του Γιάννη Ν. Μπασκόζου
Έριξε αυλαία το 1ο Φεστιβάλ Χανίων αφήνοντας τους φίλους του βιβλίου απόλυτα ευχαριστημένους, τους δημοτικούς άρχοντες έκπληκτους («δεν είχαμε φανταστεί τέτοια απήχηση»), τους οργανωτές ικανοποιημένους και τους συγγραφείς ενθουσιασμένους (και ποιος πάει στα Χανιά και δεν θαμπώνεται από την ομορφιά της πόλης;). Ήταν μια άψογη οργάνωση σε πολλαπλούς χώρους, με πολλές θεματικές , οι οποίες συνέκλιναν στον κεντρικό τίτλο «Στις γραμμές των συνόρων». Τα Χανιά απέδειξαν ότι μπορούν να οργανώσουν κάτι μεγάλο, δημιουργικό, ευφάνταστο, γοητευτικό. Μπορούν να μπουν επάξια στις σημαντικές πόλεις στον πολιτιστικό μας χάρτη. Η συνέχεια ελπίζουμε να δικαιώσει τις προσδοκίες όλων των φίλων του βιβλίου.

Η Μάρω Δούκα, μεγάλη τιμώμενη
Κορυφαία εκδήλωση η τιμητική βραδιά για την χανιώτισα πεζογράφο Μάρω Δούκα. Αυτοσαρκαζόμενη, αυτό-ειρωνική με την ηλικία και το σώμα της, με μικρές διαφυγές στο λόγο, παρενθετικές ιστορίες που για άλλη μια φορά έδειχναν την ικανότητα της στην αφήγηση, απομυθοποιούσε την περσόνα της και παράλληλα άκρως συγκινητική κοινωνούσε το ακροατήριο της στην αγάπη της για την ιστορία της πόλης που λατρεύει και στην οποία όπως είπε «έχει χαρίσει την παιδική της ηλικία». Αναφέρθηκε φυσικά στο τελευταίο της μυθιστόρημα «Να είχα, λέει, μια τρομπέτα» και στις τρεις κεντρικές γυναικείες φιγούρες στις οποίες είναι επικεντρωμένο το βιβλίο της, εξηγώντας από ποιες πραγματικές ηρωίδες τις είχε εμπνευστεί. Ο αντιδήμαρχος πολιτισμού Γιάννης Γιαννακάκης εξήγησε για την τιμούνε οι συμπολίτες της: Με δυναμισμό και αποφασιστικότητα αποτελεί τη φωνή μιας συνείδησης που συχνά αποφεύγουμε να ακούμε. Μας μιλάει για το παρελθόν μας, για τα λάθη μας, τις πολλές αδυναμίες μας αλλά και για τις πολύτιμες δυνάμεις που κρύβουμε βαθιά μέσα μας. Μας θυμίζει τις διχαστικές ιδεολογίες, τα κοινά πάθη, την αέναη ανάγκη για αντίσταση.

Αντρέι Κούρκοφ, η ιστορία παρούσα
Μεγάλη επιτυχία του Φεστιβάλ ήταν η συμμετοχή του ουκρανού συγγραφέα Αντρέι Κούρκοφ, γνωστός και στη χώρα μας από το τελευταίο μυθιστόρημά του «Γκρίζες μέλισσες»(μτφρ. Δημήτρης Τριανταφυλλίδης, Καστανιώτης). Ο Κούρκοφ ανέλυσε πολλά από τα ζητούμενα σκοτεινά σημεία της σχέσης Ουκρανίας- Ρωσίας. Ο ίδιος δήλωσε ουκρανός που γράφει στη ρωσική γλώσσα. Ντρέπομαι για ό,τι κάνει η Ρωσία αλλά δεν ανήκω στον ρωσικό πολιτισμό. Είμαι ένας Ουκρανός συγγραφέας που γράφει στη μητρική του γλώσσα, η οποία είναι τα ρωσικά. Αυτό είναι η Ουκρανία, μια πολυπολιτισμική χώρα. Κι η Ουκρανία, άλλωστε, έδωσε στη ρωσική γλώσσα πολλούς συγγραφείς». Για τον Κούρκοφ η λογοτεχνία που παράγεται στη ρωσική γλώσσα δεν πρέπει να αποκαλείται ρωσική λογοτεχνία αλλά ρωσόφωνη, φέρνοντας ως παράδειγμα τη γλωσσική ομπρέλα της γαλλοφωνίας υπό την οποία γαλλόφωνοι συγγραφείς από χώρες άλλες πλην της Γαλλίας, βρίσκουν τη θέση τους. Εξήγησε ακόμα ότι ο ρωσο-ουκρανικός πόλεμος άρχισε το 2005 και θα συνεχιστεί όσο ο Πούτιν βρίσκεται στην εξουσία, πρόβλεψε μάλιστα ότι οι επόμενες χώρες που θα υποστούν τα μεγαλοϊδεατικά του σχέδια θα είναι η Πολωνία και η Λιθουανία.
Τα θέματα ιστορίας και λογοτεχνίας ήταν από αυτά που δέσποσαν στις κεντρικές συζητήσεις, όπως όταν βρέθηκαν στο πάνελ ο γάλλος Ερίκ Βυϊγιάρ, η Μάρω Δούκα και ο Μιχάλης Μοδινός μαζί με τον καθηγητή Γιάννη Δημητρακάκη ή όταν οι κρήτες ιστορικοί Ηλίας Κολοβός, Μαρίνος Σαρηγιάννης,Γιάννης Σκαλιδάκης συζήτησαν με τον συγγραφέα Νίκο Ψυλλάκη με έναυσμα την λογοτεχνική αποτύπωση της ιστορίας της Κρήτης.
Η αστυνομική λογοτεχία
Ένα τμήμα των συζητήσεων που προσέλκυσαν κοινό ήταν αυτές που αφορούσαν την αστυνομική λογοτεχνία. Ο Ανδρέας Αποστολίδης ήταν παρών στην προβολή του ντοκιμαντέρ του με τίτλο «Λάτιν νουάρ», και συζήτησε τις πτυχές και τις διαφοροποιήσεις, όχι λίγες, από το ευρωπαϊκό νουάρ με τον περουβιανό Σαντιάγο Ρονκαλιόλο και τον μεταφραστή του Κώστα Αθανασίου. Ακόμα συγγραφείς της ΕΛΣΑΛ Βασίλης Δανέλλης, Νίνα Κουλετάκη και Λευτέρης Γιαννακουδάκης συζήτησαν για την απεικόνιση του πολέμου στην αστυνομική λογοτεχνία ενώ ο Πέτρος Μάρκαρης έδωσε την δική του περφόρμανς εξηγώντας πώς γράφει οργιζόμενος με όσα βλέπει γύρω του.

Σύγχρονη πεζογραφία
Στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Βιβλίων έκαναν “πρεμιέρα” πολλά βιβλία που μόλις εκδόθηκαν , όπως του Βαγγέλη Ραπτόπουλου (Ανεγγιχτη), του Πέτρου Μάρκαρη (Κίνημα αυτοκτονίας), του Σαντιάγο Ρονκαλιόλιο (Αλαρύσαι ημάς από του πονηρού), αλλά και παλαιότερα όπως τα βιβλία του Δημήτρη Καταλειφού (Συμπληγάδες γενεθλίων, Πίσω από τα θολά τζάμια),των Μιχάλη Μοδινού (Παραγουάη), Δημήτρη Οικονόμου (Τελευταίος Φύλακας),Νάσιας Διονυσίου (Τι είναι ένας κάμπος) κ.ά
Στους ξένους προσκεκλημένους πολύ σημαντική παρουσία ήταν του βάσκου συγγραφέα Μπερνάντο Ατσάγα, που έκανε την πρώτη στην χώρα μας παρουσίαση του βιβλίου του »Σπίτια και τάφοι». Στους ξένους επισκέπτες όμορφες παρουσίες ήταν της ελληνίστριας Ρουθ Παντέλ, η οποία συνομίλησε με τον Σπύρο Γιανναρά για το βιβλίο της «Οι κόρες του Λαβύρινθου» που αναφέρεται στους εβραίους των Χανίων
Η ποίηση, μπορεί να μην ήταν η μεγάλη αγαπημένη του Φεστιβάλ αλλά είχε μια ωραία βραδιά με νέους και πολύ καλούς ποιητές (Λένια Ζαφειροπούλου, Ορφέας Απέργης, Κρυστάλλη Γλυνιαδάκη και Γιάννης Δούκας) και άλλη μία με ποιήτριες από την Κρήτη (Ελένη Μαρινάκη, Μαρινέλλα Βλαχάκη και Κατερίνα Βλαχάκη).
Το παιδικό βιβλίο είχε τις δικές του εκδηλώσεις, στηριγμένο κυρίως σε κρήτες συγγραφείς και άφησε δυνατότητες για να καταλάβει περισσότερο χώρο στα επόμενα Φεστιβάλ.

Τα βιβλιοπωλεία
Ευχάριστη έκπληξη ήταν ο συνασπισμός τεσσάρων βιβλιοπωλείων της πόλης (Μυθολογία, τρενάκι, koukoubook, librairie) που ενώθηκαν ειδικά με κοινό ΑΦΜ και κοινή παρουσία παρουσιάζοντας όλα τα βιβλία όλων των συγγραφέων και δημοσιογράφων που έλαβαν μέρος με τον έναν ή τον άλλο τρόπο στο Φεστιβάλ. Στο Φεστιβάλ Βιβλίου δεν συμμετέχουν εκδότες με περίπτερα, όπως στις Εκθέσεις Βιβλίου. Αυτό έδωσε τη δυνατότητα στους οργανωτες των εκδηλώσεων να επιλέγουν θέματα και συγγραφείς ανεξάρτητα από τις εκδοτικές στρατηγικές χωρίς αυτό να σημαίνει ότι η συνεργασία εκδοτών και διοργανωτών δεν ήταν και είναι απαραίτητη και δυναμική.
Η πόλη

Ευχάριστη επίσης έκπληξη ήταν η συμμετοχή αλλά και το δέσιμο της πόλης με τις εκδηλώσεις του Βιβλίου. Κρήτες συγγραφείς βρέθηκαν σε πολλά πάνελ. Ηθοποιοί από το Δημοτικό Θέατρο πρωτοστατούσαν σε αναλόγια (μεγάλη συμμετοχή στο σχετικό με την Μάρω Δούκα). Ο Χώρος Τέχνης Χανίων φιλοξένησε την έκθεση με τίτλο “Μίτος: στα όρια του Λαβυρίνθου” με τη συμμετοχή 34 κρητών εικαστικών σε επιμέλεια Γιάννη Μαρκαντωνάκη και επιστμονική επιμέλεια Δημήτρη Αγγελάτου. Όλες οι εκδηλώσεις είχαν κοινό, ακόμα και αυτές που έμοιαζαν να μην είναι “πιασάρικες”. Οι χανιώτες τίμησαν το Φεστιβάλ τους. Δεν έλειψαν και επισκέπτες από άλλα σημεία της Κρήτης, έλληνες που έκαναν τουρισμό εκείνη τη στιγμή στα Χανιά και επισκέφθηκαν τις εκδηλώσεις, όπως και ξένοι τουρίστες που αναγνώσισαν στους καλεσμένους κάποιον δικό τους συγγραφέα να μιλάει.
Οι χώροι
Οι περισσότεροι χώροι που φιλοξενήθηκε το Φεστιβάλ Βιβλίου ήταν μοντέρνοι, καινούργιοι και λειτουργικοί. Οι βασικές εκδηλώσεις έγιναν στο Θέατρο Μίκης Θεοδωράκης και στο Μεγάλο Αρσενάλι (Κέντρο Αρχιτεκτονικής της Μεσογείου) αλλά και στο Γιαλί Τζαμί, στον Φιλολογικό Σύλλογο «Χρυσόστομος» και σε άλλα σημεία των Χανίων (Φορτέτζα, Χώρος Τέχνης Χανίων), με τη σύμπραξη της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος και άλλων πολιτιστικών οργανισμών και φορέων (Δημοτικό Περιφερειακό Θέατρο Κρήτης, Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών και Μελετών «Ελευθέριος Βενιζέλος», Νέο Αρχαιολογικό Μουσείο Χανίων), καθώς και βιβλιοπωλείων της πόλης.