Του Σπύρου Κακουριώτη.
Φως σε μια σκοτεινή ιστορία, αυτήν της ελληνικής ακροδεξιάς, επιχειρεί να ρίξει, για πρώτη φορά σε τέτοιο εύρος, το νέο Αρχειοτάξιο, η ετήσια έκδοση των Αρχείων Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας, που μόλις κυκλοφόρησε, με την φροντίδα των εκδόσεων Θεμέλιο, το 16ο τεύχος της.
Εκκινώντας από πολιτικές αγωνίες και ερωτήματα του παρόντος, όπως αυτά που γεννά η άνοδος της Χρυσής Αυγής και η αφύπνιση των ακροδεξιών και νεοναζιστικών σχημάτων στην Ευρώπη, οι συντάκτες του τεύχους προχωρούν προς το παρελθόν, ανιχνεύοντας τις ρίζες του «ελληνικού φασισμού», τις συνέχειές του στο παρόν, τις διαδρομές, τις ιδέες, τα δίκτυα και τα πρόσωπα που τον σημάδεψαν…
Με ομολογημένο στόχο τη χρήση της ιστορικής κατανόησης στην αντιμετώπιση της νεοναζιστικής απειλής, οι συνεργάτες του Αρχειοταξίου ανιχνεύουν τις ελληνικές ρίζες του φαινομένου στην «πρωτοφασιστική», όπως έχει ονομαστεί, οργάνωση των Επιστράτων του 1916, των παραστρατιωτικών αντιβενιζελικών μονάδων στα χρόνια του Εθνικού Διχασμού, που μελετά η Δέσποινα Παπαδημητρίου.
Στη συνέχεια, ο Κώστας Κατσούδας μελετά την οργάνωση «Χ» και την μετακατοχική δράση της, ενώ ο Στράτος Δορδανάς επικεντρώνεται κυρίως στους παρακρατικούς της δεκαετίας του 1960, με έμφαση στις ποικίλες αντικομμουνιστικές οργανώσεις που έδρασαν στο χώρο της Βόρειας Ελλάδας.
Από τη μεριά του, ο δημοσιογράφος Δημήτρης Ψαρράς περιγράφει την πορεία του Έλληνα «φύρερ» Κώστα Πλεύρη, ιδρυτή του Κόμματος της 4ης Αυγούστου, και την κομβική συμβολή του στη συγκρότηση της σύγχρονης ακροδεξιάς. Στις προσπάθειες σταθεροποίησης του δικτατορικού καθεστώτος, τον Ιανουάριο του 1968, μέσα από την υπόθεση του θανάτου ενός στρατιώτη, αναφέρεται, με ένα έκκεντρο κείμενό του ο Λεωνίδας Καλλιβρετάκης.
Τις ωσμώσεις ακροδεξιάς και κυρίαρχης συντηρητικής ιδεολογίας παρακολουθεί, φτάνοντας στο σήμερα, ο Στρατής Μπουρνάζος, ενώ ο Τάσος Κωστόπουλος περιγράφει την άνοδο της Χρυσής Αυγής και τη σχέση της με το «βαθύ κράτος». Παράλληλα, η Αγγέλικα Ψαρρά αναλύει την έμφυλη διάσταση του ελληνικού νεοναζισμού και τη σεξιστική και ρατσιστική συμπεριφορά της Χρυσής Αυγής κατά γυναικών και μεταναστών.
Τέλος, ο Παναγιώτης Κουστένης παρακολουθεί την ανησυχητική εκλογική εκτίναξη της Χρυσής Αυγής από τις δημοτικές εκλογές του 2010 μέχρι και τις ευρωεκλογές του 2014, ενώ η Βασιλική Γεωργιάδου, παρέχοντας στο αφιέρωμα μια συγκριτική οπτική, αναλύει την εκλογική άνοδο των ακροδεξιών πολιτικών κομμάτων και του πολιτικού εξτρεμισμού στο ευρωπαϊκό οικοδόμημα.
Το αφιέρωμα στην ακροδεξιά ολοκληρώνεται με ένα κείμενο του Γιάννη Θανασέκου, πρώην διευθυντή του Ιδρύματος Άουσβιτς, για τον ρόλο των ιστορικών αρχείων σήμερα στην αντιμετώπιση του νεοναζισμού και τη διαχείριση της μνήμης του Ολοκαυτώματος.
Ιστορικοί και ταυτόχρονα πολίτες, οι ιστορικοί που συμμετέχουν με κείμενά τους στο αφιέρωμα, «στρατεύονται», με τα όπλα της επιστήμης τους όμως, στον αντιφασιστικό αγώνα. Το τεύχος του Αρχειοτάξιου που μας παραδίδουν, καθώς και η συγκρότηση μιας νέας αρχειακής ενότητας για την ακροδεξιά, την οποία προετοιμάζουν, αποτελούν τη συμβολή των ΑΣΚΙ στον αγώνα για την αντιμετώπιση του νεοφασισμού…
