δύο βιβλία εικονογραφεί με εξαιρετική μαεστρία ο δοκιμασμένος εικονογράφος Γκούστι, συμπατριώτης του Μπουκάι που ζει στη Βαρκελώνη και έχει τιμηθεί με πολλά βραβεία. Η εικονογράφηση έχει τη δική της προσωπικότητα, σέβεται τα παιδιά αλλά και τους γονείς τους που θα διαβάσουν στα παιδιά τους τα βιβλία. Να σημειώσουμε με ευχαρίστηση ότι τα δύο βιβλία έχουν εντελώς διαφορετικό ύφος στην εικονογράφηση που σημαίνει ότι ο Γκούστι δεν ικανοποιείται σε μόνιμες λύσεις που καταντούν φτηνή μανιέρα.
Η άποψή μου είναι πως ένα παιδί έμπειρος αναγνώστης θα χαρεί τα βιβλία από την προσχολική ηλικία, αλλά το σίγουρο είναι ότι τα παιδιά των πρώτων τάξεων του Δημοτικού θα αγαπήσουν τις ιστορίες αλλά και την εξαιρετικά ενδιαφέρουσα εικονογράφησή τους.
