Από την Βραζιλία στον Γκράμσι, 6 βιβλία με εκατό λέξεις (του Δημήτρη Φύσσα)

του Δημήτρη Φύσσα

Από την ανακάλυψη της Βραζιλίας, τα παιδιά του Άουσβιτς  και τον Γκράμσι,  στον Συμπάρδη, τα κάστρα του ΄21 και την παλιά Αθήνα

Pero Vaz De Caminha, «Μεγαλειότατε, βρήκαμε τη γη του Μπραζίλ. Η επιστολή του Πέρο Βας ντε Καμίνια». Εισαγωγή – Μετάφραση – Σημειώσεις Μαρία Παπαδήμα. [+ Χάρτης ταξιδιών + Επιστολή του βασιλιά Ζάο Γ΄ + Χρονολόγιο]. Αιώρα, Αθήνα 2021.

Στα 1500 – 1501 ένας βασιλικός πορτογάλικος στολίσκος εκτελεί το επίπονο, δεκαπεντάμηνο αλέ ρετούρ ταξίδι Λισαβόνα – άγνωστη ακόμα Βραζιλία – Ινδίες – Λισαβόνα, εκπληρώνοντας, παρά τις τεράστιες απώλειες σε άντρες και καράβια, τους εμπορικούς, αποικιακούς, ιεραποστολικούς, επιστημονικούς κλπ στόχους του.  Ο γραμματικός της αποστολής (σκοτώθηκε σε μάχη στις Ινδίες, στα 24 του) γράφει στο βασιλιά Μανουέλ Α΄ ένα μακρό γράμμα – αναφορά, την πρώτη και ακριβέστατη μαρτυρία για τον τόπο, τους κατοίκους (όμορφοι, γυμνοί, πλήρως άθρησκοι!), την πανίδα και τη χλωρίδα της Βραζιλίας. Ιστορικό / κλασικό πορτογάλικο κείμενο, εγγυημένη μεταφραστική δουλειά + χρήσιμο υποστηρικτικό υλικό. Καλή έκδοση. Μπόνους: η ετυμολογία της λέξης  «Μπραζίλ».

(Λέξεις 99)

΄Αλβιν Μέγιερ, «Μην ξεχάσεις το όνομά σου. Τα παιδιά του Άουσβιτς». [Ιστορική – δημοσιογραφική έρευνα. Πολλές φωτογραφίες εκτός κειμένου]. Μετάφραση Καρίνα Λάμψα – Παυλίνα Δηράνη. Εκδόσεις Καπόν – Σάμπυ Μιωνής, Αθήνα 2021.

Στο ναζιστικό στρατόπεδο εξόντωσης Άουσβιτς – Μπίρκεναου, από το 1940 και μετά, μεταφέρθηκαν 1,3 εκ. άνθρωποι, κατά πλειονότητα Εβραίοι (αλλά και Πολωνοί, Σίντι, Ρομά, Σοβιετικοί, Έλληνες κλπ), από τους οποίους 232.000 ήταν μέχρι 17 χρονώ. Λίγες χιλιάδες γλίτωσαν με την απελευθέρωση (27.01.1945), κι ανάμεσά τους μόλις 650 μέχρι 17 χρονώ.    Ο Γερμανός ερευνητής Μέγιερ έχει αναλώσει τη ζωή του από το 1972 σε συνεντεύξεις με τα παιδιά αυτά, όσα στη συνέχεια επέζησαν και δέχτηκαν να μιλήσουν, στις τέσσερις γωνιές της Γης. Το ανά χείρας βιβλίο (τεκμηριωμένο και βιβλιογραφημένο) έχει τεράστιο ιστορικό, ιατρικό, πολιτικό, κοινωνιολογικό και, ιδίως, (παιδο)ψυχολογικό ενδιαφέρον.

Εξαιρετική από κάθε άποψη έκδοση.

(Λέξεις 100)

Δημήτρης Δημητράκος, «Ηγεμονία και λόγος. Ο Αντόνιο Γκράμσι και το πρόβλημα της κατάκτησης της εξουσίας». [Μελέτη Πολιτικής  Φιλοσοφίας]. Επίκεντρο, Θεσσαλονίκη 2021 

Βάση του βιβλίου είναι η διδακτορική διατριβή του συγγραφέα (1981, μεταφραστής από τα γαλλικά:  Αντρέας Παππάς), αλλά με εκσυγχρονισμένες προσθαφαιρέσεις.

Περιλαμβάνονται: Δυο προλογικά σημειώματα, εργοβιογραφία του Γκράμσι (Ιταλός κομμουνιστής ηγέτης, 1891 – 1931), Εισαγωγή,  τρία χορταστικά κύρια Μέρη, Συμπεράσματα, Φωτογραφικό Παράρτημα, Επίμετρο (νομίζω το σημαντικότερο κομμάτι), Γλωσσάρι, Βιβλιογραφία, Ευρετήρια.  Το έργο δείχνει πώς ο Γκράμσι, ιδίως στα «Τετράδια της φυλακής», μέσα από συνεχή κίνηση ανάμεσα στις έννοιες  «επανάσταση» –  «αλήθεια» – «ορθολογισμός» – «ηγεμονία» – «παιδαγωγικός ρόλος του κόμματος», κληροδότησε στη δυτική Αριστερά μια αντιδογματική παράδοση, που πολύ αργότερα επέφερε την απόρριψη του (σταλινισμού μα και του) μαρξισμού, ως αυτοαναπαραγόμενου συστήματος.

(Λέξεις 100)

Γιώργος Μαργαρίτης, «1821: Ενάντια σε φρούρια και τείχη. Μια μικρή εισαγωγή για την Ελληνική Επανάσταση» και «1825-1827. Η υπεράσπιση της Ελεύθερης Ελλάδας. Οι κρίσιμες αναμετρήσεις που οδήγησαν στη θεμελίωση της Ελληνικής Ανεξαρτησίας». [Ιστορία]. Εκδόσεις «Διόπτρα», Αθήνα 2020 και 2021.

Δυο εξαιρετικά βιβλία, για όποιον/α θέλει να μάθει τα ουσιώδη της Επανάστασης, μα γραμμένα με τόση απλότητα (και ταυτόχρονα πυκνότητα), που κι ένα παιδί θα τα καταλάβαινε.

Το πρώτο (με επισημειώσεις) ξεκινάει από τη γενική σχέση Οθωμανών – Ελλήνων, ήδη από το 1453, και φτάνει μέχρι την τραγική άλωση της Τριπολιτσάς, που δεν μπορούσε να γίνει πρωτεύουσα των επαναστατών, ως μολυσμένη από ποικίλες «πολιορκιογενείς» αρρώστιες – πτώματα αλωμένων. Το δεύτερο (με υποσημειώσεις), όπου δεσπόζουν Μεσολόγγι (τι σελίδες!) και Αθήνα, κλείνει με τη σύγκριση του Αγώνα προς Αμερικάνικη  –  Γαλλική Επανάσταση. Αμφότερα καλά προλογισμένα, τεκμηριωμένα, βιβλιογραφημένα, απέχουν εξίσου από ηρωολογίες, απλοποιήσεις, ιδεοληψίες,  προβολισμό.

(Λέξεις 100)

Γιώργος Συμπάρδης, «Σκόρπια. Κείμενα για συγγραφείς και βιβλία». Μεταίχμιο, Αθήνα 2021. 

Τριάντα κείμενα, κατά βάση κριτικής, υποστηριγμένα από πρόλογο, κατάλογο αρχικών δημοσιεύσεων (πλην πέντε πρωτοεμφανιζόμενων) και ευρετήριο, γραμμένα από το 1998 ώς το 2020, συγκροτούν το σεμνό (εξώφυλλο, τίτλος, υπότιτλος) αυτό βιβλίο του γνωστού πεζογράφου.

Αντικείμενό τους: έργο/α συγγραφέων (Κουμανταρέας, Δούκα, Αλέξης Πανσέληνος, Καβάφης, Δασκαλόπουλος, Τσίζεκ, Καχτίτσης, Στασινοπούλου, Βασιλικός, Μπεράτης, Μαρία Παπαδημητρίου, Αναστασέα, Λογαράς, Καραβίτη, Φύσσας, Κουντούρη, Ριζιώτη, Κουτσουνά, Σταθάτου, Χειμωνάς, Δέρβη), τα 40 χρόνια από τα «Αισχύλεια» της Ελευσίνας και η σχέση μεταξύ δικογράφων – Λογοτεχνίας (τι κείμενο).

Αν αγαπάτε τη νεοελληνική Λογοτεχνία, πολλά θα έχει να σας πει ο διεισδυτικός αναγνώστης Συμπάρδης. Θα αρκούσε και μόνο η αναλογία Τσίζεκ – Γιόζεφ Ροτ.

(Λέξεις 100)

Θανάσης Γιοχάλας – Ζωή Βαΐου «Η Αθήνα τον 19^ο αιώνα. Εικόνες μιας οδοιπορίας μέσω του Τύπου». Εστία, Αθήνα 2021.  

Οι δόκιμοι αθηναιογράφοι, στο τρίτο βιβλίο της σχετικής σειράς, συνεχίζουν με ψηφίδες αθηναϊκής μικροϊστορίας του προπερασμένου αιώνα, από ειδησάρια εφημερίδων της εποχής. Η δόμηση εκτελείται σε εννιά τοποκεντρικά κεφάλαια, με ένα πόλο και τα πέριξ του (Ακρόπολη, Εμπορικό Κέντρο, Σύνταγμα, Ιλισσός, Λυκαβηττός, Σταδίου, Πανεπιστημίου, Ομόνοια, Πατησίων), εντός του οποίου παρουσιάζεται το πολύτιμο υλικό: λειψυδρία, φόνοι, μπιλιάρδα, κατάβρεγμα δρόμων, κλοπές, άμαξες, κουρεία, κηδείες, χτίσιμο δημόσιων κτιρίων, καυγάδες, διασκεδάσεις, φερετροποιεία κλπ. Πρόλογος, θεματική εισαγωγή, δέκα (!) παραρτήματα, πρωτογενείς πηγές, βιβλιογραφία και ευρετήρια διευκολύνουν πολύ την πρόσληψη. Η επιλογή των στοιχείων επίμοχθη και άξια συγχαρητηρίων, ο σχολιασμός εν μέρει συζητήσιμος, οι διορθώσεις βελτιώσιμες.

(Λέξεις 100)

αναζητήστε τα βιβλία εδώ