επιμ. Αλεξάνδρα Σαμοθράκη
Γεμάτη εκπλήξεις η φετινή λίστα των Διεθνών Βραβείων Booker. Όχι στα αλήθεια, αλλά σας παραθέτω τις υποψηφιότητες και εσείς αποφασίστε μόνοι σας σε ποια κατηγορία πολιτικής κορεκτίλας εμπίπτουν. Έτοιμοι; Πάμε:
Χρονοκαταφύγιο του Georgi Gospodinov (στα ελληνικά αυτό και άλλα βιβλία του από τον Ίκαρο): Ένα σανατόριο για πάσχοντες από Alzheimer’s γίνεται το φόντο για μια σπουδή περί κινδύνων και παρηγοριάς της απώλειας μνήμης. Με αντηχήσεις από το Μαγικό Βουνό του Τόμας Μαν, ο πολυβραβευμένος Βούλγαρος συγγραφέας εξηγεί πως τον προκάλεσε η πίεση από την άνοδο του λαϊκισμού και της εκμετάλλευσης του «ένδοξου παρελθόντος» στις ΗΠΑ και την Ευρώπη, όπως και το Brexit να διηγηθεί μια ιστορία για τις ακάλυπτες επιταγές που είναι τα «δημοψηφίσματα του παρελθόντος» κάθε Ευρωπαϊκής χώρας αφού η προσωπική του κομουνιστική εμπειρία του έθετε διαρκώς το ερώτημα «πώς μπορώ να ζήσω με έλλειμμα νοήματος και μέλλοντος».
Περιχαρής για την υποψηφιότητα του, δήλωσε πως είναι λανθασμένη η αντίληψη πως η μεγάλη λογοτεχνία που αφορά μεγάλα θέματα γράφεται σε μεγάλες γλώσσες. Μετά το Χρονοκαταφύγιο, το πρώτο βιβλίο στα Βουλγαρικά που είναι υποψήφιο για Διεθνές Booker, ο Gospodinov πιστεύει πως τα καλά νέα αφορούν όχι μόνο τους ομοεθνείς του, αλλά όλους τους Βαλκάνιους συγγραφείς. Άντε και στα δικά μας.
Φάλαινα (Whale) του Cheon Myeong-kwan: Μαγικός ρεαλισμός σε ένα βιβλίο που κυκλοφόρησε 20 χρόνια πριν στα Κορεάτικα και ήταν το πρώτο μυθιστόρημα ενός συγγραφέας που το όνομά του θα μπορούσα να προφέρω μόνο αν ήταν επιλογή σε μενού ασιατικού εστιατορίου. Η Φάλαινα, είναι η ιστορία μιας γυναίκας τεραστίων διαστάσεων που ζει σε ένα μικρό χωριουδάκι της Ν. Κορέας. Καμία σχέση με την ταινία του Αρανόφσκι αλλά ο συγγραφέας χάρηκε που το θέμα είναι πάντα επίκαιρο- αλλά ας επιφυλασσόταν μέχρι να με δει με μαγιώ το καλοκαίρι.
Ο Cheon Myeong-kwan που δεν μιλάει αγγλικά, δηλώνει πως εμπιστεύεται τυφλά την μεταφράστρια του Chi-Young Kim και τονίζει τη σημασία της μετάφρασης αφού χωρίς αυτήν δεν θα είχε καταφέρει ποτέ να γνωρίσει τα έργα του Χέμινγουέι και του Updike. To “Λαγέ, τρέξε» (στα ελληνικά από το Οξύ)του τελευταίου αποτελεί τη μεγάλη αποκάλυψη για τον Myeong-kwan: «μέχρι τα 18 μου που το διάβασα νόμιζα πως όλα τα βιβλία αφορούσαν ξέφρενες περιπέτειες. Αλλά όχι, σε αυτό το βιβλίο, όπως και στην ζωή δεν γίνονται και πολλά πράγματα. Και αυτό είναι μια ανακούφιση.»
Η Φάλαινα αποτελεί την τέταρτη εκ Κορέας ορμώμενης υποψηφιότητα στην ιστορία του θεσμού – υπενθυμίζεται πως το 2016 «Η Χορτοφάγος» της Χαν Γκανγκ είχε κερδίσει και ειρωνικά αφορά μια γυναίκα που έκανε ακριβώς το αντίθετο- δεν έτρωγε σχεδόν τίποτε αηδιασμένη από τις σύγχρονες συμβάσεις.
Ογκόλιθος (Boulder) της Eva Baltasar. Η Καταλανή συγγραφέας και ποιήτρια, σε συνέντευξη της έχει παραδεχτεί πως οι χαρακτήρες των βιβλίων της αποτελούν καθρέφτες του εαυτού της. Στο Boulder, όπου δυο γυναίκες γνωρίζονται σε ένα καράβι και ανοίγουν σπιτικό στο Reykjavik, η Baltasar εξερευνά, με δικά της λόγια, «την ψύχωση που είχε πάθει για το πώς μπορεί να γνωρίσει λογοτεχνικά μια γυναίκα που να ενσωματώσει τα χαρακτηριστικά ενός ογκόλιθου» δηλαδή να γίνει μια συμπαγής μάζα που στέκεται μόνη και ακλόνητη στις αντιξοότητες, όπως μια πέτρα. Εν τω μεταξύ, αν ήξερε κορεάτικα θα μπορούσε απλά να είχε διαβάσει την προαναφερθείσα Φάλαινα και επίσης εχω αρχίσει να παίρνω τους τίτλους προσωπικά επειδή δεν έφαγα και λίγο το Πάσχα.
Έχοντας δουλέψει δυόμισι χρόνια πάνω σε δυο βερσιόν που δεν την ικανοποιούσαν και ξεκινώντας πάντα από τον τίτλο, η έμπνευση ήρθε στην Baltasar, όταν έσβησε τις δύο εκδοχές επειδή «δεν είχε ερωτευτεί τους χαρακτήρες» και αποφάσισε να μην εφεύρει την ηρωίδα απλά να την αφήσει να αποκαλυφθεί, ξεκινώντας από μια δική της ανάμνηση- τον 20χρονο εαυτό της σε ένα πλοίο σε ένα νησί. Χωρίς να ξέρει πού πηγαίνει, άφησε το μυθιστόρημα να την οδηγήσει σε μια ξένη γη και εκεί, ερωτεύτηκε την ηρωίδα του βιβλίου της.
Queer σε βαθμό που η μεταφράστρια Julia Sanches αναγκάστηκε να κάνει ερωτήσεις στη συγγραφέα τύπου αν έχει μεταφράσει σωστά το «strap-on χωρίς λουριά», αποτελεί μια διερεύνηση της μητρότητας και της προσωπικής ελευθερίας από μια οπτική που έχουμε συνηθίσει να παραβλέπουμε.
Στέκομαι Βαρύς (Standing Heavy) του GauZ: Εντάξει δεν έφαγα και τόσο το Πάσχα ρε παιδιά! Η μάνα μου όντως έντρομη έλεγε σε κάποιον στο τηλέφωνο «Η κόρη μου έχει διασταλεί» αλλά τελικά μιλούσε απλά με την οφθαλμίατρό της μετά την επέμβαση καταρράκτη της.
Πρώτο μυθιστόρημα για τον πρώην σεκουριτά GauZ από την Ακτή του Ελεφαντοστού που εν ώρα καθήκοντος σε κεντρικό πολυκατάστημα του Παρισιού, κρατούσε σημειώσεις για το «πως, την εποχή του ακραίου καπιταλισμού, που όλο και περισσότερο εμπαίζει την ανθρωπότητα και την φύση προς όφελος της άρχουσας τάξης, μέσω της δύναμης του χρήματος, πρέπει να ξαναβιδώσουμε τα μάτια μας στις οπές τους για να κατανοήσουμε τον απόλυτο παραλογισμό της καταναλωτικής κοινωνίας ως το μόνο μοντέλο ζωής στη γη…ως Αφρικανός, μπορούσα επιτέλους να γίνω ένας «αντίστροφος εντομολόγος» που με ψυχραιμία περιγράφει όλους αυτούς που είχαν κάποτε περιγράψει εμάς όπως οι εντομολόγοι τα μυρμήγκια. Πρόσθεσα την απόσταση του γέλιου, που οι Αφρικανοί δεν εγκαταλείπουν ποτέ, όσο σοβαρή και να είναι η κατάσταση.»
Ναι, αλλά πέρσι δεν πήρε Νόμπελ ο Γκούρνα και η αντι-αποικιοκρατική λογοτεχνία; Επόμενος!
Το Κατά Νέο Κόσμο Ευαγγέλιο της Maryse Conde: Η Γαλλό-Γουαδαλουπινή Conde αφηγείται την ιστορία ενός αγοριού που θεωρείται ο νέος Μεσίας. Το Κατά Νέο Κόσμο Ευαγγέλιο πρόκειται για την δεύτερη υποψηφιότητα της Maryse Conde για το Διεθνές Booker. Η ίδια εξηγεί πως η θρησκοληψία της μαμάς της και ο σκληροπυρηνικός αθεϊσμός του μπαμπά της, αποτέλεσαν δύο αντίρροπες δυνάμεις που την έκαναν να θέλει να αποδώσει την ανθρώπινη συνθήκη με χιούμορ και ειρωνεία. Αν νομίζετε πως αυτό είναι άθλος, υπάρχει μεγαλύτερο κατόρθωμα. Η Conde έγραψε αυτό το βιβλίο μετά την ολοκληρωτική απώλεια της όρασής της και ο μόνος τρόπος που είχε ήταν να ολοκληρώνει το κάθε κεφάλαιο μέσα στο κεφάλι της πριν το υπαγορεύσει στον σύζυγό της ή μια φίλη της, ενώ παλιότερα έργα της είχαν γραφτεί μπροστά στη θέα του ηφαιστείου La Soufriere. Η ίδια αναφέρει ως βασική της επιρροή του συγγραφικού της θάρρους τον Jose Saramago – αμέσως και εσείς! ‘Οχι το «περί Τυφλότητας» αλλά το «Κατά Ιησού Ευαγγέλιο» ( στα ελληνικά από τον Καστανιώτη) Αν αυτό σας φαίνεται υπεράνθρωπο, δεν ξέρετε το επιστέγασμα του ηρωισμού της: κατάφερε να συνεργαστεί για την μετάφραση με τον σύζυγό της, Richard Philcox, που πλέον αποκαλεί «επιστήθιο εχθρό της» αν και περιέργως είναι ακόμη και οι δυο ζωντανοί- και παντρεμένοι.
Θνησιγένεια (Still Born) της Guandalupe Nettel. Όχι δεν το κάνω για να δω αν προσέχετε- η προηγούμενη ήταν από την Γουαδαλούπη ενώ τούτης εδώ είναι το μικρό της όνομα. Μεξικανή (γεν 1973) και πολυβραβευμένη συνεργάτιδα του Granta και των New York Times,η Nettel καταπιάνεται στο Still Born με την ιστορία μιας φίλης της και θέτει ερωτήματα περί περιπλοκότητας της μητρότητας, την αντιμετώπιση των επιλογών και τις ψυχολογικές και συναισθηματικές προεκτάσεις του να δίνεις ζωή σε ένα νέο ανθρώπινο ον. Δεν ξέρω, φέτος δεν πήρε η Αρνό Νόμπελ με την ίδια θεματική;- ή πλέον έχω πάθει ψύχωση και το μόνο που σκέφτομαι είναι το αρνί στη σούβλα;
Ο νικητής θα ανακοινωθεί στις 23 Μαϊου και το χρηματικό έπαθλο αξίας 50.000 στερλινών θα μοιραστεί ισόποσα ο συγγραφέας και ο μεταφραστής. Αν ακόμη αναρωτιέστε γιατί δεν μας διαβάζουν στο εξωτερικό- μπάστα! Πάει σχεδόν ένας χρόνος. Στρωθείτε γράφτε, και αναλαμβάνω να σας το μεταφράσω αφιλοκερδώς στην αγγλική αν τυχαίνει να είστε τυφλή μαύρη, πρώην κουμμουνιστρια, ξεμωραμένη, χοντρή λεσβία μάνα από χώρα πρώην αποικία.
