Δημήτρης Λεοντζάκος
Σύντομη επιστολή
Διάβασα αυτά τα τρία βιβλία, την Βυθισμένη, το Γράμμα στον θάνατο του Βασίλη Ζηλάκου και τα Εύφορα μέλη της Ειρήνης Βακαλοπούλου, που κυκλοφορούν από την Οδό Πανός και τις εκδόσεις Εκάτη αντίστοιχα.
Τα διάβασα όχι ως σχετικά ή συναφή, ως δίδυμα ή ως συγγενή. Τα διάβασα όμως μαζί, τα σκέφτηκα μαζί και έγραψα αυτό το κείμενο, αυτό το γράμμα, σαν μία επιστολή για ένα μεγάλο βιβλίο που δεν υπάρχει. Για μία αρσενική και θηλυκή πλευρά προσέγγισης ‒ ίσως ‒ αυτού του ανύπαρκτου. Προσέγγισης του ίδιου πραγματικού: υπάρχει άραγε φύλο στην γραφή; Και εάν ναι, από πού και πώς ομιλεί;
Στην εκδοχή του Βασίλη βλέπω έναν λόγο πιο θεωρητικό. Στης Ειρήνης, η κεντρική φιγούρα είναι η απουσία. Όχι η ουσία, η απουσία.
Στο Βασίλη θα μπορούσα να πω ότι είναι η έλλειψη ή η αναζήτησή της που οδηγεί. Στην Ειρήνη είναι η απουσία ή η παρουσία της.
Οπότε αυτό είναι ένα γράμμα, που είναι δύο πρόσωπα, που είναι τρία βιβλία. Και το απευθύνω εγώ σε κανέναν. Ή σε εσάς. Τώρα, αύριο ή χθες. Έτσι: αναίτια, αδικαιολόγητα, τυφλά. Δηλαδή γράφοντας.
Βασίλη, τα βιβλία σου μου δίνουν την αίσθηση μιας ήρεμης λυρικής περιδιάβασης με έναν αργό ρυθμό, ώριμο παλμό, ο οποίος έχει ισχυρές ρίζες στα πράγματα, στη φύση, στο χώμα, στα δέντρα, αλλά και στα ποιήματα, στα βιβλία, στα πρόσωπα μιας παράδοσης, όχι πάντα εμφανούς, αλλά η οποία τελικά δεν κρύβεται.
Εικαστικής ματιάς, μεταφυσικής ηρεμίας και διερώτησης συχνότατα. Άλλες φορές πλαστικής, άλλες φορές φιλοσοφικής, άλλες φορές ασκητικής ‒ έχει κάτι από την ζωή ενός μοναχού, ενός ζωγράφου, ενός στοχαστή, ενός περιπατητή, ενός εραστή, ενός νεκρού ή ενός στρατιώτη.
Βεβαίως το Γράμμα στον Θάνατο, είναι νομίζω ‒ εγώ πάντως έτσι το διάβασα ‒ ένα λυρικό-φιλοσοφικό δοκίμιο, το οποίο σχεδόν καταλήγει στο τέλος δοξαστικά. Μου θυμίζει πολύ Σικελιανό, μου θυμίζει έναν λόγο διορατικό. Ένα πνεύμα ακροτελεύτιο. Θεωρητικό, ερωτικό και θρησκευτικό ταυτόχρονα.
Ειρήνη ‒ όπως πάντα ‒ βρίσκω ότι έχεις αυτήν την λεπτή και επικίνδυνη αιώρηση, εκείνη την λεπτότατη αφαίρεση, την ακούραστη αμφιβολία, στα ποιήματά σου. Με μία εικονοποιία συχνά ανοίκεια, αλλόκοτη, ταχύτατα απρόσμενη, και ένα διασκελισμό τελείως προσωπικό.
Και με αυτήν την απίστευτη έλλειψη αγωνίας! Αλλά και σύνδεσης, εξασφάλισης ή ασφάλισης ενός νοήματος. Αυτό μου φαίνεται το πιο θαυμαστό εμένα. Ή την επάρκεια θα έλεγα, την εσωτερική επάρκεια που παράγουν στον αναγνώστη τα γραπτά σου. Στο ελάχιστο, στo ακαριαίο, στο μονήρες, στο μισοειπωμένο, στο μικρό.
Το οποίο νομίζω ότι είναι πολύ γυναικείο ‒ εγώ, τουλάχιστον, μόνο από γυναίκες έχω εισπράξει τέτοια αυθόρμητη επίδοση στο άγνωστο, στο απρόσμενο, στο κρυμμένο ή στο κρυφό. Και αφήνει πάντα μέσα μου ‒ η ποίησή σου ‒ ένα ερωτηματικό. Ένα γόνιμο, πλούσιο, εύγευστο κενό.
Μία διαυγέστατη ερώτηση για τα πράγματα, την ύπαρξη, το φύλο και πάλι την φύση, τον έρωτα, τον άνθρωπο, τον κόσμο.
Σας ευχαριστώ,
σας χαιρετώ πάντα,
Δημήτρης
Βασίλης Ζηλάκος, Γράμμα στον θάνατο, Οδός Πανός
Αναζητήστε το εδώ
Ειρήνη Βακαλοπούλου, Εύφορα Μέλη, Εκάτη
Βρες το εδώ