των Βαγγέλη Χατζηβασιλείου και Γιάννη Ν. Μπασκόζου
Διαβάσαμε και σας προτείνουμε 20 ελληνικά πεζογραφήματα, μυθιστορήματα και συλλογές διηγημάτων, τα περισσότερα από πρόσφατες εκδόσεις.
Σωτήρης Δημητρίου, Μια Μαρίνα Τζάφου, Διηγήματα, Πατάκης
Η ανθρωπογεωγραφία του Σωτήρη Δημητρίου σα μια μελωδία απλώνεται πάνω από τους κατατρεγμένους. Οι ήρωες του ανήκουν στους περιθωριακούς (όχι τους «μοντέρνους») αλλά αυτούς που ζουν στις παρυφές των κοινωνικών συμφωνιών, παραβατικοί και παράταιροι. Πρωταγωνιστούν γυναίκες τρίτης ηλικίας (η άγνωστη Μαρίνα Τζάφου και η μητέρα του), σαλοί όπως ο Εισαγγελέας Ζαγοριανάκος ή ο «γύριζα – πήγαινες», παιδιά απροσάρμοστα, νεαροί που μεγαλώνουν μοναχικά, μεσήλικες που δεν ξέρουν αν είναι πρέπον να μιλάνε σε κοπέλες, γέροι που αρέσκονται σε αγοράκια, προσφυγάκια που χωρίζονται λόγω διαφορετικών μουσικών προτιμήσεων, φουρναράδες, ψαράδες, μανάβηδες, ταξιτζήδες, αχθοφόροι, παγωτατζήδες, μοδίστρες…πολλά από αυτά τα επαγγέλματα χαθήκαν, σήμερα έμειναν μόνον οι ντελιβεράδες. Τα διηγήματα του Δημητρίου αποκτούν τη υπεραξία τους από την γλώσσα και την ποιητική των λέξεων. Διαβάζεις γι αυτούς τους ανθρώπους και νομίζεις σε παίρνει ένα ποιητικό κύμα, αντιμετωπίζεις τη ζωή και τους ανθρώπους διαφορετικά, βρίσκεις πράγματα που χάνεις, ομορφιά εκεί που δεν την περιμένεις.
Ξενοφών Μπρουτζάκης, Το λευκό κουστούμι, Μυθιστόρημα, Καστανιώτης
Μια ιστορία ενηλικίωσης, ένα πέρασμα από την μεταπολεμική εποχή στο σήμερα και μια απελευθέρωση. Κάπως έτσι θα τοποθετούσα το θέμα του μυθιστορήματος. Ο ήρωας ζει στην Τήνο, ένα όμορφο νησί αλλά με έναν ασφυκτικό μικρόκοσμο. Το μεγάλο του όνειρο είναι να πετάξει από εκεί και να βρεθεί κάπου άγνωστος μεταξύ αγνώστων. Το ιδανικό του : να γίνει συγγραφέας. Στην παραλία του νησιού κυκλοφορεί ο άνδρας με το λευκό λινό κουστούμι και τον παναμά στο κεφάλι (είναι ο Αντώνης Σουρούνης), μια μυθική περσόνα στα μάτια του μικρού αφηγητή. Η αφήγηση θα καλύψει τα χρόνια του εμφυλίου, ο πατέρας του αφηγητή θα υπηρετήσει στον εθνικό στρατό, τις ιστορίες του παππού στη Βοστώνη και τον επαναπατρισμό του στην Τήνο, την μεταπολίτευση και κυρίως την περίοδο του ΠΑΣΟΚ όπου ο αφηγητής ενηλικιώνεται στα Εξάρχεια με παρέες, έρωτες, αλκοόλ και τσιγάρα. Ο θάνατος του πατέρα του θα είναι και το κλείσιμο των λογαριασμών με ένα μεγάλο, ίσως και το πιο ζωντανό, κεφάλαιο της ζωής του. Ενδιάμεσα παρελαύνει γοητευτικά η Ελλάδα των μεταπολεμικών χρόνων.
Μάιρα Παπαθανασοπούλου, Μυθιστόρημα, Τα παιδιά της μεγάλης σιωπής, Πατάκης
Από τα πιο ενδιαφέροντα βιβλία, μέρος μιας τριλογίας που αφορά τη ζωή των νέων στο καθεστώς της πρώην Ανατολικής Γερμανίας (προηγούμενο το Η ιεραποστολική στάση). Κεντρικοί ήρωες είναι δύο νέοι, ορφανοί κάτω από διαφορετικές περιστάσεις. Ο Σταύρος στάθηκε με το «παιδομάζωμα» στην Λ.Δ.Γ, χωρίς να μπορέσει να ξαναδεί την μητέρα του, η δε Μάρτα παιδί δανέζας με γερμανό στρατιώτη/κατακτητή θα υιοθετηθεί από μία νοσοκόμα και δεν θα μάθει ποτέ την πραγματική της μητέρα. Τρίτο πρόσωπο ο θείος του Σταύρου και μέντοράς του, Γιάννης Παπαδάκος, γιος μιας ξεπεσμένης δυναστεία καπνοβιομηχάνων στην Λ.Δ.Γ. Ο Σταύρος ωραίο παιδί, αλλά εκ γενετής μονόχειρας θα έχει μια άνυδρη εφηβεία, μοναχική και ανασφαλή. Ο έρωτάς του με την Μάρτα τον απελευθερώνει ως προσωπικότητα και εκεί που πιστεύουν και οι δύο σε μια νέα ζωή μπλέκουν στα γρανάζια της Στάζι. Η Μάιρα Παπαθανασοπούλου γνωρίζει καλά το γερμανικό πρόβλημα γι αυτό και παρουσιάζει διεισδυτικά τους μηχανισμούς ψυχολογικού εκφοβισμού του ολοκληρωτικού καθεστώτος της Λ.Δ.Γ. Αλλά δεν πρόκειται για ντοκιμαντέρ αλλά για ένα λογοτέχνημα με πλοκή, ρυθμό και αφηγηματική ευθύτητα που σε αποζημιώνει.
Νικόλας Σεβαστάκης, Καταγωγή ή Οι ιστορίες των άλλων, Μυθιστόρημα , Πατάκης
Ο Νικόλας Σεβαστάκης βουτάει βαθιά στον κόσμο του μυθιστορήματος με ένα απαιτητικό αφήγημα. Ο κεντρικός του ήρωας είναι ο επίδοξος συγγραφέας Άρης Χειμωνίδης. Γόνος μιας μεσοαστικής οικογένειας με πατέρα γνωστό αρχιτέκτονα και μητέρα επιμελήτρια βιβλίων. Ο Άρης , παιδί των χρόνων της μεταπολίτευσης ζει αντισυμβατικά, κόντρα στο στυλ της γενιάς του. Διαβάζει πολύ, δουλεύει σε ένα φροντιστήριο ενώ θα μπορούσε να προχωρήσει σε άλλες μεταπτυχιακές σπουδές, σύμφωνα και με τις υποδείξεις των γονιών του. Ζει σε μια ρευστή κατάσταση, αναποφάσιστος για την πορεία του, κρατώντας σταθερά ερωτική σχέση με την νεαρή Νεφέλη. Αν και απομακρυσμένος από παρέες γνωρίζει και γίνεται κολλητός με έναν μεγαλύτερό του, τον Οδυσσέα Αγαθάγγελο και τον ιταλοφερμένο φίλο του Κρίστο. Στις πολλές περιπατητικές συζητήσεις των τριών ο Οδυσσέας λειτουργεί ως μέντορας και ο Κρίστο ως αποδομητής των απόψεων του Οδυσσέα. Όταν αποκαλυφθεί το μυστικό των γονιών του Άρη, και ειδικότερα τα σκληρά βασανιστήρια που υπέστη στη δικτατορία η μητέρα του Οδυσσέα, Δέσποινα Μπουζιάνη, ο τελευταίος θα αναγκαστεί να πάρει αποφάσεις. Ήσυχο αφηγηματικό ύφος με κρυφές εντάσεις και ερωτήματα από όλους προς όλους.
Βαγγέλης Ραπτόπουλος, Έρωτες, έρωτες, έρωτες, Διηγήματα, Κέδρος
Ο Βαγγέλης Ραπτόπουλος επανέρχεται στο τελευταίο του βιβλίο με το αγαπημένο του θέμα, τον έρωτα. Δώδεκα ιστορίες με καθημερινούς ήρωες που ταλανίζονται στα κύματα του έρωτα που άλλοτε τους σηκώνουν ψηλά και άλλοτε τους βυθίζουν στα άπατα. Οι ιστορίες του αναπτύσσονται σε όλη την γκάμα των ερωτικών περιπετειών. Μεγάλης ηλικίας γυναίκα με νεότερο, μαθητής με μητέρα φίλου του, συζυγικές απιστίες, ξεμαλλιάσματα απατημένων, ερωτικές απορρίψεις, ξαφνικοί έρωτες, φαντασιώσεις και άλλες παραλλαγές. Ανάμεσά τους δύο ερωτικές αλληγορίες με πρωταγωνιστές ζώα, μία με ένα ζευγάρι παντρεμένων λύκων που καταλήγει σε «γυναικοκτονία» και μία με καλλικέλαδα καναρίνια. Το τελευταίο και εκτενέστερο διήγημα με άξονα τον έρωτα του αφηγητή με την Θάλεια, μητέρα του καλύτερου του φίλου, θα έχει ως φόντο την τελευταία εικοσαετία, στη διάρκεια της οποίας ο αφηγητής, κομίστας στο επάγγελμα, θα αποφασίσει να σχεδιάσει σε κόμικ όλες τις προηγούμενες ιστορίες που έχει ήδη αφηγηθεί ο Βαγγέλης Ραπτόπουλος, δημιουργώντας έτσι μια επαναληπτική αφήγηση, μια ανακεφαλαίωση όλων των ερώτων που ήδη έχει διαβάσει ο αναγνώστης(επιρροή από Ίταλο Καλβίνο). Δροσερό, καλοκαιρινό ανάγνωσμα.
Αλεξάνδρα Κ*, πράγματα που σκέφτεται η παρθένος Μαρία καπνίζοντας κρυφά στο μπάνιο, Διηγήματα, Πατάκης
Παραλλάσσοντας κάπως τον εικονοκλαστικό τίτλο της συλλογής θα μπορούσαμε να πούμε ότι οι ηρωίδες της Αλεξάνδρας Κ* αφηγούνται πράγματα που σκέπτονται οι γυναίκες σε αφύσικες (ενίοτε και φυσικές) στάσεις, σε παράξενους ή άβολους χώρους, με παράταιρους ή έστω προβληματικούς παρτενέρ. Το ομότιτλο διήγημα είναι μια ριζοσπαστική ματιά σε ότι μπορεί να σκέφτεται μια εγκυμονούσα νεαρά γυναίκα. Στο «γυναίκες στα τηλέφωνα» μάνα και κόρη μιλάνε μεταξύ τους χωρίς να ακούν δίπλα τους μια ζωή που τους σφίγγει ασφυκτικά. Στο «ουδείς αχαριστότερος του ευεργετηθέντος», μια μοναχική γυναίκα, μόνη στο σπίτι, καλοκαίρι, χωρίς προοπτική διακοπών δίνεται ερωτικά σε έναν τυχαίο. Το συγκεκριμένο περιέχει μια σπάνιας ομορφιάς ερωτική σκηνή. Στο «μαμά μαλάκω» ένα πεντάχρονο κοριτσάκι με το αρκουδάκι του είναι απείρως πιο έξυπνο και σωστό από την μαμά του, που θέλει να δείχνει υπεράνω. Στο «Η Ρόζα τα παράτησε» δυο γυναίκες κινούνται στα όρια, δεκαπεντάυγουστος, μοναξιά, παράνοια, σχέσεις χωρίς αγάπη. Παντού σε όλα τα διηγήματα υπάρχουν γυναίκες που είναι σαν να σέρνουν τα βάρη μιας προαιώνιας κατάρας, τα βάρη της μάνας, της γιαγιάς, της προγιαγιαγιάς και όλων των γυναικών στον πίσω χρόνο. Διηγήματα με φανερές και σκιερές όψεις της γυναίκας, όπως (δεν) θα ήθελαν να τις κατανοούν οι άνδρες.
Άρης Μαραγκόπουλος, Ω! Τι υπέροχη εκδρομή, Μυθιστόρημα,Τόπος
Ο Άρης Μαραγκόπουλος πιστός στο πολιτικό μυθιστόρημα (από τους ελάχιστους που το διακονούν πια) πιάνει το νήμα από το προηγούμενο έργο του και το συνεχίζει έως τα κοντινά μας χρόνια. Και πάλι δεσπόζει η θάλασσα, συμβολικά ως πηγή ελευθερίας πρακτικά ως τόπος συνάντησης των ηρώων του. Βασικοί του ήρωες είναι οι ίδιοι, οι τρεις Θωμάδες και ο δάσκαλος Φώντας, εραστές της θάλασσας, και καρδιακοί φίλοι όπως οι Τρεις Σωματοφύλακες που ήταν τέσσερις με μότο «ένας για όλους, όλοι για έναν». Η αφήγηση αρχίζει το 2016 για να φτάσει έως το 2020 και να περιλάβει, όχι μόνον ως φόντο, όλη την ταραγμένη εποχή. Και αυτό είναι σημαντικό επίτευγμα του Μαραγκόπουλου, το πως καταφέρνει η πολιτική σκηνή, τα γεγονότα, οι αλλαγές που συμβαίνουν να περνούν μέσα από τους ήρωες, να τους επηρεάζουν, να λειτουργούν ως κινητήριες δυνάμεις στην εξέλιξή τους. Ενδιάμεσα στην αφηγηματική δομή ο συγγραφέας παρεμβάλλει μικρά χρονικά, όπως στο Γ’ κεφάλαιο ενώ στο Η’ θέλοντας να δώσει την μουσική υπόκρουση της στιγμής θα παραθέσει την παρτιτούρα από το ρόντο του Ζαν Φιλίπ Ραμώ, που ακούγεται σαν μια νέα Διεθνής που θα υμνήσει τα σύγχρονα θύματα, τον Παύλο Φύσσα, τον Αλέξανδρο Γρηγορόπουλο, τον Ζακ Κωστόπουλο και άλλους ήρωες /θύματα της κρίσης.
Τάκης Σπετσιώτης, Προσευχές έκτακτης ανάγκης, Μυθιστόρημα,Εστία
Σε μια μικρή παραλιακή κωμόπολη, την Ανεμώνη μεγαλώνει ο Παύλος Μέρλος, κεντρικός ήρωας που αφηγείται ο σκηνοθέτης και συγγραφέας Τάκης Σπετσιώτης. Ο Παύλος μεγαλώνει με την γιαγιά του Αύρα καθώς οι γονείς του είναι ναυτικοί. Πηγαίνει στο κατηχητικό, έχει παρέες με παιδιά της ηλικίας, ενώ διαθέτει και κάποια καλλιτεχνική φλέβα στο βιολί. Όταν θα γνωρίσει τον έρωτα με ένα μεγαλύτερό του αγόρι, τον Λαγκαδά, η παιδικοί του φίλοι αλλά και ο στενός περίγυρος θα τον αποδιώξει ή θα τον χλευάσει. Ο Παύλος θα φύγει για τον Πειραιά και εικοσάχρονος πια θα γνωρίσει και θα ερωτευτεί τον Άρη. Η εποχή είναι η άκρως συντηρητική δεκαετία του ΄70, ο έρωτας των δύο αγοριών δεν μπορεί να είναι ανέμελος. Ο Παύλος νιώθει μεγάλη εξάρτηση από τον Άρη, δεν μπορεί να ζήσει χωρίς αυτόν. Αντίθετα ο Άρης κινείται πιο ελευθέρα μέσα στις κοινωνικές συμπληγάδες, διατηρεί σχέσεις και με άνδρες και με γυναίκες αφήνοντας μόνο του τον Παύλο. Ο Παύλος θα αναζητήσει στον πληρωμένο έρωτα καταφυγή, θα αποξενωθεί από την τέχνη του και θα φθάσει πενηντάρης πια μόνος και ασθενής από AIDS. O συγγραφέας με μια ήρεμη όσο και τρυφερή αφήγηση θα φανερώσει τα εσωτερικά τραύματα του απέλπιδος ομοφυλοφιλικού έρωτα, τη μάχη του κεντρικού του ήρωα με τους άλλους και με τον εαυτό.
Πέτρος Μάρκαρης, Η εξέγερση των Καρυάτιδων, Μυθιστόρημα,Κείμενα
Οι φαν του Μάρκαρη θα ευχαριστηθούν όσο τίποτα αυτή την περιπέτεια. Όχι τόσο για αυτή καθαυτή την διαλεύκανση ακόμα ενός μυστηρίου δολοφονιών όσο για την αναλυτική περιγραφή της καθημερινότητας του δημοφιλούς αστυνόμου Κώστα Χαρίτου, καθώς μαζί με τα μυστήρια πρωταγωνιστεί σύσσωμη η οικογένεια Χαρίτου, με τη γυναίκα του, την κόρη του και τον μικρό εγγόνο του Λάμπρο. Ο Χαρίτος προάγεται σε Διευθυντή Ασφάλειας Αττικής και τη θέση του παίρνει για πρώτη φορά στο Ανθρωποκτονιών μια γυναίκα, η Αντιγόνη Φερλέκη. Μια επιτροπή αμερικανών επενδυτών επισκέπτεται την Ελλάδα για να δει τις προϋποθέσεις επενδύσεων στα καμένα της Εύβοιας με σκοπό να δημιουργήσει εκεί μια πρωτότυπη πολιτεία με τις αρχές της δημοκρατίας του αρχαίου κόσμου. Μια ομάδα γυναικών με την επωνυμία Καρυάτιδες αντιδρά στα σχέδια τους. Ένας επενδυτής εξαφανίζεται και ακολουθούν φόνοι. Η νέα Προϊσταμένη του Ανθρωποκτονιών θα μπει με φορά στην πρώτη της υπόθεση, με βοηθό και συμπαραστάτη πάντα τον Χαρίτο.
Π.Μ.Ζερβός, Το σπίτι των ψυχών, Διηγήματα,Λυκόφως
Ο υπότιτλος του βιβλίου «..και άλλες μετα- γοτθικές πειραϊκές ιστορίες» προϊδεάζουν τον αναγνώστη ότι θα διαβάσει αφηγήματα ρεαλιστικής φαντασίας, ανεξήγητων καταστάσεων και μεταφυσικής αγωνίας. Ο Π.Μ. Ζερβός λάτρης του Λάβκραφτ αφηγείται ιστορίες απλές, καθημερινές που για κάποιον λόγο κρύβουν ένα απροσδιόριστο μυστικό. Π.χ. ο ήρωας περπατάει στο κέντρο του Πειραιά και ξαφνικά σαν αντικατοπτρισμός θα δει τους πεθαμένους γονείς του. Όταν αυτό θα πάψει να είναι σύμπτωση σε ένα φανάρι απέναντι θα δει τον ίδιο του τον εαυτό. Ένα γκρεμίδι σπίτι μοιάζει καταραμένο καθώς όποιος το κατοικεί πεθαίνει ανεξήγητα. Κάποια στιγμή τα νεοκλασικά του Πειραιά αρχίζουν να χάνουν τα μάρμαρά τους, καταρρέουν μέσα από μια ανεξήγητη φθορά που αποδίδεται σε έναν μυστήριο παράγοντα. Ένας μοναχικός νέος σε ένα σπίτι που του άφησαν οι γονείς του έρχεται αντιμέτωπος με το σκοτάδι. Τα περισσότερα διηγήματα έχουν ως αφηγηματικό χώρο ένα σπίτι, το οποίο με κάποιον τρόπο επηρεάζει την ψυχολογία των ηρώων του (και μου θυμίζει το «Κατειλημμένο σπίτι», το πρώτο διήγημα του Κορτάσαρ). Αλλά εκείνο που περισσότερο θαυμάζει κάποιος στον Ζερβό είναι το πως φτιάχνει ατμόσφαιρα με λίγες, σωστά τοποθετημένες λέξεις, με μια γλώσσα παπαδιαμαντικής απόχρωσης και ένα κλίμα οργουελικής επιρροής. Αναζητήστε τον.
Γιάννης Σιώτος, Μάνα πατρίδα, κακιά μητριά. Μυθιστόρημα. Εκδόσεις Καστανιώτη.
Κατά τη διάρκεια του επετειακού 1922, αλλά και κατά τις δεκαετίες που ακολούθησαν τη Μικρασιατική Καταστροφή, παλαιότεροι και νεότεροι συγγραφείς έγραψαν κατά κόρον για τα τραυματικά γεγονότα της περιόδου, σπανίως, όμως, ξέφυγαν από το πλαίσιο της ελληνοτουρκικής στρατιωτικής σύγκρουσης ή από τα βασανιστήρια και τις βιαιότητες που υπέστησαν οι Έλληνες για όσο διάστημα κράτησε ο εξανδραποδισμός τους. Το τι ακριβώς συνέβη στην Ελλάδα μετά τη μετακίνηση εκατοντάδων χιλιάδων προσφύγων, τόσο από τη Σμύρνη όσο και από την Κωνσταντινούπολη ή από άλλους τόπους της Τουρκίας (Ανατολική Θράκη, Πόντος), έμεινε πάντοτε ένα δευτερεύον ζήτημα, ενδεχομένως διότι εκείνο το οποίο εύλογα προείχε διαχρονικά ήταν ο θρήνος για τις απώλειες του ξεριζωμού, η λεπτομερής καταγραφή των όσων άφησαν πίσω τους οι ξεριζωμένοι. Τα χρόνια, όμως, περνούν και οι ανάγκες εκ των πραγμάτων μεταβάλλονται: οι ανάγκες όχι μόνο των ιστορικών ερευνητών, που ιδίως μετά την επέτειο των 100 χρόνων από τη Μικρασιατική Καταστροφή στάθηκαν συστηματικά στις κατοπινές ιστορικές συνέπειές της, αλλά και των μυθιστοριογράφων, που αρχίζουν πλέον να παρακολουθούν και να ζωντανεύουν την παρατεταμένη κρίση την οποία αντιμετώπισε το ελληνικό πολιτικό σύστημα όταν καράβια με τις πιο διαφορετικές εθνικές σημαίες ξεκίνησαν να μεταφέρουν επί μήνες τους πρόσφυγες προς κάθε γεωγραφικό σημείο της Ελλάδας. Αυτή την κίνηση -και αυτή τη ρευστή και μεταβατική ιστορική στιγμή- εγκλωβίζει και αποτυπώνει στον αφηγηματικό του χρόνο το μυθιστόρημα του Γιάννη Σιώτου.
Λουκία Δέρβη, Ακούω φωνές. Διηγήματα. Μεταίχμιο
Ποια σχέση, μπορεί να έχουν τα ανθρωποκεντρικά διηγήματα της Λουκίας Δέρβη με το Ακούω φωνές του τίτλου; Δεν ξέρουμε αν πρόκειται εντέλει για φωνές ή για κλωστές και νήματα: φωνές των χαρακτήρων που πρωταγωνιστούν στα διηγήματα και των οποίων τη χορδή η πρωτοπρόσωπη ή τριτοπρόσωπη αφήγηση δονεί με σκοπό άλλοτε την αποκάλυψη του ιστορικού τους και άλλοτε τη διερεύνηση των εσώτερων αντανακλάσεών τους. Αν πρόκειται για φωνές, είναι πιθανόν να σκεφτούμε μια άτυπη πολυφωνία του βιβλίου, ένα συνθετικό άθροισμα των τόνων που είμαστε σε θέση να ακούσουμε, να εικάσουμε ή να συλλάβουμε σε κάθε διήγημα. Αν πρόκειται πάλι για νήματα, δεν αποκλείεται να καλούμαστε να παρακολουθήσουμε το δέσιμο μιας σειράς διαφορετικών κλωστών στην ίδια πλέξη ή στο ίδιο νήμα. Όποιο σκέλος κι αν ισχύει, οι φωνές ή οι κλωστές και τα νήματα, αμφότερα αποτελούν το σημαντικότερο εύρημα, εφόδιο και θεμέλιο του βιβλίου.
Η. Χ. Παπαδημητρακόπουλος, Οβολός. Διηγήματα. Κίχλη.
Η παιδική ηλικία αποτελεί το κυρίαρχο μοτίβο της συλλογής του Η. Χ. Παπαδημητρακόπουλου και αποκαλύπτει διαμέσου μιας εξαιρετικά εκλεπτυσμένης οδού το πνεύμα της. Γιατί «εκλεπτυσμένη οδός»; Μα, επειδή καμία από τις κακοτοπιές που επιφυλάσσονται σε μια τόσο δύσκολη θεματογραφική επιλογή δεν βαραίνει τη δουλειά του συγγραφέα. Η νοσταλγία, η γλυκερή υπόδειξη της αγάπης για τους συγγενείς και τους φίλους, αλλά και ο άσφαιρος συναισθηματισμός ή η άτσαλα τονισμένη ειδυλλιακή ατμόσφαιρα, που συνοδεύουν συχνά την επάνοδο στα παιδικά χρόνια και στις ανεξίτηλες παραστάσεις τους, δεν εμφανίζονται ποτέ στα κομμάτια τα οποία συναποτελούν τον Οβολό. Οι ιδιότροποι μαθητές και οι παράξενοι δάσκαλοι, τα αγαπημένα αντικείμενα και παιχνίδια, που όσο κι αν περάσει ο καιρός δεν λένε να υποχωρήσουν από τις εμμονές μας και να μας εγκαταλείψουν, οι απόμακρες και αδιευκρίνιστες ανθρώπινες μορφές, που αποκτούν πελώριες διαστάσεις στο παιδικό μυαλό, οι αγαθοί μπαρμπάδες και τα λατρεμένα οικόσιτα, που μπορεί κάποια στιγμή να βρουν το πιο πικρό τέλος, οι γιαγιάδες με τα διάφορα σουσούμια τους, φυσικά και ψυχικά, αλλά και οι περίπλοκες σχέσεις με τους γονείς, που συνεχίζονται, ως γνωστόν, και μετά θάνατον: αυτό είναι το περιβάλλον εντός του οποίου τοποθετεί ο Παπαδημητρακόπουλος τη φαινομενικά ακύμαντη δράση του, ακολουθώντας πάντα μια ομαλή και διαδοχική πορεία ως προς την κίνηση και την κλιμάκωσή της – πλην εν κατακλείδι αιφνιδιαστική.
Γιώργος Σκαμπαρδώνης, Ήλιος με ξιφολόγχες. Μυθιστόρημα. Εκδόσεις Πατάκη.
Η Ιστορία έχει τροφοδοτήσει και άλλοτε τα μυθιστορήματα του Γιώργου Σκαμπαρδώνη. Η διαφορά ως προς τον Ήλιο με ξιφολόγχες είναι πως λόγω των διαφορετικών κοινωνικών στρωμάτων που αναδεικνύει ο μύθος (από υπουργούς και βιομηχάνους μέχρι πόρνες και κομματικά στελέχη), μαζί με τα δεκάδες πραγματικά πρόσωπα τα οποία εμφανίζονται επί σκηνής, ο ρυθμός της αφήγησης αναπτύσσεται κατά ριπάς με την κεντρική κατεύθυνση προς το εβραϊκό Κάμπελ να ξεπηδά ήδη από την πρώτη σελίδα. Η αφήγηση διαστίζεται επίσης από το κατασκοπικό σασπένς και από τις αστυνομικού τύπου ενέργειες και έρευνες του ταγματάρχη Γόρδιου Κλήμεντου, επικεφαλής της αντικατασκοπείας στη Θεσσαλονίκη, και συνέχεται από έναν μεγάλο έρωτα – του Γόρδιου με τη μοιραία Ντανιέλ. Στο τελευταίο θα πρέπει να επιμείνουμε γιατί η προσωπικότητα της Ντανιέλ, που είναι μια γυναίκα πρωτοφανώς ελεύθερη για τα δεδομένα του καιρού της, και ταυτοχρόνως έτοιμη να λατρευτεί και να λατρέψει, με τον μυθικό αέρα ο οποίος την περιβάλλει (από γυναικείες μόδες μέχρι μια Χάρλεϊ Ντάβινσον), μας αποσπά από τα ιστορικά δρώμενα ή μάλλον φωτίζει τα ιστορικά δρώμενα με έναν ανεπανάληπτα πλάγιο τρόπο.
Μαρίλη Μαργωμένου, Εφήμερος. Μυθιστόρημα. Εκδόσεις Καστανιώτη.
Το πρώτο μυθιστόρημα (και πρώτο πεζογραφικό βιβλίο) της Μαρίλης Μαργωμένου, υπό τον τίτλο Το θηρίο βγήκε βόλτα (2021), δεν ανήκει στην αστυνομική λογοτεχνία, αλλά οι ήρωές του εκπροσωπούν ένα ανάλογο σύμπαν. Με επίκεντρο το πρόσωπο του δικαστικού συντάκτη Βύρωνα Σερέτη, που μπαίνει στο Σωφρονιστικό Κατάστημα Βόθωνα (Κορυδαλλού), έχοντας φορτωμένο στην πλάτη του έναν φόνο τον οποίο, όπως θα αποδειχθεί εν συνεχεία, δεν έχει όντως διαπράξει, η Μαργωμένου ξανοίγεται στον κόσμο του κοινού ποινικού εγκλήματος. Το καινούργιο μυθιστόρημα της Μαργωμένου κινείται σε δύο εξαρχής διακριτά αφηγηματικά επίπεδα – το ένα εξελίσσεται το 1999 και το άλλο το 2018. Και τα δύο επίπεδα αλληλοδιεισδύουν από την αρχή μέχρι το τέλος το ένα στο εσωτερικό του άλλου. Η συγγραφέας δεν αντλεί, όπως και στο πρώτο βιβλίο, την έμπνευσή της τόσο από τα γεγονότα της μυθοπλασίας όσο από τις περίπλοκες σχέσεις που διαμορφώνονται ανάμεσα στους χαρακτήρες. Ένα μυθιστόρημα για την τρομοκρατία, όπου εκείνο που πρωτίστως ενδιαφέρει δεν είναι αυτή καθ’ εαυτήν η τρομοκρατική δράση, αλλά το οργισμένο κλίμα του καιρού της και η πορεία των ηρώων προς την αυτοκαταστροφή.
Μιχάλης Μακρόπουλος, Ιστορίες από ένα περασμένο μέλλον. Διηγήματα. Κίχλη.
Το πώς το μέλλον εκπίπτει σε παρελθόν, καθώς και το πώς το παρελθόν εισβάλλει από τη μεριά του του στο μέλλον σε έναν κόσμο όπου κάθε χρονική διάκριση μοιάζει μάταιη, με τους ανθρώπους να αναζητούν τον εκπεπτωκότα εαυτό τους στα βάθη της πολλαπλά διασαλευμένης τους ύπαρξης, είναι μια ιστορία που απασχολεί την επιστημονική φαντασία εδώ και πολλές δεκαετίες, Ο Μακρόπουλος, όμως, έχει αποδειχθεί εδώ και καιρό ένας από τους ισχυρότερους πεζογράφους αυτού του κλίματος, ακόμα κι αν η ιδέα της εφιαλτικής συγχώνευσης παρελθόντος και μέλλοντος έλκει την καταγωγή από ένα προϊόν μαζικής κουλτούρας, όπως η σειρά ταινιών Μαντ Μαξ (ήδη από το 1979). Κράμα έλλογης απαισιοδοξίας και μιας βαθύτερης, συναισθηματικής αισιοδοξίας για όσα μας περιμένουν ή είναι έτοιμα να συντελεστούν, τα διηγήματα του Μακρόπουλου καταφέρνουν να μας αγγίξουν και να μας συναρπάσουν.
Θανάσης Πέτρου, Τ’ Αμπελοκηπιώτικα της Αθήνας. Oblik Editions.
Πρόκειται για το πιο προσωπικό βιβλίο του Πέτρου, που μιλάει για την επαγγελματική του καριέρα και για τη ζωή του στα γραφεία της ιστορικής Ελευθεροτυπίας. Μια από τις πλέον χαρακτηριστικές πτυχές του κόμικ του Πέτρου αποτελεί το γεγονός πως ο ίδιος είναι, μέσω της σκιτσαρισμένης αυτοπροσωπογραφίας του, πανταχού παρών – στα γραφεία της Ελευθεροτυπίας, αλλά και σε όλες τις ιστορικές στιγμές της Αθήνας και των Αμπελοκήπων ενόσω ξετυλίγονται καρέ-καρέ στις εικονογραφημένες σελίδες του: συνομιλεί με τον διαβόητο έμπορο όπλων Βασίλειο Ζαχάρωφ, κρατάει ένα μπουκάλι κρασί των ανθρώπων που δημιούργησαν το θρυλικό «Balthasar», επί της οδού Τσόχα, ψιθυρίζει κάτι ελαφρώς χλευαστικό στον Ερρίκο Σλήμαν, συνομιλεί με τον εθνικό ήρωα της Αλβανίας Γεώργιο Καστριώτη ή Σκεντέρμπεη, σκάβει στη λεωφόρο Αλεξάνδρας, όταν οι αρχές αποφασίζουν να τη διανοίξουν, επί δημαρχίας Παναγιώτη Κυριακού, παίρνει συνέντευξη από τον αρχαιότερο του Κυριακού δήμαρχο Αθηναίων Σπύρο Μερκούρη και κουβεντιάζει κεφάτα με τη Μαντάμ Σουσού. Κι όλα αυτά σε μια αναπάντεχη, σχεδόν υπερρεαλιστική αλυσίδα πλάνων.
Κωνσταντίνος Θεοτόκης, Οι σκλάβοι στα δεσμά τους. Μυθιστόρημα. Επιμέλεια: Δημήτρης Κόκορης. Σύλλογος προς Διάδοσιν Ωφελίμων Βιβλίων.
Το μυθιστόρημα Οι σκλάβοι στα δεσμά τους χρειάστηκε δώδεκα χρόνια για να ολοκληρωθεί (άρχισε να γράφεται πριν από το 1910, για να πάρει την τελική μορφή του το 1922), και εκφράζει τη σοσιαλιστική συνείδηση του Θεοτόκη στην πιο κρίσιμη, αλλά και στην πλέον ώριμη ώρα της. Με μιαν αναπεπταμένη τοιχογραφία των κερκυραϊκών κοινωνικών τάξεων (από τους παλαιούς αριστοκράτες και τους ανερχόμενους αστούς ως τους εξαθλιωμένους αγρότες), ο συγγραφέας ξεδιπλώνει μια σειρά από ερωτικές και συζυγικές περιπέτειες, που σημαδεμένες από το βάρος της ιστορίας και του καιρού τους ορίζουν τη μοίρα των πρωταγωνιστών τόσο στο ατομικό όσο και στο συλλογικό επίπεδο. Η πολιτική στράτευση του Θεοτόκη οδηγεί την πεζογραφία του όχι στην καταγγελία του ταξικού συστήματος, αλλά στην ερμηνεία και στην κατανόηση των όρων μεταβολής του. Και οι ήρωές του, πάλι, δεν είναι μηχανικά ενεργούμενα της κοινωνικής τους θέσης, αλλά δραματικοί χαρακτήρες, που βιώνουν στα κατάβαθα της ψυχής τους την τύχη την οποία τους επιφυλάσσουν οι οικονομικές (κυρίως) και οι ιδεολογικές (δευτερευόντως ή και τριτευόντως) αντινομίες του περίγυρού τους.
Κεβή Σαρρή, Χάρις σε εσένα. Μυθιστόρημα. Μελάνι.
Γεννημένη το 1941 στη Θεσσαλονίκη, η Κεβή Σαρρή δημοσιεύει το πρώτο βιβλίο της σε ηλικία 82 ετών. Η Σαρρή γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη, από οικογένεια προσφύγων της Μικράς Ασίας, αλλά κατέληξε γρήγορα στην Αθήνα, όπου και έζησε έναν πολυτάραχο βίο, ξεκινώντας από τη δεκαετία του 1950 και φτάνοντας μέχρι και τις ημέρες μας. Το βιβλίο αποτελεί την εξιστόρηση αυτής της ζωής με μορφή διήγησης προς τον εγγονό της. Τι σημαίνει, ωστόσο, «πολυτάραχος βίος» και γιατί θα πρέπει να τον παρακολουθήσουμε; Πέρα από τις αφηγηματικές αρετές του, που επιτρέπουν στη Σαρρή να ξεδιπλώσει το κορδόνι του χρόνου της χάρη σε μια δύναμη συμπύκνωσης και διαφάνειας η οποία δεν διασπά ποτέ την προσοχή μας, το βιβλίο ανατέμνει την πορεία μιας γυναίκας μεγαλωμένης σε παραδοσιακή οικογένεια και ενηλικιωμένης σε έναν καταπιεστικό και αδιάφορο γάμο προς τη σταδιακή χειραφέτηση και προς την κατάκτηση της ατομικής της πληρότητας και ανεξαρτησίας. Εξαιτίας των αναμνήσεων τις οποίες συγκεντρώνει στην αφήγηση για τον εγγονό της, η Ελλάδα που καθρεφτίζεται στις σελίδες της Σαρρή είναι η Ελλάδα του έρωτα, της μουσικής, του τραγουδιού και της λογοτεχνίας.
Ιγνάτης Χουβαρδάς, Περιμένοντας τη Λόλα, Μυθιστόρημα, Νησίδες
Ο Ιγνάτης Χουβαρδάς είναι ανιχνευτής και αφηγητής δύσκολων ερωτικών σχέσεων. Όχι οποιωνδήποτε αλλά κυρίως αυτών που αναπτύσσονται βασανιστικά, στο οποίο και τα δύο μέρη κινούνται με τους νόμους έλξης – απώθησης. Στο Περιμένοντας τη Λόλα ο αφηγητής είχε παλιότερα μια εξωσυζυγική σχέση με κάποια Λόλα, για την οποίαν από την αρχή γνωρίζουμε ελάχιστα πράγματα. Η σχέση αυτή είχε οδηγήσει τον αφηγητή στο διαζύγιο με την γυναίκα του. Μια συγκυρία(μετακόμιση σε διπλανή γειτονιά του αφηγητή) τους ξανασυνδέει. Η Λόλα έχει ήδη έναν άλλο δεσμό αλλά ο αφηγητής μοιάζει να την θέλει ακόμα. Με δισταγμούς η Λόλα θα ξεκινήσει ένα ερωτικό παιχνίδι, στο οποίο όμως θέτει τους δικούς της κανόνες. Η Λόλα δίνει εύκολα τη σάρκα της όχι όμως και την ψυχή της. Κατά καιρούς εξαφανίζεται και επιστρέφει έτοιμη να δοθεί στον αφηγητή. Ο αφηγηματικός χώρος είναι η Θεσσαλονίκη, μέσα στις ζεστές μέρες του Αυγούστου, κάτι που εξάπτει την σχέση των δύο εραστών. Ο άνδρας βιώνει αγχωτικά το ερωτικό παιχνίδι και είναι εξίσου μόνος όπως πιθανόν και η Λόλα. Ο συγγραφέας καταγράφει το ηδονικό παιχνίδι των δύο εραστών σαν μια συνεχόμενη πράξη εμμονών, απωθήσεων, διαψεύσεων, προσμονών όπου και οι δύο παίχτες μοιάζουν χαμένοι από χέρι. Ο Ιγνάτης Χουβαρδάς κεντάει ένα μοτίβο των πολύπλοκων ερωτικών σχέσεων δίνοντας έμφαση στην λεπτομέρεια της καθημερινότητας των αισθημάτων.
