Δεκατρείς υποψηφιότητες για το Διεθνές Βραβείο Booker 2024 (της Αλεξάνδρας Χαΐνη)

της Αλεξάνδρας Χαΐνη

Δεν προλάβαμε να πάρουμε μισή ανάσα από τα Oscar και έσκασε η μακρά λίστα για το Διεθνές Βραβείο Booker 2024. Δεκατρείς τυχερές υποψηφιότητες λοιπόν με μεταφρασμένα βιβλία στα αγγλικά από 10 διαφορετικές γλώσσες: Αλβανικά, Γερμανικά, Ιταλικά, Ισπανικά, Κορεάτικα, Ολλανδικά, Πολωνικά, Πορτογαλικά, Ρώσικα, και Σουηδικά.

Η επιλογή έγινε μέσα από 149 βιβλία που εκδόθηκαν στη Βρετανία και την Ιρλανδία από τον περσινό Μάιο – τα περισσότερα σε αριθμό από το 2016, χρονιά που το βραβείο από International Man Booker έγινε σκέτο International Booker. Η αρχική λίστα περιλάμβανε βιβλία από 32 γλώσσες (27 το 2023), ενώ συνολικά από το 2016 έχουν υποβληθεί υποψηφιότητες σε 63 γλώσσες:  από Φαρσί και Βιετναμέζικα, μέχρι Κικούγιου και Ουαλικά.

To ¼ των υποψήφιων βιβλίων προέρχεται από Νοτιοαμερικανούς συγγραφείς, από τη Βραζιλία, την Αργεντινή, το Περού και τη Βενεζουέλα. Σημειώνεται ότι παρόλο που πολλοί από τους/τις συγγραφείς της λίστας είναι λίγο πολύ άγνωστοι/ες ευρέως, στις χώρες τους χαίρουν ιδιαίτερης εκτίμησης και έχουν διακριθεί αναλόγως.

Ανάμεσα στις 13 υποψηφιότητες βρίσκεται όμως και αυτή του νικητή του Βραβείου το 2005 (όταν ακόμη λεγόταν Man Booker Prize), του γνωστού και μη εξαιρετέου και στη χώρα μας Ισμαήλ Κανταρέ. Σε περίπτωση μάλιστα που κερδίσει και φέτος, θα είναι ο μοναδικός συγγραφέας που θα έχει το βραβείο διπλό.

Στα υπόλοιπα στατιστικά, 50+ χρόνια χωρίζουν τη νεότερη συγγραφέα (Urszula Honek, 1987) από τον μεγαλύτερο (Ismail Kadare, 1936), ενώ ένα από τα βιβλία της λίστας είχε δημοσιευτεί στην μητρική του γλώσσα πάνω από 20 χρόνια πριν («The House on Via Gemito», Domenico Starnone, 2001).

Το βραβείο βέβαια δεν ανήκει μόνο στους συγγραφείς, αλλά και στους μεταφραστές και τις μεταφράστριες στους οποίους και τις οποίες άλλωστε χρωστάει και την ύπαρξή του. Το έπαθλο οπότε καθώς και το χρηματικό ποσό των 50.000 λιρών το μοιράζονται εξίσου.

Η βραχεία λίστα θα ανακοινωθεί στις 9 Απριλίου 2024 και η τελετή απονομής θα γίνει στις 21 Μαΐου 2024.

Η επιτροπή

Όσο για την κριτική επιτροπή, φέτος την απαρτίζουν η δημοσιογράφος και τηλεοπτική παραγωγός Eleanor Wachtel, ως πρόεδρος, η βραβευμένη ποιήτρια Natalie Diaz, ο διεθνώς αναγνωρισμένος συγγραφέας Romesh Gunesekera, o γνωστός εικαστικός καλλιτέχνης William Kentridge και ο συγγραφέας, εκδότης και μεταφραστής Aaron Robertson.

Ποιο ήταν όμως το σκεπτικό της επιτροπής για την επιλογή των συγκεκριμένων βιβλίων; «Πρόκειται για βιβλία που μιλάνε για το κουράγιο και την καλοσύνη, για την ουσιαστική αξία της κοινότητας και για τις επιπτώσεις του να αντιστέκεσαι στην τυραννία», εξηγεί η Fiammetta Rocco, Διαχειρίστρια του Διεθνούς Βραβείου Booker. Κάποια προβάλλουν τους αγώνες του ατόμου και των μειονοτήτων μέσα σε ένα καθεστώς καταπίεσης, συνεχίζει. Η ιστορία, προσωπική και εθνική, βαραίνει τους ώμους των ηρώων και των ηρωίδων τους, ως κατάλοιπο του κομμουνισμού στην ανατολική Ευρώπη, της δουλείας και της κλοπής της γης στη Βραζιλία, της δικτατορίας στην Κορέα και πάει λέγοντας.

Η λίστα

Πάμε όμως να δούμε αναλυτικά τα βιβλία και τους συγγραφείς τους:

1.«Not a River», Selva Almada – μετάφραση, Annie McDermott | Αργεντινή

Το βιβλίο: Τρεις άντρες πάνε για ψάρεμα στο ποτάμι όπου θυμούνται ένα τραγικό ατύχημα που τους έχει στοιχειώσει. Όσο περνάει η ώρα, πίνουν, μαγειρεύουν και χορεύουν, όμως τα φαντάσματα του παρελθόντος δεν τους αφήνουν σε ησυχία. Θα καταφέρουν να αποφύγουν μια νέα τραγωδία;

Η συγγραφέας: Η Selva Amada θεωρείται μια από τις πιο δυνατές φωνές της σύγχρονης λογοτεχνίας της Αργεντινής και της Λατινικής Αμερικής και μία από τις πιο επιδραστικές φεμινίστριες της περιοχής. Η Almada έχει εκδώσει αρκετά μυθιστορήματα και διηγήματα, όπως και ένα κινηματογραφικό χρονικό από τα γυρίσματα της ταινίας «Ζάμα» (2017) της Lucrecia Martel. Έχει προταθεί για αρκετά βραβεία στη χώρα της και εκτός, ενώ το συγκεκριμένο βιβλίο είχε φτάσει στη βραχεία λίστα του βραβείου Vargas Llosa και είναι το τέταρτο που μεταφράζεται στα αγγλικά. Στα ελληνικά κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κλειδάριθμος το μυθιστόρημα «Ο άνεμος που σαρώνει».

2.«Simpatía»,RodrigoBlancoCalderon – μετάφρασηNoelHernándezGonzálezκαιDanielHahn| Βενεζουέλα

Το βιβλίο: Σασπένς, απροσδόκητες εξελίξεις και αγωνία στην Βενεζουέλα του Μαδούρο. Ο κινηματογραφιστής Ουλίσες Καν μαθαίνει -με sms- ότι η σύζυγός του εγκαταλείπει τη χώρα (και τον ίδιο), αφήνοντάς του την υποχρέωση να μεταμορφώσει το σπίτι του σε καταφύγιο για αδέσποτα σκυλιά.

Ο συγγραφέας: Ο Rodrigo Blanco Calderón (1981) είναι συγγραφέας και λέκτορας στο Πανεπιστήμιο. Το 2016, το πρώτο του μυθιστόρημα «The Night» κέρδισε το βραβείο Paris Rive Gauche, των Κριτικών στη Βενεζουέλα και το 2019, το Mario Vargas Llosa Biennial Prize. Ζει στη Μάλαγα της Ισπανίας.

3.«The Silver Bone», Andrey Kurkov – μετάφρασηαπό τα ρωσικά Boris Dralyuk | Ουκρανία

Το βιβλίο: Κίεβο, 1919. Οι Σοβιετικοί ελέγχουν την πόλη, αλλά δέχονται απειλές από τη Δύση. Κανένας δεν εμπιστεύεται κανέναν και η ελάχιστη σπίθα αντίστασης μπορεί να οδηγήσει σε μαζική εξέγερση. Λίγο πριν σκοτωθεί, ο πατέρας του Samson Kolechko καταφέρνει να σώσει τον γιο του. Ο Σαμψών μένει ορφανός, με μοναδική παρέα τη συλλογή αβάκων του πατέρα του. Ώσπου, το διαμέρισμά του επιστρατεύεται από δύο στρατιώτες του Κόκκινου Στρατού.

Ο συγγραφέας: Ο Andrey Kurkov γεννήθηκε το 1961 κοντά στο Λένινγκραντ. Διατέλεσε δημοσιογράφος, δεσμοφύλακας, εικονολήπτης και σεναριογράφος πριν καταλήξει διάσημος συγγραφέας. Έχει εκδώσει 19 μυθιστορήματα, 9 παιδικά βιβλία και έχει γράψει πάνω από 20 σενάρια για ταινίες και ντοκιμαντέρ. Πολλά βιβλία του έχουν μεταφραστεί στα ελληνικά από διάφορους εκδοτικούς οίκους, με πιο διάσημο το «Γκρίζες Μέλισσες» που κυκλοφορεί από τον Καστανιώτη. Το μυθιστόρημά του «Jimi Hendrix Live in Lviv» είχε συμπεριληφθεί στη μακρά λίστα του διεθνούς Booker το 2023.

4. «White Nights»,Urszula Honek – μετάφραση Kate Webster | Πολωνία

Το βιβλίο: Δεκατρία διηγήματα σε στενή συνομιλία μεταξύ τους με θέμα τις τραγωδίες και τις ατυχίες που αντιμετωπίζει μια ομάδα ανθρώπων που διαβιούν σε ένα χωριό της νότιας Πολωνίας.

Η συγγραφέας: Η γεννημένη το 1987 Urszula Honek, έχει εκδώσει ήδη 4 συλλογές ποιημάτων και μια διηγημάτων. Έχει λάβει πολλά βραβεία στη χώρα της, ενώ το βιβλίο της «White Nights», είχε προταθεί για το βραβείο International Grand Continent 2022, το Witold Gombrowicz Literary Award και το Polityka Passport Award.

5.«Mater 2-10», Hwang Sok–yong – μετάφραση Sora Kim–Russell και Youngjae Josephine Bae | Κορέα

Το βιβλίο: Με επίκεντρο τρεις γενιές μιας οικογένειας εργατών στους σιδηροδρόμους και έναν απολυμένο εργάτη εργοστασίου που διοργανώνει μια καθιστική στάση εργασίας σε μεγάλο υψόμετρο, το «Mater 2-10» φωτίζει τη ζωή των απλών Κορεατών εργατών, από την ιαπωνική αποικιακή εποχή μέχρι τον εικοστό πρώτο αιώνα.

Ο συγγραφέας: Ο Hwang Sok-yong γεννήθηκε το 1943 και είναι αναμφισβήτητα ο πιο διάσημος συγγραφέας της Κορέας. Το 1993, καταδικάστηκε σε επτά χρόνια φυλάκιση καθώς ταξίδεψε χωρίς άδεια στο Βορρά για να προωθήσει τις ανταλλαγές μεταξύ καλλιτεχνών. Πέντε χρόνια αργότερα αφέθηκε ελεύθερος με ειδική χάρη από τον νέο πρόεδρο. Έχει λάβει πληθώρα βραβείων, ενώ τα μυθιστορήματα και τα διηγήματά του κυκλοφορούν σε Βόρεια και Νότια Κορέα, στην Ιαπωνία, στην Κίνα, στη Γαλλία, στη Γερμανία και στις Ηνωμένες Πολιτείες. Στα ελληνικά κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη το μυθιστόρημα «Η εγκαταλειμμένη πριγκίπισσα». 

6. «What I’d Rather Not Think About», Jente Posthuma – μετάφραση Sarah Timmer Harvey | Ολλανδία

Το βιβλίο: Τι θα συμβεί αν το μισό ενός ζευγαριού διδύμων δεν θέλει πλέον να ζήσει; Αυτή η ερώτηση βρίσκεται στην καρδιά του φαινομενικά απλού βιβλίου «What I’d Rather Not Think About» της Jente Posthuma.

Η συγγραφέας: Η Jente Posthuma είναι Ολλανδή συγγραφέας που διακρίνεται για τον αιχμηρό, λακωνικό αλλά και παράλογα κωμικό λόγο της. Το πρώτο της μυθιστόρημα «Mensen zonder uitstraling» (Άνθρωποι Χωρίς Χάρισμα) κυκλοφόρησε το 2016 και προτάθηκε για το βραβείο Dioraphte Literatour, το Hebban Debut Prize και το ANV Debut Prize. Το δεύτερο μυθιστόρημά της, Waar ik liever niet aan denk, εκδόθηκε το 2020 και μπήκε στη βραχεία λίστα για το Βραβείο Λογοτεχνίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η Posthuma ζει στο Άμστερνταμ.

7. «Crooked Plow», Itamar Vieira Junior – μετάφρασηJohnny Lorenz | Βραζιλία

Το βιβλίο: Μια συναρπαστική ιστορία για τις ζωές των αγροτών στην πιο φτωχή περιοχή της Βραζιλίας. Στην παραμελημένη ενδοχώρα της Μπαΐα δύο αδερφές βρίσκουν ένα αρχαίο μαχαίρι κάτω από το κρεβάτι της γιαγιάς τους και αποφασίζουν να δοκιμάσουν το μέταλλο και τη δύναμή του.

Ο συγγραφέας: Ο Itamar Vieira Junior γεννήθηκε στο Σαλβαδόρ της Βραζιλίας το 1979. Έχει διδακτορικό στις Εθνολογικές και Αφρικανικές Σπουδές. Έχει εκδώσει μια συλλογή διηγημάτων με τίτλο «The Executioner’s Prayer», η οποία ήταν υποψήφια για το μεγαλύτερο λογοτεχνικό βραβείο της Βραζιλίας, το Jabuti. Το «Crooked Plough» κέρδισε το βραβείο LeYa 2018 στην Πορτογαλία.

8. «The House on Via Gemito», Domenico Starnone – μετάφραση Oonagh Stransky | Ιταλία

Το βιβλίο: Νάπολη, δεκαετία του 1960. Το λιτό διαμέρισμα στη Via Gemito μυρίζει μπογιά και νέφτι. Ο Federí, υπάλληλος σιδηροδρόμων, και πατέρας 4 αγοριών, είναι πεπεισμένος ότι αν δεν είχε οικογένεια να ταΐσει, θα ήταν ένας παγκοσμίου φήμης ζωγράφος. Το «The House on Via Gemito» έχει καθιερωθεί ως αριστούργημα της σύγχρονης ιταλικής λογοτεχνίας. Το βιβλίο «Οδός Τζέμιτο» κυκλοφορεί και στα ελληνικά από τον Καστανιώτη.

Ο συγγραφέας: Ο Domenico Starnone (1943) είναι Ιταλός συγγραφέας, σεναριογράφος και δημοσιογράφος. Γεννημένος στο Σαβιάνο κοντά στη Νάπολη, έχει εργαστεί σε αρκετές εφημερίδες και σατιρικά περιοδικά. Έχει εκδώσει 13 βιβλία μυθοπλασίας. Στα ελληνικά κυκλοφορούν επίσης από τις εκδόσεις Πατάκης «Τα Κορδόνια» και οι «Εκμυστηρεύσεις», ενώ το «Άλμα με μπαστουνάκια» των εκδόσεων Καστανιώτη φαίνεται ως «εξαντλημένο».

9. «Lost on Me», Veronica Raimo – μετάφραση Leah Janeczko | Ιταλία

Το βιβλίο: Γεμάτο ειρωνεία αλλά και ζεστασιά, το «Lost on Me» εξερευνά την ολισθηρή σχέση ανάμεσα στην εξαπάτηση και τη δημιουργικότητα. Η Vero έχει μεγαλώσει στη Ρώμη με την εκκεντρική οικογένειά της: μια πανταχού παρούσα μητέρα, έναν εμμονικό πατέρα και έναν ιδιοφυή αδελφό. Καθώς ενηλικιώνεται, η ανάγκη της να ξεφύγει, θα την οδηγήσει σε περίεργες και κωμικές καταστάσεις.

Η συγγραφέας: Η Veronica Raimo (1978) είναι Ιταλίδα συγγραφέας, μεταφράστρια και σεναριογράφος. Έχει εκδώσει 4 μυθιστορήματα. Το «Lost On Me» (Niente di Vero), το τελευταίο της, προκρίθηκε για το βραβείο Premio Strega και κέρδισε το βραβείο Strega Giovani και το βραβείο Viareggio Rèpaci. Έχει μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες, ενώ είναι σε εξέλιξη η κινηματογραφική μεταφορά του. Ζει στη Ρώμη.

10. «A Dictator Calls», Ismail Kadare – μετάφρασηJohn Hodgson | Αλβανία

Το βιβλίο: Μια συναρπαστική σπουδή πάνω στη Σοβιετική Ρωσία, στον αυταρχισμό, στις δομές εξουσίας. Τον Ιούνιο του 1934, ο Ιωσήφ Στάλιν φέρεται να τηλεφώνησε στον διάσημο μυθιστοριογράφο και ποιητή Μπόρις Παστερνάκ για να συζητήσει τη σύλληψη του συναδέλφου του σοβιετικού ποιητή Όσιπ Μάντελσταμ. Ο Ismail Kadare ανασυνθέτει τα τρία λεπτά τις συνομιλίας αυτής και όσα την ακολούθησαν.

Ο συγγραφέας: Ο Ισμαήλ Κανταρέ, γεννημένος το 1936 στην Αλβανία, είναι ο πιο γνωστός ποιητής και μυθιστοριογράφος της χώρας του. Τα μυθιστορήματά του έχουν μεταφραστεί σε περισσότερες από σαράντα γλώσσες. Έλαβε το Διεθνές Βραβείο Man Booker το 2005, το Βραβείο Ιερουσαλήμ το 2015, το Βραβείο Park Kyong-ni το 2019 και το Βραβείο Neustadt το 2020. Από την εμφάνιση του μυθιστορήματός του «Ο Στρατηγός της νεκρής στρατιάς» το 1965, ο Kadare έχει δημοσιεύσει δεκάδες ιστορίες και μυθιστορήματα που συνθέτουν ένα πανόραμα της αλβανικής ιστορίας. Το 1990 ζήτησε πολιτικό άσυλο στη Γαλλία. Στα ελληνικά κυκλοφορούν τα περισσότερα βιβλία του.

11. «Kairos», Jenny Erpenbeck – μετάφραση MichaelHofmann | Γερμανία

Το βιβλίο: Βερολίνο, 11 Ιουλίου 1986. Γνωρίζονται τυχαία σε ένα λεωφορείο. Είναι νεαρή φοιτήτρια, αυτός είναι μεγαλύτερος και παντρεμένος. Η σχέση τους τροφοδοτείται από το κοινό πάθος τους για τη μουσική και την τέχνη και ενισχύεται από τη μυστικότητά της, ενώ ο κόσμος γύρω τους αλλάζει, η ΛΔΓ καταρρέει, όπως και όλες οι παλιές βεβαιότητες.

Η συγγραφέας: Η Jenny Erpenbeck γεννήθηκε στο Βερολίνο το 1967. Είναι πεζογράφος, δραματουργός και δοκιμιογράφος. Εμφανίστηκε στη λογοτεχνία με τη νουβέλα «Ιστορία του γερασμένου παιδιού». Ακολούθησαν τα έργα «Σκύβαλα», «Παιχνίδι με τις λέξεις» και «Δοκιμασία». Με το μυθιστόρημά της «Η συντέλεια του κόσμου» απέσπασε τα σημαντικά Βραβεία Γιόζεφ Μπράιτμπαχ και Χανς Φάλαντα, καθώς επίσης και το Βραβείο Ξένης Λογοτεχνίας του βρετανικού Independent. Για τους «Περαστικούς» της απονεμήθηκαν, μεταξύ άλλων, το Βραβείο Τόμας Μαν και το Ευρωπαϊκό Βραβείο Strega. To 2017 τιμήθηκε με το παράσημο του Σταυρού της Αξίας της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας. Βιβλία της κυκλοφορούν από τις Εκδόσεις Καστανιώτη.

12. «Undiscovered»,Gabriela Wiener – μετάφραση Julia Sanches | Περού

Το βιβλίο:  Ένα προκλητικό, ασεβές αυτοβιογραφικό μυθιστόρημα που διατρέχει την κληρονομιά της αποικιοκρατίας μέσω των οικογενειακών δεσμών μιας Περουβιανής γυναίκας τόσο με τον άποικο όσο και με τον κατακτητή. Μόνη σε ένα εθνογραφικό μουσείο στο Παρίσι, η Gabriela Wiener έρχεται αντιμέτωπη με την ασυνήθιστη κληρονομιά της.

Η συγγραφέας: Η Gabriela Wiener (1975) είναι Περουβιανή συγγραφέας, χρονικογράφος, ποιήτρια και δημοσιογράφος. Είναι μέλος της ομάδας των νέων λατινοαμερικανών χρονικογράφων. Οι δημοσιεύσεις της περιλαμβάνουν τα μη λογοτεχνικά βιβλία «Sexografías» (μια συλλογή δημοσιογραφικών κειμένων για τη σύγχρονη σεξουαλική κουλτούρα) και «Llamada Perdida» (ιστορίες συνόρων και μεταναστών) και τα μυθιστορήματα «Nine Moons» και «Huaco retrato». Το τελευταίο ανακηρύχθηκε βιβλίο της χρονιάς από την εφημερίδα El País. Έχει κερδίσει το Εθνικό Βραβείο Δημοσιογραφίας του Περού για την ερευνητική της έκθεση σχετικά με τη βία κατά των γυναικών. Ζει στην Ισπανία από το 2003.

13. «The Details», Ia Genberg – μετάφρασηKira Josefsson | Σουηδία

Το βιβλίο: Ένας διάσημος ραδιοτηλεοπτικός φορέας γράφει ένα ξεχασμένο ερωτικό γράμμα· ένας φίλος εξαφανίζεται απότομα· ένας εραστής αφήνει πίσω του κάτι απροσδόκητο· μια κατάκοιτη γυναίκα ξαναθυμάται το παρελθόν της.

Η συγγραφέας: Η Ia Genberg  γεννήθηκε στη Σουηδία το 1967. Ξεκίνησε την καριέρα της ως δημοσιογράφος. Το 2012 κυκλοφόρησε το πρώτο της μυθιστόρημα «Sweet Friday», και ακολούθησε το «Belated Farewell»(2013) και μια σειρά διηγημάτων. Το βιβλίο της λίστας είναι το τρίτο της μυθιστόρημα και έγινε αμέσως best seller στη Σουηδία αλλά και στις 30 χώρες όπου κυκλοφόρησε στη συνέχεια.

Περισσότερα: The International Booker Prize 2024.