της Θεοδώρας Δ. Πατρώνα
Η δυστοπική λογοτεχνία είναι το είδος που ασχολείται με τη ζωή σε ένα σκοτεινό και εφιαλτικό μέλλον με κύρια θέματά της την φτώχεια, την εξαθλίωση και τη βάναυση καταπάτηση ελευθεριών και δικαιωμάτων. Σημαντική εκπρόσωπος του είδους η πολυβραβευμένη Καναδέζα ποιήτρια και λογοτέχνιδα Μάργκαρετ Άτγουντ που στα 1985 έγινε διεθνώς γνωστή με το μυθιστόρημα Η Ιστορία της Θεραπαινίδας (The Handmaid’s Tale) για τη σεξουαλική σκλαβιά των γυναικών σε ένα θεοκρατικό καθεστώς κάπου στη Νέα Αγγλία του μέλλοντος. Το βιβλίο έγινε ταινία με την συνδρομή του Χάρολντ Πίντερ στο σενάριο (Σλέντορφ 1990, ) αλλά και όπερα (2000) και τηλεοπτική σειρά (2017) ενώ ήρθε στο προσκήνιο ξανά από τους πολιτικούς αντιπάλους του Ντόναλτ Τράμπ που το χρησιμοποίησαν για να σχολιάσουν τις πολιτικές του κατά των γυναικών. Μετά από 35 χρόνια η ‘Ατγουντ γράφει τη συνέχεια της ιστορίας της Δημοκρατίας της Γαλαάδ εκδίδοντας το The Testaments το οποίο βραβεύτηκε με το βραβείο Booker στα 2019. Το έργο αυτό κυκλοφορεί στην Ελλάδα από τις Εκδόσεις Ψυχογιός σε μετάφραση Αύγουστου Κορτώ με τίτλο Οι Διαθήκες.
Ανάμεσα στις γνωστότερες συγγραφείς του εικοστού αιώνα η ‘Ατγουντ με μεταφράσεις των έργων της σε περισσότερες από σαρανταπέντε χώρες δεν χρειάζεται συστάσεις. Έχει γράψει περισσότερα από πενήντα έργα στον χώρο της ποίησης, της πεζογραφίας, της θεωρίας της λογοτεχνίας, γραφικά μυθιστορήματα ακόμα και παραμύθια. Η ενασχόλησή της με την θέση και την πορεία της γυναίκας και η φεμινιστική της οπτική χαρακτηρίζουν το έργο της στο σύνολό του και από το ξεκίνημά της. Από τα αγαπημένα θέματά της τόσο στην ποίηση όσο και στο πεζό είναι ο μύθος μέσα από τις αρχετυπικές φιγούρες της Περσεφόνης, της Κίρκης, των Σειρήνων, της Πηνελόπης. Με πονήματα όπως το Ανάδυση (1972), Ο τυφλός δολοφόνος (2000), το Όρυξ και Κρέικ (2003), Πηνελοπιάδα (2005), η Ατγουντ έχει κερδίσει δύο φορές το περίφημο βραβείο Booker (2000, 2019) ενώ έχει βραβευτεί πολλές φορές και σε διάφορες χώρες. Στην Ελλάδα έγινε επίτιμη διδάκτορας του Πανεπιστημίου Αθηνών στα 2013.
Στο πιο πρόσφατό της έργο η Άτγουντ βρίσκεται στην Δημοκρατία της Γαλαάδ δεκαπέντε χρόνια μετά από τα γεγονότα που πραγματεύεται Η Ιστορία της Θεραπαινίδας. Με τρεις αφηγηματικές φωνές η Άτγουντ ξεδιπλώνει τον εφιαλτικό κόσμο της Γαλαάδ από τρεις πλευρές: Η γηραιά Θεία Λίντια που έζησε την Γαλαάδ από το θεμελίωμά της γράφει μυστικά τα απομνημονεύματά της και προσφέρει εκ των έσω γνώση για τις φρικαλεότητες των κραταιών , η έφηβη Άγκνες που έχει γεννηθεί και μεγαλώσει στη Γαλαάδ και την προετοιμάζουν να παντρευτεί έναν Κυβερνήτη και δεν ξέρει να ζει διαφορετικά και η έφηβη Ντέζη που ζει στον ελεύθερο Καναδά και μετά τον θάνατο των υποτιθέμενων γονιών της σε έκρηξη ανακαλύπτει τη σύνδεσή της με την Γαλαάδ. Οι αφηγήσεις και των τριών μεταφέρουν το κλίμα απόλυτου τρόμου που επικρατεί και αφανίζει το γυναικείο φύλο: βασανιστήρια, φόνοι, σεξουαλική εκμετάλλευση, παιδοφιλία, ο αναγνώστης παρακολουθεί με κομμένη την ανάσα το εφιαλτικό σύμπαν που έχει πλάσει η φαντασία της Άτγουντ.
Αποκύημα της ζωηρής φαντασίας μίας ταλαντούχας συγγραφέως εκτός πραγματικότητας; Δυστυχώς όχι. Μήπως δεν υπάρχουν ακόμα χώρες του κόσμου όπου ανήλικα κορίτσια είναι ακόμα ένα απόκτημα ενός υπερήλικα συζύγου ή που ο φόνος γυναικών όχι μόνο δεν τιμωρείται αλλά επαινείται; Ευτυχώς που η θετική έκβαση στο τέλος έρχεται να δώσει ελπίδα ότι όλα είναι δυνατό να ανατραπούν. Ακόμα και οι σύγχρονές μας Γαλαάδ, γνωστές και μη.
info: Μάργκαρετ Άτγουντ. Οι Διαθήκες. Αθήνα: Εκδόσεις Ψυχογιός, 2020
