της Αννίτας Παναρέτου
Πέντε σελίδες βιβλιογραφίας και πηγών, πολλές από τις οποίες βασίζονται σε προσωπικές μαρτυρίες στήριξαν τη συγγραφή ενός μικρού βιβλίου ογδόντα σελίδων.
Από μόνο του αυτό το δεδομένο μαρτυρά τη συμπύκνωση του βιβλιογραφικού υλικού και κατ΄επέκταση την αναδρομή σε πλήθος στοιχείων προκειμένου να γραφτεί μια και μόνη αράδα σ΄αυτό το σύντομο αλλά μεστό πόνημα.
Διαβάζουμε στο οπισθόφυλλο:
«Το 11947, στη διάρκεια του Εμφυλίου, ένας συνεταιρισμός αγελαδοτρόφων στον Ασπρόπυργο, με δηλωμένη αριστερή πολιτική ταυτότητα, αναζητά αμερικανική χρηματοδότηση μέσω του Σχεδίου Μάρσαλ. Ο Ευάγγελος Αβέρωφ, ο Νίκος Μομφερράτος, ο Αδαμάντιος Πεπελάσης, ο Ανδρέας Παπανδρέου, ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης αλλά και ο στυλιανός Παττακός συμμετέχουν, εκουσίως ή ακουσίως, στο παρασκήνιο μια ιστορίας που θα μπορούσε να είναι το πιο χαρακτηριστικό αλλά και το πιο αντιφατικό παράδειγμα της αγωνιώδους προσπάθειας μιας κοινωνίας να επιβιώσει και να προοδεύσει».
Η Μαρία Σαμπατακάκη έχει την ικανότητα να αξιοποιεί ποικίλες πληροφορίες για να προσφέρει σελίδες ιστοριογραφικής αξιοπιστίας και αφηγηματικής απόλαυσης, σε εκδόσεις που δεν αποθαρρύνουν με τον όγκο τους, ενώ ταυτόχρονα απευθύνονται τόσο στο αναγνωστικό κοινό, όσο και σε ερευνητές με ειδικότερο ενδιαφέρον.
Οι μεγαλύτεροι θα θυμούνται το γάλα Ασπρό. Χρειάστηκε μισός αιώνας μέχρι να καταλάβω από το εξώφυλλο της έκδοσης ότι ο τόνος βρίσκεται στη λήγουσα ως συντομογραφία της τοποθεσίας Ασπρόπυργος, απαντώντας έτσι στην παιδική απορία μου γιατί Ασπρό και όχι άσπρο -το χρώμα του γάλακτος.
Μάλλον αναπάντεχο το θέμα του βιβλίου, εντάσσεται στην μικροϊστορία, παράλληλα όμως άπτεται της ιστορίας ενός προϊόντος με ευρύτατη κυκλοφορία και με πολιτικές παραμέτρους, που ξεπερνούν τα ελληνικά σύνορα, όπως υποδηλώνει ο τίτλος του και όπως προκύπτει (και) από τα περιεχόμενα:
Σοσιαλισμός, φυματίωση και κτηνοτροφία.
Αρβανίτες, αγελαδοτρόφοι, κομμουνιστές.
Πολ Α. Πόρτερ: ο Χάρι Τρούμαν στον Ασπρόπυργο.
Αμερικανικό χρήμα, βρετανική ένσταση.
Από τον Μομφερράτο στον Πεπελάση.
«Σφάζουμε τις αγελάδες, κύριε Παττακέ».
Αντί επιλόγου: Οι συνιστώσες ενός μεταπολιτευτικού πονοκεφάλου.
Οι μεγαλύτεροι θα θυμούνται το γάλα Ασπρό. Χρειάστηκε μισός αιώνας μέχρι να καταλάβω από το εξώφυλλο της έκδοσης ότι ο τόνος βρίσκεται στη λήγουσα ως συντομογραφία της τοποθεσίας Ασπρόπυργος, απαντώντας έτσι στην παιδική απορία μου γιατί Ασπρό και όχι άσπρο -το χρώμα του γάλακτος.
Η Μαρία Σαμπατακάκη έχει την ικανότητα να αξιοποιεί πλήθος πληροφοριών για να προσφέρει σελίδες ιστοριογραφικής αξιοπιστίας και αφηγηματικής απόλαυσης, σε εκδόσεις που δεν αποθαρρύνουν με τον όγκο τους, ενώ ταυτόχρονα απευθύνονται τόσο στο αναγνωστικό κοινό, όσο και σε ερευνητές με ειδικότερο ενδιαφέρον.
Και συνεχίζει την ιστορική περιήγησή της. Ελπίζω ακάθεκτη.
ΑΣΠΡΌ, ΟΙ ΑΓΕΛΑΔΟΤΡΟΦΟΙ ΤΟΥ ΑΣΠΡΟΠΥΡΓΟΥ, Αριστερά και σχέδιο Μάρσαλ, Αθήνα, Κέδρος, 1923