της Αλεξάνδρας Σαμοθράκη
Ο Σάγκι Μπέην ατοτελεί μια ιστορία ενηλικίωσης (coming of age novel), που θα μπορούσε να συγκριθεί με τις Μεγάλες Προσδοκίες του Ντίκενς ή τον Τομ Σόγιερ του Τουέιν με τη διαφορά ότι τα παιδιά- πρωταγωνιστές τους είχαν την «τύχη να είναι ορφανά και να μην παλεύουν για την επιβίωση τους επιβεβαρυμένα και με μια αλκοολική μητέρα που προτιμάει να χρησιμοποιεί τα εβδομαδιαία κουπόνια της πρόνοιας για να αγοράσει ποτό αντί για φαγητό. Θα μπορούσε ίσως να παραλληλιστεί και με το Μόγλη ή τον Ταρζάν, μόνο που η ζούγκλα είναι οι εργατικές συνοικίες της Γλασκώβης των 80’s, τα θήρια τα γειτονόπουλα και το όλον μια άγρια ιστορία που δεν κάνει για παιδιά.
Διανθισμένο με σκηνές σπαραξικάρδιες που καταφέρνουν να αποτυπώσουν τη σκληρότητα του θατσερισμού στη ζωή μιας εργατικής οικογένειας και με αφήγηση στο πρώτο πρόσωπο από το μικρό Σάγκι, που λατρεύει την πανέμορφη μαμά του σχεδόν όσο η ίδια λατρεύει τα κρυμμένα σε όλο το σπίτι κουτάκια μπύρας, αυτό το μυθιστόρημα πετυχαίνει να χαράξει στις σκέψεις μας τις αξεπέραστες δυσκολίες στην καθημερινότητα τόσο της Άγκνες όσο και του μικρότερου γιού της.
Η Άγκνες είναι εγκλωβισμένη: παραπεταμένη σε μια εργατική παρηκμασμένη γειτονιά από το δεύτερο άνδρα της και πατέρα του Σάγκι, εγκαταλείπεται σταδιακά και από τα δυο πρώτα της παιδιά, από τον πρώτο της γάμο. Οι γονείς της πεθαίνουν και μόνο της αποκούμπι μένει ο ανήλικος Σάγκι, που λόγω της ηλικίας του και της θηλυπρέπειας του, στην πραγματικότητα καταπιέζει την δική του ευθραυστότητα για να τη στηρίξει. Οι αποπειρές της να παραμείνει νηφάλια τορπιλίζονται γιατί αποζητά βοήθεια μέσω των στερεοτυπικής δυναμικής σχέσεων της με σκληροτράχηλα αρσενικά. Μόνο μετά το θανατό της (spoiler, sorry!) αφού ο Σάγκι κάνει επιτέλους μια φίλη με επίσης αλκοολική μητέρα που τον καταλαβαίνει για αυτό που είναι, γίνεται εμφανές πως το θέμα του βιβλίου δεν ήταν η απέλπιδη παιδική αγάπη για τη μητέρα αλλά ο προπατορικός πόλεμος του κάθε ανθρώπου με τη μοναξιά.
Ο ίδιος ο συγγραφέας θεωρεί πως έχει ανακαλύψει τον τροχό, ξεχνώντας το κλασσικό και πλέον πολυπαιγμένο στις αγγλικές θεατρικές σκηνές«A taste of honey» της Shelagh Delaney από το 1958 με ακριβώς το ίδιο θέμα ή το «Γυάλινο Κόσμο» του Τένεσσι Γουιλιαμς. Βέβαια ο Adams εξομολογήθηκε στη Guardian πως μετά από 32 απορρίψεις από διάφορους εκδότες που θεωρούσαν πως δεν υπάρχει αναγνωστικό κοινό για την ιστορία ενός queer αγοριού και δέκα χρόνια γραψίματος, ανησυχούσε πως έγραφε «πορνό φτώχειας» που θα επέτρεπε στους αστούς αναγνώστες να καταβυθιστούν στον βόρβορο της εργατιάς πριν επιστρέψουν στο δικά τους προβλήματα όπως τι είδους γάλα αμυγδάλου να διαλέξουν.
Ο Douglas Stuart, πλέον μεγαλοστέλεχος σε οίκο μόδας στη Νέα Υόρκη, είναι ο δεύτερος Σκωτσέζος που καταφέρνει να αποσπάσει Booker και μόλις ένας από τους 6 πρωτοεμφανιζόμενους που έχουν βραβευτεί ποτέ από την ίδρυση του θεσμού. Το επίτευγμα του όμως θα μπορέσει ουσιαστικά να αξιολογηθεί μόνο αναδρομικά καθώς, παρά τις έντονες ενστάσεις του ίδιου πως πρόκειται για 100% μυθοπλασία, το γεγονός παραμένει πως και ο ίδιος μεγάλωσε στη Γλασκώβη εκείνη την εποχή και μέχρι να χάσει τη μητέρα του στα 16 λόγω του ποτού, διατηρούσε ένα φανταστικό ημερολόγιο για να αντιμετωπίζει τις δυσκολίες της καθημερινότητας. Η υποψία πως ο Douglas Stuart, κανιβαλίζει ψυχοαναλυτικά την παιδική του ηλικία, εντείνεται από το γεγονός πως ένα του διήγημα “Found Wanting” που δημοσιεύτηκε στο New Yorker αφορά και πάλι ένα 7χρονο queer αγόρι που βάζει αγγελίες γνωριμιών για να μη νιώθει μόνο, ενώ το δεύτερο, υπό δημοσίευση, μυθιστόρημα του εξελίσσεται και πάλι στη Γλασκώβη 10 χρόνια μετά τον Σάγκι Μπέην και πραγματεύεται τα πρώτα ερωτικά σκιρτήματα δυο αγοριών.
Σε μια εποχή που η πολιτική ορθότητα και οι μεσοαστοικές, αποκιοκρατικές και λοιπές τύψεις των κριτικών επιτροπών συχνά εκτροχιάζουν την αναζήτηση του καλύτερου λογοτεχνικού πονήματος, ο αναγνώστης του Σάγκι Μπέην αναμένει το δεύτερο βήμα του συγγραφέα για να πιστοποιήσει την ικανότητά του να παραμείνει στην κορυφή του λογοτεχνικού συναφιού.
Douglas Stuart,, Σάγκι Μπέιν, μτφρ.Σταυρούλα Αργυροπούλου, Μεταίχμιο
Βρες το εδώ
