Από τον Βάρναλη στην πολιτική ποίηση, μέσα από τρένα και σταθμούς (του Σπύρου Κακουριώτη)

του Σπύρου Κακουριώτη

νέοι Με αφορμή την απαγγελία του ποιήματος του Γιάννη Ρίτσου «Σχήμα της απουσίας ΙΙ», με την οποία ξεκίνησε η συγκέντρωση για την τραγωδία των Τεμπών στο Σύνταγμα, στις 8 Μαρτίου 2023, το τριμηνιαίο περιοδικό ποίησης Τα Ποιητικά, στο 48ο τεύχος του, επιχειρεί να διερευνήσει το ζήτημα της δύναμης και της δυναμικής της ποίησης στην επικοινωνία της με το ευρύ κοινό –ένα «εξ ορισμού πολιτικό ζήτημα που μόνο πολιτική είναι η πραγμάτευσή του»– αφιερώνοντας το μεγαλύτερο μέρος των σελίδων του στην πολιτική ποίηση. Μέσα από τις συμβολές τους, οι συνεργάτες του περιοδικού εξετάζουν την πολύπλοκη σχέση που διατηρεί η ποίηση με την πολιτική, εστιάζοντας στο έργο ποιητών και ποιητριών της νέας χιλιετίας. Στο αφιέρωμα συμμετέχουν με κείμενά τους η Τιτίκα Δημητρούλια («Ποίηση, πραγματικότητα, ιδεολογία»), ο Βασίλης Λαμπρόπουλος («Ιστορικότητα και πολιτική στις συνθέσεις της ποιητικής γενιάς του 2000»), ο Βαγγέλης Χατζηβασιλείου («Ιστορική μνήμη και πολιτική συνείδηση σε τέσσερις σύγχρονους ποιητές»), ο Βασίλης Ζηλάκος («Οικοποίηση: Ένα ανοιχτό μέλλον»), Παναγιώτης Ελ Γκεντί («Για τη χαρά της εξέγερσης») και Μαρία Ν. Ψάχου («Για το ανέμελλον παρόν των νέων ποιητών του 21ου αιώνα»). Θεωρώντας πως η μεγάλη ποίηση συχνά έρχεται ως αυτονόητη απάντηση στα ερωτήματα και τις αγωνίες της κάθε κρίσιμης στιγμής, Τα Ποιητικά, τα οποία διοργάνωσαν και σχετική ημερίδα στις αρχές του Μάη, υπόσχονται να επανέλθουν στο θέμα σε επόμενα τεύχη, εξετάζοντας και άλλες πτυχές της πολιτικής στη νεότερη ποίηση και δίνοντας τον λόγο στους ίδιους τους ποιητές και τις ποιήτριες.

[ΤΑ ΠΟΙΗΤΙΚΑ, Ζ. Πηγής 73, 106 81, Αθήνα, tapoiitika.wordpress.com, poetry@govostis.gr]

τρένο «Για δες καιρό που διαλέξαμε για τρένα να μιλούμε…» απορούν οι συντάκτες της Παρέμβασης, του περιοδικού λόγου και τέχνης από την Κοζάνη, που κυκλοφόρησε το νέο τεύχος της (213-214) αφιερωμένο, μεταξύ άλλων, στα τρένα και τους σιδηροδρομικούς σταθμούς. Καιρός τραγικός, αφού λίγο πριν κυκλοφορήσει το ανά χείρας τεύχος το ανείπωτο δυστύχημα (άλλοι μιλούν για δολοφονία) στα Τέμπη έκανε κάθε νοσταλγικό αφιέρωμα σε αμαξοστοιχίες και σταθμούς να μοιάζει, άθελά του, ανοίκειο… Κι όμως, παρόμοια είναι η αιτία που κινητοποιεί αυτό το αφιέρωμα: η εγκατάλειψη. Ο σιδηροδρομικός σταθμός της Κοζάνης, που υποδέχτηκε τους πρώτους του επιβάτες το μακρινό 1955, έχει κλείσει τις πόρτες του από το 2010, όταν το καθεστώς κρίσης στο οποίο εισερχόταν η χώρα επέβαλλε τη λειτουργία μόνο των κερδοφόρων γραμμών και την ιδιωτικοποίηση της επιχείρησης… Το αφιέρωμα, που ανοίγει με το πεζό ποίημα του Γιώργη Παυλόπουλου «Το φυλάκιο» («Το τρένο σταμάτησε πιο κάτω. Σκύψαμε έξω από το παράθυρο κοιτάζοντας την απέραντη λευκή ερημιά. Διακρίναμε το φυλάκιο. Σχεδόν γκρεμισμένο, γεμάτο τρύπες από βλήματα») και στις σελίδες του περιλαμβάνονται ποιήματα ελλήνων και ξένων συνεργατών, διηγήματα, καθώς και αφηγήσεις με επίκεντρο σιδηροδρομικούς σταθμούς πόλεων, ως επί το πλείστον, της βόρειας Ελλάδας. Πέρα από το μικρό αυτό αφιέρωμα, από την υπόλοιπη ύλη του περιοδικού ξεχωρίζει η συνέντευξη με τη λυρική τραγουδίστρια Σόνια Θεοδωρίδου (που κάποιοι αποκαλούν και «σοπράνο του λαού»), αλλά και οι «Σελίδες ναυτικού ημερολογίου» του Αθανάσιου Καλλιανιώτη, από ένα ταξίδι «Στη Θάλασσα των Σαργασσών», που δημοσιεύεται σε συνέχειες στις σελίδες της Παρέμβασης.

[ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ, Χ. Μούκα 1, 501 31, Κοζάνη, 24610.34691, paremvasiculture@yahoo.com]

σιδηροδρομικός Δύο χρόνια παρουσίας συμπληρώνει με το τέταρτο τεύχος της η Σταφυλή, το περιοδικό που υπόσχεται «μέθη στον λόγο, τη σκηνή, τις τέχνες», και με αυτή την ευκαιρία αφιερώνει πολλές από τις σελίδες της στον Κώστα Βάρναλη. Κείμενα δοκιμιακά και άλλα, με πιο προσωπική προσέγγιση, αναδεικνύουν το εύρος και τη δύναμη της φωνής του ποιητή, που παραμένει επίκαιρη, αδούλωτη και ασυμβίβαστη. Ένας σιδηροδρομικός, απολυμένος από τα αφεντικά των τότε ΣΕΚ τη δεκαετία του 1930, υποψήφιος κομμουνιστής δήμαρχος Θεσσαλονίκης και, τελικά, «κόκκινος κοινοτάρχης» Αμπελοκήπων, πρωταγωνιστεί μαζί με τον Βάρναλη στο πρώτο κείμενο του αφιερώματος, που υπογράφει ο Σπύρος Λαζαρίδης και ανιχνεύει τις παράλληλες πορείες του ποιητή και του πρώην σιδηροδρομικού, καθώς παίρνουν τον δρόμο για την εξορία στον Αη Στράτη. Οι σελίδες για τον Βάρναλη συμπληρώνονται με κείμενα για τη στάση του απέναντι στο Γλωσσικό (Γιώργος X. Θεοχάρης), την ειρωνική αρχαιογνωσία του (Κώστας Α. Κρεμμύδας), την κριτική του για τον Γεώργιο Βιζυηνό (Διώνη Δημητριάδου) και τη διαμάχη του με τον Παλαμά (Γιώργος X. Θεοχάρης), τις μελοποιήσεις ποιημάτων του (Γιώργος Σπανός) κ.ά. Την ύλη του περιοδικού συμπληρώνουν φιλολογικά δοκίμια και ανάμεσά τους τα «Πρόσωπα και προσωπεία: Μια διερεύνηση της γυναικείας ποίησης του μεσοπολέμου (Μυρτιώτισσα – Μελισσάνθη – Ανθούλα Σταθοπούλου)» από την Ευσταθία Δήμου, ελληνικά ποιήματα και πεζά, καθώς και μεταφράσεις (Yeats, Milosz, e.e. cummings κ.ά.) Ακόμη, ξεχωρίζει η συνέντευξη με τον γερμανό εκδότη που αγαπά την ελληνική ποίηση Dirk Uwe Hansen από την Αναστασία Γκίτση. Το τέταρτο τεύχος το καλού περιοδικού κοσμούν έργα του εικαστικού Κώστα Ντιού. Για τον ίδιο και το έργο του γράφει η Φωτεινή Χαμιδιέλη («Το σχέδιο, μια σπουδαία φόρμα έκφρασης»), ενώ και ο ίδιος αναφέρεται την τέχνη του με ένα κείμενό του με τίτλο «Το σχέδιο ως αυθεντική γραφή».

[ΣΤΑΦΥΛΗ, Ζεφύρων 17, 153 42, Αγία Παρασκευή, 6937251125, dionidim@gmail.com]