Της Ξένης Δ. Μπαλωτή.
Ο Herman Van Rompuy (1947-), βέλγος πολιτικός με μακρά θητεία σε υψηλά κυβερνητικές θέσεις, κλήθηκε το 2009 να γίνει ο πρώτος Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.
Για τους περισσότερους ευρωπαίους πολίτες δεν ήταν και ο πλέον γνωστός πολιτικός. Στους ανθρώπους των γραμμάτων ίσως να έλεγε κάτι παραπάνω αφού ήταν και ποιητής χαϊκού,- όπως του ακόλουθου : «Φθινόπωρο, τέλος Νοεμβρίου: Η νύχτα έπεσε / Φαίνονται τα γυμνά κλαδιά των δέντρων / Ακόμα πιο μοναχικά».
Και ιδού που ο H.Van Rompuy απέδειξε πως η τέχνη μπορεί να σώσει τον κόσμο όπως ο ίδιος «έσωσε» την ευρωζώνη, καθότι η θητεία του ξεκίνησε μαζί με την οικονομική κρίση. Ήταν μονόδρομος πλέον η επιλογή να επενδύσει την ενέργεια του στο «όραμα» να είναι η Ευρώπη πάντα η νικήτρια των προκλήσεων που αντιμετώπιζε καθότι κάθε άλλο αποτέλεσμα θα σήμανε και το τέλος της ευρωπαϊκής προσπάθειας. Ίσως, ο H.Van Rompuy να ενεργούσε αυτή την περίοδο περισσότερο ως Φλαμανδός που γνωρίζει την αξία τού «η ισχύς εν τη ενώσει» και γι’αυτό να πέτυχε τους στόχους του !
Άλλωστε, στο βιβλίο που ο ίδιος χαρακτηρίζει ως καταγραφή «σύντομων εμπειριών» και όχι «απομνημονεύματα», προσπαθεί μετ’επιτάσεως να πείσει τον αναγνώστη του πως κάθε απόφαση που απέρρεε από την Ευρώπη ήταν συλλογική. Βεβαίως και αρχικά υπήρχαν χάσματα, υπήρχαν ρήξεις, υπήρχαν ασύμβατες συμπεριφορές και τακτικές, αλλά τελικά όλοι έπαιρναν την ευθύνη των αποφάσεων. Και δεν θα περίμενε κάποιος κάτι διαφορετικό από τον H.Van Rompuy που έχει ταυτιστεί με την έννοια του ισορροπιστή των καταστάσεων.
Οπότε, εξ’αυτού του χαρακτηρισμού κανένας αναγνώστης δεν θα περίμενε ο H.Van Rompuy να κάνει συγκλονιστικές αποκαλύψεις, ούτε να ανατρέψει αυτά που γνωρίζουμε από άλλες πηγές. Η αξία του βιβλίου του έγκειται στο γεγονός ότι έχουμε καταγεγραμμένα από την πλέον αξιόπιστη πηγή όσα απασχόλησαν τους ευρωπαϊκούς θεσμούς, τους πρωταγωνιστές τους και το ρόλο που διαδραμάτισαν κατά τη διάρκεια της θητείας του, δηλ. έως το 2014, οπότε απομένει στους ψύχραιμους ερευνητές να βγάλουν τα συμπεράσματά τους.
Έχει γίνει πλέον τόσο κοινότοπο κάθε έκδοση που αφορά την Ε.Ε. και την κρίση, να αρχίζει και να τελειώνει με τον κομβικό ρόλο της ελληνικής κρίσης στο πλαίσιο της Ευρωζώνης. Αλλά είναι τόσο νεωτεριστικό να αποκαλύπτει ο επικεφαλής της Ε.Ε. πόσο φοβόταν από τις ενέργειες μας μήπως και σπάσουμε την αλυσίδα της ευρωπαϊκής ιστορίας. Γράφει χαρακτηριστικά : «..Όλη η Ευρώπη (όλος ο πλανήτης, στην πραγματικότητα) παρακολουθούσε με αγωνία <τις εκλογές του 2009> καθώς οι Έλληνες ψηφοφόροι κρατούσαν τη μοίρα της χώρας τους και του κοινού μας νομίσματος στα χέρια τους….Όταν μάθαμε το αποτέλεσμα (…) ήταν μία στιγμή μεγάλης ανακούφισης. (…) Μπορεί ένα κομμάτι του ελληνικού λαού να κατηγορούσε την Ε.Ε. για τη δυστυχία του, αλλά η πλειοψηφία δεν ήθελε (και δεν θέλει) να φύγει από την ευρωζώνη.» Εκείνο το βράδυ, οι υπέρμαχοι του «Grexit» ηττήθηκαν, αλλά φαίνεται πως δεν έχασαν οριστικά !
Ο H.Van Rompuy αποδεικνύει ότι δεν έχει αυταπάτες. Δεν διστάζει να προσεγγίσει το ερώτημα πώς φτάνει ένας λαός, και ιδιαίτερα μία χώρα όπως η Ελλάδα που κουβαλά τα θεμέλια του ευρωπαϊκού πολιτισμού, να κατηγορεί για τη δυστυχία του την Ε.Ε., με μία αφοπλιστική ειλικρίνεια : η Ε.Ε. διέθετε μία «άδεια εργαλειοθήκη» για να αντιμετωπίσει την κρίση, μία κρίση που παρήγε ανεργία, από ισχνή έως αρνητική οικονομική ανάπτυξη, κα που θίγουν άμεσα τον ευρωπαίο πολίτη. Το τέλος της θητείας του εκτιμά ότι βρίσκει την Ε.Ε. τουλάχιστον με εργαλεία, όπως αυτό της τραπεζικής εποπτείας. Αν αυτό είναι ένα εργαλείο, για τον H.Van Rompuy η εργαλειοθήκη χρειάζεται πολλά ακόμη εργαλεία, μεταξύ των οποίων το πιο σημαντικό : να συνειδητοποιήσουμε ότι όλοι μας κουβαλάμε μία κοινή ιστορία, έναν κοινό πολιτισμό που όπως έγραψε ο Πολ-Ανρι Σπαακ : «Είναι αυτό που απομένει όταν έχεις ξεχάσει όλα τα υπόλοιπα» !
INFO: Herman Van Rompuy : Η Ευρώπη στη θύελλα.
Υποσχέσεις και προκαταλήψεις
μετάφραση:Γιώργος Καράμπελας,εκδόσεις Παπαδόπουλος,2014,192 σελ.
