του Σπύρου Κακουριώτη
Πρόσφυγες Με αφορμή την εκατονταετηρίδα της Μικρασιατικής Καταστροφής, το Αρχειοτάξιο, η περιοδική έκδοση των Αρχείων Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας, αφιερώνει το φετινό, 24ο τεύχος του στους πρόσφυγες, στις ιστορίες τους και στη σχέση τους με την Αριστερά. Μπορεί οι πρόσφυγες του ’22 να αποτελούν το τραγικό αρχέτυπο, η προσφυγιά όμως αποτελεί ένα διαχρονικό στοιχείο, που συνοδεύει το ελληνικό κράτος από την ίδρυσή του ακόμη. Έτσι, στο πλούσιο αφιέρωμα του Αρχειοταξίου ο αναγνώστης μπορεί να βρει, για παράδειγμα, την ιστορία του Μήτσου Παρτσαλίδη, που έφτασε το 1924 από τον Καύκασο για να εκλεγεί, λίγο αργότερα, δήμαρχος Καβάλας, υπόδειγμα της σχέσης προσφύγων και κομμουνισμού (Κωστής Καρπόζηλος) ή την ιστορία του κωνσταντινουπολίτη Νίκου Ζαχαριάδη και των τεσσάρων χρόνων που πέρασε κρατούμενος στο Νταχάου (Ιάσονας Χανδρινός). Μαζί τους δημοσιεύονται ιστορίες για το προσφυγικό κύμα από και προς τη Ρουμανία το 1948 (Πόπη Πολέμη), των μετακινήσεων ελλήνων πολιτικών προσφύγων από την Ουγγαρία στην Τσεχοσλοβακία μετά το 1956 (Κώστας Τσίβος), αλλά και το ζήτημα της επιστροφής τους στην Ελλάδα (Μάνος Αυγερίδης). Ακόμη, η προσφυγική μνήμη όπως αναδύεται μέσα από μια θεατρική παράσταση της Μεταπολίτευσης, τη Δίκη των Εξ (Σπύρος Κακουριώτης), η έμπρακτη αλληλεγγύη στους τούρκους πολιτικούς πρόσφυγες κατά τη δεκαετία του 1980 (Ελένη Κυραμαργιού), ενώ, τέλος, η Μυρσίνη Ζορμπά αναφέρεται στα προκαταρκτικά υλικά του Δικτύου για τα Δικαιώματα του Παιδιού. Ακόμη, ένας δεύτερος φάκελος περιλαμβάνει τέσσερα κείμενα για την Κομμούνα του Παρισιού, με αφορμή τη συμπλήρωση 150 χρόνων από την πρώτη εργατική «έφοδο στον ουρανό». Τέλος, ή καλύτερα πριν απ’ όλα, τα ΑΣΚΙ, και από τις σελίδες του Αρχειοταξίου, αποχαιρετούν τον πρόεδρό τους, τον Ηλία Νικολακόπουλο, που χάθηκε τόσο αδόκητα το καλοκαίρι του 2022, αλλά και το στέλεχος της Αριστεράς Μίμη Δαρειώτη, η προσφορά του οποίου στα ΑΣΚΙ υπήρξε σημαντική.
[ΑΡΧΕΙΟΤΑΞΙΟ, Πλατεία Ελευθερίας 1, 105 53, Αθήνα, www.askiweb.eu, aski@otenet.gr]
Κριτική Σαράντα χρόνια ζωής και 75 τεύχη συμπλήρωσαν κατ’ αυτάς Τα Ιστορικά, η περιοδική έκδοση ιστορικών σπουδών που ίδρυσαν το 1983 ο Σπύρος Ασδραχάς, ο Φίλιππος Ηλιού και ο Βασίλης Παναγιωτόπουλος και, τον περασμένο Δεκέμβριο, βραβεύτηκε από την Ακαδημία Αθηνών. Τιμώντας την επέτειο αυτή, η σύνταξη του περιοδικού, μαζί με τον εκδοτικό Οίκο Μέλισσα, που είχε εξαρχής την εκδοτική φροντίδα του, αποφάσισαν την ψηφιοποίηση των πρώτων 60 τευχών και την ανάρτησή τους, σύντομα, στον ιστότοπο των ΑΣΚΙ. Παράλληλα, το τεύχος που κυκλοφορεί φιλοξενεί ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον αφιέρωμα, με τίτλο «Διάλογος για πρόσφατες ιστορίες της νεότερης Ελλάδας», το οποίο επιμελήθηκαν η Δήμητρα Λαμπροπούλου και ο Νίκος Ποταμιάνος. Σε αυτό, παλιότεροι και νέοι ιστορικοί κρίνουν τα ερμηνευτικά σχήματα που έχουν κατατεθεί τα τελευταία χρόνια στον επιστημονικό αλλά και στον δημόσιο διάλογο, με έμφαση στις γενικές ιστορίες της νεότερης και σύγχρονης Ελλάδας, σχήματα που διαμορφώθηκαν και ενόψει της δισεκατονταετηρίδας της Επανάστασης. Σε αυτό το αφιέρωμα, που επιδιώκει να προκαλέσει τον διάλογο, αλλά και να αμφισβητήσει την «ιστοριογραφική κοινή λογική» που αναπαράγει μανιχαϊστικές κοινοτοπίες ως ερμηνείες του παρελθόντος, συμβάλλουν οι Σάκης Γκέκας, Μιχάλης Σωτηρόπουλος, Αντώνης Χατζηκυριάκου, Δημήτρης Σταματόπουλος, Αντώνης Λιάκος, Χρήστος Χατζηιωσήφ, Τζελίνα Χαρλαύτη, Εύη Καρούζου, Νίκος Ποταμιάνος, Χρήστος Τσάκας, Αχιλλέας Φωτάκης, Χρήστος Καραμπάτσος και Βαγγέλης Καραμανωλάκης. Την ύλη του τεύχους συμπληρώνει ένας φάκελος για τις Αναμνήσεις του Σεραφείμ Μάξιμου, που παρουσιάζουν η Πόπη Πολέμη, ο Κωστής Καρπόζηλος και η Αιμιλία Σαλβάνου, καθώς και βιβλιοκρισίες πρόσφατων ιστορικών εκδόσεων
[ΤΑ ΙΣΤΟΡΙΚΑ, Σκουφά 58, 106 80, Αθήνα, historica@melissabooks.com]
Εν προόδω Δέκα χρόνια ψηφιακής έκδοσης συμπλήρωσε και το αγγλόφωνο περιοδικό Historein/Ιστορείν, το σύνολο των τευχών του οποίου βρίσκεται αναρτημένο στον φιλόξενο ιστότοπο του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης. Η ψηφιακή μετάβαση συνοδεύτηκε και από την αλλαγή της συχνότητας έκδοσης του περιοδικού, από ετήσια σε εξαμηνιαία, ορισμένες όμως αστοχίες στην τήρηση της περιοδικότητας αυτής οδήγησε στην απόφαση να υιοθετηθεί ένας νέος τρόπος τμηματικής (early view) έκδοσης. Πρακτική κοινή για τις περισσότερες επιστημονικές επιθεωρήσεις, ιδιαίτερα του αγγλόφωνου χώρου, έρχεται να δοκιμαστεί για πρώτη φορά στο ελληνικό εκδοτικό περιβάλλον. Έτσι, ο ενδιαφερόμενος αναγνώστης μπορεί να βρει ήδη τα πρώτα περιεχόμενα του τεύχους 20/2 (2022) του Historein, τεύχος το οποίο επιμελούνται οι Άντα Διάλλα, Έφη Γαζή, Γιώργος Πλακωτός, Αιμιλία Σαλβάνου, Ηλίας Στουραΐτης και Αθηνά Συριάτου. Πιο συγκεκριμένα, πρόκειται για το άρθρο της Ευτέρπης Μήτση για τις Ελληνίδες μέσα από τα μάτια των περιηγητών στη Χίο (Greek Women’s Habits through the Eyes of Early Travellers to Chios) και του Κώστα Ιωαννίδη για τον φωτογράφο των αρχών του 20ού αιώνα Κωνσταντίνο Άνινο και τη δράση του στην Ελλάδα και την Ινδία (Constantinos Anninos between India and Greece). Ακόμη, στις ηλεκτρονικές σελίδες του περιοδικού δημοσιεύεται ένας πλούσιος φάκελος με όπως πάντα ενδιαφέρουσες βιβλιοκρισίες. Αξίζει να σημειωθεί ότι στον ίδιο ιστότοπο ο ενδιαφερόμενος αναγνώστης μπορεί να βρει τα ενδιαφέροντα θεματικά αφιερώματα των αμέσως προηγούμενων τευχών του Historein, για την Επανάσταση του 1821, τις ιστοριογραφικές διαμάχες που μεσολάβησαν, την ιστορία της εργασίας ή την ανασυγκρότηση των εβραϊκών κοινοτήτων μετά την επιστροφή από τα στρατόπεδα.
[HISTOREIN, https://ejournals.epublishing.ekt.gr/index.php/historein/index]
Καντ Συνεχίζοντας τη σειρά αφιερωμάτων σε θέματα συστηματικής φιλοσοφίας και ιστορίας της φιλοσοφίας, η περιοδική έκδοση για τη φιλοσοφική έρευνα και κριτική Δευκαλίων αφιερώνει τον τόμο του που μόλις κυκλοφόρησε (36/1-2) στη φιλοσοφία του Καντ. Πρόκειται για το δεύτερο μέρος του σχετικού αφιερώματος, που ξεκίνησε στον τόμο που δημοσιεύτηκε το 2021. Τα κείμενα που φιλοξενούνται στις σελίδες του καλού περιοδικού είναι πρωτότυπα, γραμμένα ειδικά για τον Δευκαλίωνα, αναδεικνύοντας, με τον τρόπο αυτό, την ερευνητική φιλοσοφική παραγωγή στην ελληνική γλώσσα. Στον παρόντα τόμο, κείμενά τους για τον φιλόσοφο της Καινιξβέργης καταθέτουν οι Σταυρούλα Τσινόρεμα («Γνώση και αυτουργία στην κριτική φιλοσοφία του Καντ»), Βασίλης Βουτσάκης («Ο λαός των διαβόλων: ένα επιχείρημα για τις σχέσεις ηθικής και δικαίου»), Μαρία Καρακούση («Η σεμνότητα των χρωμάτων. Η αναλογία του Ωραίου και του Ηθικού στην §59: εναλλακτικές αναγνώσεις»), Γιώργος Σαγκριώτης («Σκοποί χωρίς προθέσεις. Φιλοσοφία και βιολογία στη σκέψη του Καντ»). Οι σελίδες του τόμου συμπληρώνονται με δύο άρθρα εκτός αφιερώματος, από την Καλλιόπη Παπαμανώλη («Χαρμίδης 154c6-157d5: Ψυχή, σώμα και παιδεία») και την Βούλα Τσούνα («Λουκρητίου, Περί φύσεως Η κληρονομιά ενός επίμονου κηπουρού»).
[ΔΕΥΚΑΛΙΩΝ, Μπόταση 6, 10682, Αθήνα, info@ekkremes.gr]
