της Αλεξανδρας Σαμοθράκη (Λονδίνο)
Παταγώδης αποτυχία αποδείχθηκε το λανσάρισμα της νέας σειράς ‘Diverse Editions’ από τη μεγαλύτερη αλυσίδα βιβλιοπωλείων της Αμερικής, Barnes & Noble.
Τα κλασσικά μυθιστορήματα της σειράς, που θα κυκλοφορούσαν για τον εορτασμό του Μήνα Μαύρης Ιστορίας σε συνεργασία με τον εκδοτικό κολοσσό Penguin Random House, όπως ανακοινώθηε την Τετάρτη 5/2, αποσύρθηκαν πριν καλά καλά τοποθετηθούν στο βιβλιοπωλείο της αλυσίδας στην 5η Λεωφόρου της Ν. Υόρκης, την Τετάρτη 6 Φεβρουαρίου.
Η πρόθεση της αλυσίδας για ‘προώθησης της διαφορετικότητας στη λογοτεχνία’ μπορεί να ήταν καλή, η εκτέλεση όμως χώλαινε καθώς το μόνο πράγμα που στην πραγματικότητα ήταν νέο σε αυτές τις εκδόσεις ήταν τα εξώφυλλα. Κάθε τίτλος της σειράς είχε 5 ξεχωριστά συλλεκτικά εξώφυλλα ‘πολιτισμικής πολυμορφίας’ ενώ η Barnes and Nobles προμόταρε την πρωτοβουλία με το μότο : ‘Και αν οι αγαπημένοι σας λογοτεχνικοί χαρακτήρες αντανακλούσαν την πολιτιστική ποικιλομορφία στην Αμερική;’ Ένα από τα εξώφυλλα κοσμούσε μια μαύρη Ντόροθυ από το Μάγο του Οζ και ένα άλλο ένας μαύρος Φρανκεστάιν.
Τα 12 έργα για εφήβους επιλέχθηκαν με χρήση τεχνητής νοημοσύνης ανάμεσα σε 100 κλασικά με κριτήριο ποιο κείμενο δεν αναφέρει πουθενά την εθνικότητα των πρωταγωνιστών και είναι τα εξής: Η Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων, Μόμπι Ντικ, Φρανκεστάιν, Ο Κόμης Μόντε Κρίστο, Ο Μυστικός Κήπος, Ο Μάγος του Οζ, Οι 3 Σωματοφύλακες, Έμμα, Πήτερ Παν, Dr Jekyll και Mr Hyde, Το Νησί των Θησαυρών και Ρωμαίος και Ιουλιέτα.
Ο καλλιτεχνικός κόσμος κατακεραύνωσε την επιλογή τίτλων κυρίως λευκών συγγραφέων,και μόνο από αγνή τύχη προσπέρασε το γεγονός πως μόνο ο Φρανκεστάιν και η Έμμα έχουν γραφτεί από γυναίκες. Η αλλαγή των εξωφύλλων, χαρακτηρίστηκε ‘επιφανειακή’ και στο twitter διάφοροι χρήστες επισήμαναν πως μερικοί τίτλοι, όπως ο Μυστικός Κήπος, περιέχει προβληματικά εδάφια. Η συγγραφέας Justine Ireland επισήμανε στην Guardian πως ‘ένα λευκό κοριτσάκι στην αποικιοκρατική Ινδία δε θα μπορούσε με κανένα τρόπο να θυμίζει ένα μαύρο κοριτσάκι ή ενα κοριτσάκι από την Ασία που μεγαλώνει οπουδήποτε αλλού. Η εξαλειψη των πολιτιστικών χαρακτηριστικών δεν εξασφαλίζει απαραίτητα την εξάλειψη και των φυλετικών διακρίσεων. ‘
Η κατακραυγή επικεντρώθηκε στο γεγονός πως πρόκειται για ‘τεμπέλικες’ επανακυκλοφορίες με νέο εξώφυλλο και όχι ουσιαστικό ξαναγράψιμο των έργων με πρωταγωνιστές από διαφορετικές φυλετικές ομάδες. Ο λατινικής καταγωγής συγγραφέας παιδικής λογοτεχνίας και ποιητής David Bowles, έγραψε στην Barnes & Noble, ‘πως τον απογοήτευσαν πολύ’ ενώ η Νιγηροαμερικανή συγγραφέας επιστημονικής φαντασίας Nnedi Okorafor σχολίασε πως ‘αυτή η ψευύτική διαφορετικότητα δεν είναι η λύση. Βιβλία μαύρων ανθρώπων για μαύρους ανθρώπους είναι η λύση. Σταματήστε να μας εκμεταλλεύεστε και κάντε στην άκρη.’
Για να είμαστε δίκαιοι, στην ανακοίνωση της για την απόσυρση της σειράς, η Barnes and Noble ανέφερε πως οι γραφίστες που επιμελήθηκαν τα εξώφυλλα όντως επιλέχθηκαν για την πολιτισμική τους διαφορετικότητα, ενώ ο Bowles συμπλήρωσε πως συναντήθηκε με στελέχη της εταιρείας και μπορεί να πιστοποιήσει ότι η απόφαση δεν πάρθηκε μόνο από υψηλόβαθμους λευκούς. ‘ Η βλακεία δεν αποτελεί αποκλειστικά λευκό προνόμιο.’ είπε.
