της Δάφνης Παπαδούδη(*)
«Είμαι επικίνδυνη».
Ένα βιβλίο. Μια φράση. Μια αρχή. Ένα μήνυμα.
Ένα βιβλίο που ρίχνει φως στη γυναικεία εμπειρία στην Ελλάδα του σήμερα και συγκεκριμένα στο ζήτημα της έμφυλης (αν)ισότητας· στις συμπεριφορές και στα στερεότυπα που γυναίκες και άνδρες αναπαράγουμε στον οικογενειακό βίο, στον εργασιακό χώρο και σε κάθε άλλη πτυχή της καθημερινότητάς μας· στην κουλτούρα του βιασμού και στο κίνημα #MeToo που μόλις πριν ένα μήνα περίπου έπαψε να είναι βουβό στην Ελλάδα· στην έμφυλη βία, καθώς και σε άλλες συζητήσεις που δυσκολευόμαστε να ξεκινήσουμε.
«Θέλω τα αυτονόητα να είναι αυτονόητα. Ίσα δικαιώματα, ίση αναγνώριση και ίσες ευκαιρίες. Χωρίς διακρίσεις, χωρίς παρενόχληση, χωρίς κανένα ταβάνι. Ούτε γυάλινο. […] Θέλω συμπεριληπτική επικοινωνία, συμπεριληπτική διαφήμιση και προβολή διαφορετικών τύπων, προσωπικοτήτων, ηλικιών. Θέλω να διαβάζω για γυναίκες στα 45 τους, που μόλις πρόσφατα κατάφεραν να βρουν μια δουλειά που να τους ταιριάζει, να βλέπω στα σποτάκια πρόσωπα και σώματα τόσο αληθινά και σημαδεμένα όσο αυτά που βλέπω στη θάλασσα κάθε καλοκαίρι, να ακούω πραγματικές ιστορίες για τις αποτυχίες που έβγαλαν τον χειρότερό μας εαυτό, αλλά τελικά μας έκαναν καλύτερες.» γράφει η Ελπίδα Θεοδωρακάκου.
«Είμαι επικίνδυνη»
Μια φράση που δείχνει θάρρος, τόλμη, ορμή, αποφασιστικότητα και δύναμη, κι όμως πολλές φορές έχει χρησιμοποιηθεί ανά τους αιώνες για να οριοθετήσει, να διαβάλει και να υποβαθμίσει τη γυναικεία εμπειρία. Μια ταμπέλα που κάποιοι άλλοι έβαζαν στις γυναίκες που τολμούσαν να είναι διαφορετικές, που ύψωναν τις φωνές τους πέρα από το κοινωνικά επιτρεπτό, που διεκδικούσαν κάτι που δεν τους ανήκε και απειλούσαν το status quo.
«Είμαι επικίνδυνη» είναι επίσης η κοινή αφετηρία από την οποία ξεκινάει καθεμία από τις εκατό συγγραφείς* για να τραβήξει τη δική της πορεία και να την ερμηνεύσει όπως θέλει μέσα από τη δική της ιστορία. Οι «επικίνδυνες» αφηγούνται εμπειρίες γυναικείας ταυτότητας, ανισότητας, ενδοοικογενειακής βίας, εγκλωβισμού μέσα σε κάθε λογής στερεότυπα, συμβιβασμών, αλλά και εμπειρίες ψυχικής ανθεκτικότητας, αποφασιστικότητας, θάρρους, υπέρβασης και θριάμβων.
«Είμαι επικίνδυνη, γιατί τόλμησα να ονειρευτώ, να τσαλακωθώ, να διεκδικήσω, να ζήσω σε μια κοινωνία όπου η ζωή σου καθορίζεται από το φύλο σου, που θέλει τις γυναίκες ατσαλάκωτες, άβουλα τρόπαια είμαι επικίνδυνη, γιατί δεν είμαι μόνη, είμαι επικίνδυνη, γιατί είμαστε πολλές» γράφει η Ανδρομάχη Παπαϊωάννου.
«Είμαι επικίνδυνη»
Μια αρχή. Κινητήρια δύναμη αλλά και τρομακτική ιδέα. Γιατί όλοι ξέρουμε πόσο δύσκολη είναι κάθε αρχή. Γιατί δεν υπάρχει γυρισμός. Γιατί πολλές φορές η ντροπή και οι αμφιβολίες μπορούν να γιγαντωθούν σε τέτοιο σημείο που να νιώθουμε ότι μας πνιγούν και μας παραλύουν.
Όμως, «κάποιος πρέπει να κάνει την αρχή», όπως λέει χαρακτηριστικά η ηθοποιός Ζέτα Δούκα στις 26 Ιανουαρίου 2021, τη μέρα που αποφάσισε να εξομολογηθεί τη λεκτική και σωματική βία που είχε υποστεί στον χώρο του θεάτρου. Δώδεκα μέρες νωρίτερα, η Ολυμπιονίκης Σοφία Μπεκατώρου σπάει τη δική της σιωπή ανακοινώνοντας τη σεξουαλική κακοποίηση που είχε υποστεί στον χώρο του αθλητισμού.
Κάποιος πρέπει να κάνει την αρχή και μάλιστα σε όλους τους χώρους.
Το βιβλίο «Είμαι επικίνδυνη» είναι ένα έργο συνδημιουργίας όπου συναντώνται εκατό γυναίκες από πάμπολλους χώρους: τον χώρο της δημοσιογραφίας, των οικονομικών, της δικαιοσύνης, των επιχειρήσεων, της δημόσιας πολιτικής, του μάρκετινγκ, της πολιτικής, της εκπαίδευσης, του βιβλίου, των θετικών επιστημών, των ΜΚΟ, της τέχνης, της αρχιτεκτονικής, της μουσικής, του θεάτρου, των δημοσίων σχέσεων και επικοινωνίας, της μετάφρασης και διερμηνείας, της γαλουχίας, της τραπεζικής, της μαγειρικής τέχνης, της ιατρικής, της μόδας, της συμβουλευτικής, του coaching, της διαφήμισης, της μόδας, της πληροφορικής, του αθλητισμού, της ψυχολογίας και της κοινωνιολογίας.
Με τις αφηγήσεις τους, οι εκατό «επικίνδυνες» κάνουν την αρχή, απλώνουν το χέρι σε άλλες γυναίκες και άνδρες και τους στηρίζουν, τους εμπνέουν, τους αφυπνίζουν και να τους δίνουν τη σκυτάλη ώστε να μοιραστούν τις δικές τους ιστορίες και να κάνουν τη δική τους αρχή. Και η ιστορία κάθε γυναίκας και άνδρα που αποφασίζει να μιλήσει αποτελεί μια νέα τολμηρή αρχή, ενώ ταυτόχρονα κάθε φωνή που προστίθεται σε όλες τις προηγούμενες δυναμώνει ακόμη περισσότερο την ανάγκη να ξεκινήσουμε συζητήσεις όσο άβολες κι αν μας φαίνονται.
«Οι μεγαλύτερες αλλαγές, οι αλλαγές που εδραιώνονται, είναι το άθροισμα πολλών μικρών βημάτων, όχι το αποτέλεσμα γιγαντιαίων αλμάτων.» επισημαίνει η Ολιάνα Φαλδαμή.
«Είμαι επικίνδυνη»
Ένα μήνυμα. Αυτός ο πολυσυλλεκτικός καμβάς ατομικών βιωμάτων φέρνει στο προσκήνιο μια πολύ σημαντική διαπίστωση, που έχουν καταδείξει και άλλες συγγραφείς όπως η Laura Bates. Ότι όλες αυτές οι ιστορίες, από το πιο «ασήμαντο» περιστατικό έμφυλης ανισότητας μέχρι τις πιο σοβαρές περιπτώσεις σεξουαλικής κακοποίησης, συνδέονται και βασίζονται στις ίδιες ιδεολογίες και συμπεριφορές απέναντι στις γυναίκες. Και είναι καιρός να μιλήσουμε ανοιχτά για αυτές τις κακοποιητικές ιδεολογίες και συμπεριφορές, οι οποίες ουσιαστικά μας βλάπτουν όλους, γυναίκες και άνδρες. Κι αυτό γιατί, επιτρέποντας την αναπαραγωγή τους, εμποδίζουμε την εξέλιξή μας ως άτομα, ως κοινωνία, ως ανθρωπότητα.
«Γιατί φυσικό ένστικτο του ανθρώπου αποτελεί η εξέλιξη, η χρησιμότητα στην κοινωνία και η επιβίωσή του. Τα τρία αυτά στοιχεία φωλιάζουν σε κάθε άνθρωπο. Άνδρα ή γυναίκα. Διαφορετικός είναι μόνο ο τρόπος εκδήλωσής τους. Και γιατί η απόλυτη αναζήτηση όλων είναι πολύ απλή. Η κατάκτηση της ευτυχίας. Ίδιος πανανθρώπινος στόχος. Διαφορετικές εκφάνσεις. Κάθε άνθρωπος φτάνει στην ευτυχία αλλιώς. Μέσω της τέχνης, της οικογένειας, της επαγγελματικής καταξίωσης. Δεν υπάρχει λάθος ή σωστός δρόμος. Και οφείλουμε σε εμάς και στις επόμενες γενιές να είμαστε αληθινοί.» γράφει η Μάιρα Μυρογιάννη.
Σε όποια ηλικία κι αν είμαστε, όλοι χρειαζόμαστε πρότυπα για να αντλήσουμε δύναμη και έμπνευση και με τη σειρά μας γινόμαστε κι εμείς πρότυπα, για λίγους ή για πολλούς. Με άλλα λόγια, είτε το συνειδητοποιούμε είτε όχι, όλοι μας αποτελούμε πρότυπα, οτιδήποτε κι αν κάνουμε −από το πιο μεγάλο μέχρι το πιο μικρό. Το θέμα είναι τι είδους πρότυπα θα επιλέξουμε να είμαστε πρώτα για τον εαυτό μας και έπειτα για τους άλλους.
«Αλλά πρότυπα χρειαζόμαστε και στην καθημερινότητά μας, στη δουλειά μας και στις κοινωνικές μας συναλλαγές. Ισάριθμες γυναίκες σε όλα τα επαγγέλματα και σε όλες τις βαθμίδες. Γυναίκες στις δουλειές μας, προϊστάμενες κι όχι μόνο υφιστάμενες, που ανοίγουν τον δρόμο και βοηθούν, απλά με την ύπαρξή τους, στη διαμόρφωση των φιλοδοξιών μας. Γιατί, και το αντίθετο επίσης ισχύει: η απουσία γυναικών προωθεί την ιδέα της ακαταλληλότητάς τους.» τονίζει η Μαρία Δεμερτζή.
Με το βιβλίο «Είμαι επικίνδυνη» κάνει και ο χώρος του βιβλίου τη δική του αρχή, δείχνοντας έτσι έμπρακτα την υποστήριξή του σε αυτά τα τόσο σημαντικά ζητήματα που θίγει και μας αφορούν όλους. Η δική μου επιθυμία είναι να αποτελέσει αυτό το βιβλίο έμπνευση και έναυσμα για να ακουστούν περισσότερες φωνές, να ξεκινήσουν άβολες συζητήσεις και να συντελεστούν μεγαλύτερες αλλαγές για την εικόνα και τη θέση της γυναίκας σε κάθε χώρο, από τα μέσα ενημέρωσης μέχρι την επαγγελματική, την κοινωνική και την οικονομική ζωή.
Σας αφήνω με ένα απόσπασμα από τη Μαρία Θεμελή για σκέψη και δράση:
«Είμαι επικίνδυνη όμως πάνω απ’ όλα για μένα! Γιατί μόνο εγώ μπορώ να ξεχάσω ποια είμαι, να επιτρέψω, να αδιαφορήσω, να δικαιολογήσω, να αφεθώ, να δεχτώ την αδικία, να ανεχτώ την κακοποίηση, να μη ζητήσω βοήθεια, να χαθώ στην ανασφάλειά μου, να ζω με φόβο! Ο χειρότερος εχθρός αυτός ο φόβος, η προκατάληψη και οι πεποιθήσεις.»
«Είμαι επικίνδυνη» καλώς όρισες!
info: Οι συγγραφείς του βιβλίου, με σειρά εμφάνισης, είναι οι: Μαριάννα Σκυλακάκη, Σέβη Αμανατίδου, Κατερίνα Σώκου, Μελίνα Ταπραντζή, Άρτεμη Σίφορντ, Μελίνα Δασκαλάκη, Μάιρα Μυρογιάννη, Χριστίνα Κανατάκη, Βασιλική Ρεπανά, Ελπίδα Θεοδωρακάκου, Clara Villain, Ανδρομάχη Παπαϊωάννου, Κάθυ Ανδρινοπούλου, Μυρτώ Παπαθάνου, Μαρία Μεγαλοπούλου, Ντία Αναγνώστου, Εύη Μάζη, Στέλλα Καπεζάνου, Μαρία Χ. Θεμελή, Susan Johnson, Μαίη Ζαννή, Βίβιαν Ευθυμιοπούλου, Άννα Σκυλακάκη, Ζέφη Δημαδάμα, Ειρήνη Μουντράκη, Σοφία Φιλιππίδου, Στέλλα Αργυροπούλου, Λητώ Δίπλα, Ελένη Ζήση, Αλεξία Εμμανουλοπούλου, Αναστασία Διακάκη, Μαριάννα Κακαουνάκη, Στελλίνα Σιαράπη, Σοφία Φατούρου, Αμαλία Κυπαρίσση, Ερατώ Κουτσουδάκη, Αντιγόνη Κουβίδη, Νεφέλη Λυγερού, Μαρία Νεφέλη Χατζηϊωαννίδου, Γιάννα Βασιλάκη, Αλεξάνδρα Κατσαρού, Μαρία Σαμπατακάκη, Ειρήνη Μποτονάκη, Λένα Παπαληγούρα, Γωγώ Δελογιάννη, Έμμα Μπρεδάκη, Μαρίνα Βρανοπούλου, Αίγλη Μπαλαμάτση, Δήμητρα Τριανταφύλλου, Δάφνη Καρνέζη, Πηνελόπη Θεοδωρακάκου, Κλαίτη Σωτηριάδου, Έφη Μακαμτζή, Χριστίνα Μακρή, Μαρία Καλογεροπούλου, Χρύσα Οικονομοπούλου, Λενιώ Καψάσκη, Νάταλι Βαλάκη, Ειρήνη Γεωργή, Άννα Κουκκίδη-Προκοπίου, Ευαγγελία Αυλωνίτη, Έλενα Λαζάρου, Μαρία Δεμερτζή, Αναστασία Βαϊτσοπούλου, Ρωξάνη Κρυστάλλη, Γαλάτεια Λασκαράκη, Αρετή Γεωργιλή, Νάνσυ Παπαλεξανδρή, Ολιάνα Φαλδαμή, Ελένη Ανδρεάδη, Μαρία Γιαννιού, Μυλαίδη Στούμπου, Ελένη Μπαθιανάκη, Αλεξάνδρα Τσιάβου, Βασιλική Λαζαράκου, Δέσποινα Λιμνιωτάκη, Ελένη Πλέσσα, Μαργαρίτα Γουργουρίνη, Έλλη Φιλιπποπούλου, Νίκη Αλεξάνδρου, Άννα Διαμαντοπούλου, Χριστίνα Φλαμπούρη, Κατερίνα Ματιάτου, Γεωργία Σουβατζή, Ναυσικά Λαλιώτη, Ιζαμπέλλα Μ. Τσίρμπα, Έλενα Παπαδοπούλου, Σύλβια Κλιμάκη, Πολυτίμη Κυριακοπούλου, Τζένη Λειβαδάρου, Βάσια Τραμπούλη, Φωτεινή Τσαλίκογλου, Ναταλία Ρεντίνα, Ματίνα Παπαγιαννοπούλου, Κατερίνα Έσσλιν, Χριστίνα Καράμπελα, Φαίη Μακαντάση, Όλγα Σταυροπούλου, Σοφία Γκιούσου, Στέλλα Κάσδαγλη.
.
Laura Bates, Everyday Sexism, TEDx Covent Garden Women, 2014.
*Η Δάφνη Παπαδούδη είναι μεταφράστρια (BA, MA, PhD στη Μετάφραση & Διαπολιτισμικές Σπουδές) και συνιδρύτρια της βιβλιοφιλικής εταιρείας nextbookthing.com.
Στέλλα Κάσδαγλη, Μαριάννα Σκυλακάκη (επιμ.), Είμαι επικίνδυνη, Εκδόσεις Key Books, 2020
Βρες το εδώ
