της Όλγας Σελλά
Είναι η τελευταία νύχτα που οι καλικάντζαροι κυκλοφορούν ελεύθερα και κάνουν τις σκανταλιές του. Είναι η νύχτα των Θεοφανείων, η «Δωδέκατη Νύχτα» από τα Χριστούγεννα και όλα είναι ανοιχτά, όλα είναι δυνατά. Αυτή την νύχτα επέλεξε ο Ουίλιαμ Σαίξπηρ να τοποθετήσει την ιστορία του. Κάπου στην Ιλλυρία, έναν τόπο που μπορεί και να είναι αληθινός. Και ο σκηνοθέτης Γιάννης Κακλέας, επιστρέφοντας, για πρώτη φορά, εκεί απ’ όπου ξεκίνησε, στο Θέατρο Τέχνης, σκηνοθετεί αυτή τη παιγνιώδη όσο και τρυφερή κωμωδία που θίγει πολλά. Κυρίως τις σκανταλιές του έρωτα, που τόσο η κωμωδία όσο και η ελαστική ηθική της τελευταία νύχτας του δωδεκαημέρου χριστουγεννιάτικου ξεφαντώματος, επιτρέπουν να ειπωθούν με ανάλαφρο τρόπο.
Η ιστορία είναι φαινομενικά απλή, αλλά εξαιρετικά μπερδεμένη. Δύο δίδυμα αδέλφια, η Βιόλα και ο Σεμπάστιαν (Αμαλία Καβάλη), που μοιάζουν σαν δυο σταγόνες νερό, ναυαγούν σε άγνωστο τρόπο και χάνει ο ένας τον άλλον. Η Βιόλα για να επιβιώσει ντύνεται άντρας, παίρνει το όνομα Σεζάριο και βρίσκεται στην αυλή του δούκα Ορσίνο (Κωνσταντίνος Μπιμπής), ο οποίος είναι τρελά ερωτευμένος με την κόμισσα Ολίβια (Ηλιάνα Μαυρομάτη), που όμως απορρίπτει τον έρωτά του δούκα. Η Βιόλα που είναι γυναίκα αλλά έχει την εικόνα άντρα, ερωτεύεται τον Ορσίνο, η Ολίβια ερωτεύεται την ανδρική φιγούρα της Βιόλας (δηλαδή τον Σεζάριο που γνωρίζει) και οι παρεξηγήσεις δεν αργούν να φέρουν σύγχυση. Στην αυλή της Ολίβιας, που πενθεί για το θάνατο του αδελφού της, ζουν και διάφοροι αργόσχολοι: παρατρεχάμενοι, θαυμαστές, παρασιτικοί αργόσχολοι: ο Μαλβόλιο ο επιστάτης (Αλέξανδρος Ζουριδάκης), που είναι κρυφά ερωτευμένος με την Ολίβια και υφίσταται μια οδυνηρή φάρσα, ο ποταπός και αναιδής Σερ Τόμπι (Παναγιώτης Παπαϊωάννου), ο Σερ Άντριου, ένας δειλός αριστοκράτης που πολιορκεί την Ολίβια (Πωλ Ζαχαριάδης) και η Μαρία, η υπηρέτριά της (Ελευθερία Παγκάλου). Κεντρική φιγούρα, και φιγούρα του παιχνιδιού, της ανατροπής και της ερωτικής αναζήτησης που δεν έχει όρια, δεν έχει φύλο, δεν έχει περιορισμούς, είναι ο γελωτοποιός Φέστε (Κωνσταντίνος Γεωργόπουλος). Λίγο πριν εκπνεύσει το Δωδεκαήμερο, λίγο πριν εκπνεύσει η Δωδέκατη Νύχτα, εμφανίζεται ο πραγματικός Σεμπάστιαν που έχει σωθεί και συζεί με τον Αντόνιο (Αλέξανδρος Σκουρλέτης) και όλοι βρίσκουν το ταίρι τους, που δεν είναι όμως αυτό που αρχικά ποθούσαν: ο Ορσίνο παντρεύεται τη Βιόλα (που αποκαλύπτει το φύλο της) και ο Σεμπάστιαν παντρεύεται την Ολίβια. Γιατί η Δωδέκατη Νύχτα έχει ανατροπές!
Ο Γιάννης Κακλέας έδωσε εξαρχής ατμόσφαιρα γιορτής, θεάτρου (πολύ ωραία η επί σκηνής μεταμόρφωση της Βιόλας σε Σεζάριο), μουσικής (που ερμήνευσαν θαυμάσια κάποιοι από τους ηθοποιούς), έδωσε το χιούμορ και το φαρσικό στοιχείο του έργου, έδωσε ρυθμό στην παράσταση. Εικονοποίησε τα συναισθήματα του έρωτα, με μάσκες της χαράς και της λύπης, αποτύπωσε τη ρευστή σεξουαλική ταυτότητα στη σκηνική εικόνα του Φέστε και ασφαλώς επέλεξε αυτό το έργο για να επισημάνει ένα θέμα πολύ επίκαιρο: την ελευθερία στην ερωτική διάθεση, στην ερωτική ταυτότητα, στην ερωτική αναζήτηση. Που έχει πάντα ν’ αντιμετωπίσει τον καθωσπρεπισμό, τον συντηρητισμό, τις ιδεοληψίες και τη βίαιη εναντίωση συχνά. Άλλωστε ο τίτλος του σαιξπηρικού έργου συνοδεύεται από μια παρένθεση: «Δωδέκατη νύχτα (ή Ό,τι αγαπάτε)». Μια διαδικασία (αυτή της ερωτικής διαδικασίας) που έχει πάντα ευτυχία, απογείωση, μέθη, χαρά, ικανοποίηση, και συνυπάρχει και με τον ναρκισσισμό, και με την ανασφάλεια, και με την απόρριψη, και με τον πόνο. «Θα ‘θελα να ήσουν, όπως εγώ θα ‘θελα να είσαι» λέει η Βιόλα. Μια φράση διαχρονική, αναμφίβολα.
Όμως έβαλε και τη σφραγίδα του ο Γιάννης Κακλέας στην παράσταση (πώς θα μπορούσε να είναι αλλιώς). «Έκοψε» μέρος του κειμένου (με μεγαλύτερο «θύμα» την παρουσία και τον ρόλο του Αντόνιο που μένει λίγο ξεκρέμαστος ως παρουσία σ’ αυτή την εκδοχή του έργου), αφαίρεσε πολλά από τα υπέροχα λυρικά μέρη, αλλά έβαλε στη θέση τους θαυμάσια σύγχρονα τραγούδια, που έχουν τραγουδήσει όλοι οι ερωτευμένοι σε διάφορες εποχές, σηματοδοτώντας τη διάρκεια αυτού του «θεού» στη ζωή των ανθρώπων και μετέφερε το κωμικό αλλά και το λυρικό στοιχείο στις όψεις της παράστασης. Σίγουρα έδωσε ιδιαίτερο χώρο στην πιο κωμική σκηνή του έργου, στη φάρσα που υφίσταται ο δυστυχής Μαλβόλιο από τον ανεκδιήγητο Σερ Τόμπι και την πανούργα Μαρία, όπως και στην μονομαχία που στήνουν οι δύο ιντριγκαδόροι ανάμεσα στον Σεζάριο-Βιόλα και τον Σερ Άντριου. Τις επιλογές του στήριξαν επί σκηνής η Αμαλία Καβάλη, σε μια θαυμάσια στιγμή της, ο θαυμάσιος Μαλβόλιο του Αλέξανδρου Ζουριδάκη και ο Φέστε του Κωνσταντίνου Γεωργόπουλου, που υλοποίησε εξαιρετικά ό,τι του ζήτησε ο σκηνοθέτης. Ο Σερ Τόμπι του Παναγ. Παπαϊωάννου είχε την αγοραία πληθωρικότητα του ρόλου, ντυμένη σε ακριβά ρούχα, ο Σερ Αντριου του Πωλ Ζαχαριάδη παρώδησε επιτυχώς τον χαρακτήρα που υποδύεται, ενώ η Μαρία της Ελευθερίας Παγκάλου δεν έδειξε την πανουργία και την κακία της αλλά έδωσε μια πιο ελαφριά μορφή στις ίντριγκες που σχεδιάζει. Ο Ορσίνο του Κωνσταντίνου Μπιμπή ήταν υπερβολικός και επιφανειακός, χωρίς να δώσει τις αποχρώσεις της προσωπικότητας του ρόλου του, ενώ επαρκής αλλά όχι με βάθος ήταν η Ολίβια της Ηλιάνας Μαυρομάτη. Σκηνικά, κοστούμια, φωτισμοί και μουσική υπηρέτησαν το ύφος της παράστασης.
Ο Γιάννης Κακλέας βάζει τη διακριτή του σφραγίδα στις παραστάσεις που υπογράφει. Στην όψη, στο ρυθμό, στη διαμόρφωση του κειμένου στις περισσότερες περιπτώσεις. Κάποιες φορές χάνεται η ισορροπία. Στη «Δωδέκατη Νύχτα» δεν χάθηκε η ισορροπία. Τα έκανε όλα αυτά –έδωσε καθαρά το πλαίσιο και την ατμόσφαιρα του έργου, έφερε την όψη σε μια σύγχρονη αισθητική, μ’ έναν συνεπή και θα έλεγα σεβαστικό τρόπο. Και προς τον Σαίξπηρ και προς το χώρο που βρέθηκε για πρώτη φορά μετά από χρόνια. Η «Δωδέκατη Νύχτα» είναι και ανάλαφρη, και τρυφερή, και ρομαντική, και υπαινικτική. Και αναδεικνύει απλόχερα το κωμικό στοιχείο.
Η ταυτότητα της παράστασης
Σκηνοθεσία – Δραματουργική επεξεργασία: Γιάννης Κακλέας, Μετάφραση : Ερρίκος Μπελιές, Σκηνικά: Ηλένια Δουλαδίρη – Γιάννης Κακλέας, Κοστούμια: Ηλένια Δουλαδίρη, Σχεδιασμός φωτισμού: Στέλλα Κάλτσου, Κινησιολογία: Αγγελική Τρομπούκη, Μουσική: Γρηγόρης Ελευθερίου, Βοηθός σκηνοθέτη: Άρης Κακλέας, Βοηθός ενδυματολόγου: Ερατώ Αγγουράκη, Εκτέλεση παραγωγής: Ελένη Σπετσιώτη, Φωτογραφίες: Πάτροκλος Σκαφίδας, Video – Treiler: Γρηγόρης Πανόπουλος.
Παίζουν (αλφαβητικά) οι:
Κωνσταντίνος Γεωργόπουλος, Πωλ Ζαχαριάδης, Αλέξανδρος Ζουριδάκης, Αμαλία Καβάλη, Ηλιάνα Μαυρομάτη, Κωνσταντίνος Μπιμπής, Ελευθερία Παγκάλου, Παναγιώτης Παπαϊωάννου, Αλέξανδρος Σκουρλέτης, Αγγελική Τρομπούκη.
Θέατρο Τέχνης – Υπόγειο (Πεσμαζόγλου 5). Ημέρες και ώρες παραστάσεων:
Τετάρτη και Κυριακή στις 7μ.μ. Πέμπτη, Παρασκευή στις 9μ.μ., Σάββατο: στις 6 μ.μ. (από 4 Νοεμβρίου) και 9μ.μ.
