Γιώργος Βέης.
«Και θα σφάλλατε αν νομίζατε πως νοιάζομαι για μεταφυσική σε σημείο που πρέπει να ταξιδέψω για να τη συναντήσω».
Λακάν, Απαντήσεις
Η ακουαρέλα της πάχνης, τα παστέλ της βεβαιότητας, οι αντιθέσεις ψυχρών και θερμών αποχρώσεων σε γραμμή εμφανούς σύγκλισης, οι εξομαλύνσεις των σκούρων τονισμών: το βιετναμέζικο υλικό θέας ξεδιπλώνεται από την αρχή, για ν΄ αφεθεί πληθωρικό κι ευάγωγο στις διαθέσεις του φιλοπερίεργου, του υπομονετικού επισκέπτη. Όντως μεγάλα τα αποθέματα των αιφνιδιασμών με την ανατολή του ηλίου, αλλά και με την εισβολή της σελήνης δεν παρατηρούνται λιγότερα μικροθαύματα στις επιφάνειες των όντων. Χωρίς τη συνήθη αυταρέσκεια των τυπικών, εριστικών πρωτευουσών, οι οποίες ευδοκιμούν σε Ανατολή και Δύση μέσα στη βουή και την υπερφόρτωσή τους, το Ανόι διατηρεί τη ψυχραιμία της νηφάλιας επάρκειάς του. Αυτοσυστήνεται περισσότερο ως φιλοφρόνηση δίσημων, πάντως καλών οιωνών, παρά ως επίτευγμα της φύσης ή του τεχνικού πολιτισμού. Η συναλληλία των κατοίκων είναι προσαρμοσμένη στους ρυθμούς του περιβάλλοντος. Βεβαίως, ως εστία συγκέντρωσης τόσων και τόσων εκατομμυρίων ανθρώπων παραμένει σ΄ ένα υψηλό βαθμό ευάλωτη. Εννοώ τα όσα προκαλεί κυρίως η προκλητική συμπεριφορά ορισμένων τουριστών. Υπονομεύοντας δραστικά τις ισορροπίες του Ανόι, ο επιπόλαιος, παροδικός εισβολέας θεωρείται και δικαίως καρκίνωμα. Η πόλη δεν δείχνει σημάδια της ετοιμότητας εκείνης που απαιτείται για τη συντήρηση του επιπέδου της. Γι’ αυτό και η όποια οικολογική παραβατικότητα, η όποια περιφρόνηση του χώρου ανοίγει το δρόμο σ΄ έναν πρώιμο, ολικό εκφυλισμό.
*
Την ευκινησία μιας καλοφτιαγμένης βεντάλιας θυμίζει κάθε φορά η πόλη, καθώς δείχνεται να ξεπροβάλει μέσα από το ύστερο, το αναχωρητικό σκοτάδι ενός ήδη παρελθόντος χρόνου. Ριπίδιο που μεγεθύνεται από δευτερόλεπτο σε δευτερόλεπτο. Ξημέρωμα. Φολιδωτό το εικαστικό φρόνημα. Η μια εικόνα παράγεται μέσα στην απόληξη της άλλης. Η αδιάλειπτη συνέχεια των συστατικών του τοπίου. Το πρωινό βαθαίνει. Δεν θ΄ αργήσει να μετατραπεί αμετάκλητα σε εργασία. Το ξεχείλισμα της πολιτειακής ενέργειας συνιστά υπόθεση ρουτίνας. Η αταλάντευτη δράση των χρωμάτων, η εμφανέστατη διαστολή του οπτικού πεδίου, το αντίστοιχο άνοιγμα στη φαντασία του παρατηρητή, η συγκεκριμένη ταξιθεσία των δομών, αλλά και η προοπτική της έντασης: το Ανόι λογίζεται μηχανή που παίρνει μπροστά εξαιρετικά γρήγορα, χωρίς τυμπανοκρουσίες. Κι όταν θ΄ αλλάξουν οι όροι, όταν θα επικρατήσουν συνθήκες ηπιότερης διαχείρισης του χρόνου, κάθεται πάνω στην πόλη η τακτική σαγήνη. Σάρωση κι επανεκκίνηση των ερεθισμάτων. Τότε χαρίζονται στο βλέμμα η μια μετά την άλλη, οι ήπιες, οι σχεδόν βουκολικές αναπαραστάσεις. Είναι ο πίνακας με την απαραίτητη κίνηση, αλλά με μειωμένες συνθήκες ανταγωνισμών. Υπόθεση μέθεξης: έχουμε φτάσει ήδη στο απόγειο του απογεύματος.
*
Αρκεί μια ακόμη φωτεινή δέσμη, μια οποιαδήποτε νύξη στοργής του φωτός να παρεισφρήσει εδώ. Τη θεωρώ ικανή να μου προτείνει, ως εκ του μη όντος, μια νέα προοπτική ερμηνείας των όποιων δεδομένων. Ροή και ακινησία. Κατευθύνομαι προς τη μεριά του νερού για λίγο. Στο δημόσιο καθρέφτη: τα είδωλα στις όχθες της λίμνης, ένας θίασος Όχι μόνον υπαρκτός, αλλά καθόλα οικείος. Υποστηρίζει όλες τις αλήθειες του. Διατείνεται, μεταξύ άλλων, ότι δεν υπάρχουν εχθροί των ηδονών. Ο έρωτας των στοιχείων. Εννοείται ότι κανένα κενό αυτές τις στιγμές δεν μπορεί ν’ ανοίξει ανάμεσά τους.
*
Η αλληλουχία των αρμών του, τα ποικίλα παραπληρώματα των όψεών του Ανόι, οι ποιότητες αισθητικής του δεν επινοούν ασφαλώς τίποτε. Υφίστανται απλώς. Υπάρχουν ως εκπλήρωση του σχεδίου ενός πρώτου κινούντος. Θα μπορούσαν άραγε να φανούν όλα αυτά να φανούν χρήσιμα; Να διασκεδάσουν δηλαδή κάπως την αγωνία του μέσου βιετναμέζου που βλέπει το τραπεζικό πρόβλημα της χώρας του να τον αγγίζει στην καθημερινότητά του. Μπορεί η σκιά του πάρκου φέρ΄ ειπείν ν΄ ανακουφίσει τον χρεωμένο μισθωτό; Έστω για λίγο; Συγκρατώ ότι είναι η έβδομη χρονιά στη σειρά, όπου ο αυξητικός δείκτης της συνολικής εθνικής ανάπτυξης περιορίζεται κάτω του 7%. Ο κυβερνητικός στόχος για τους επόμενους μήνες του 2014 είναι το 5.8%, ενώ οι αρμόδιοι παράγοντες της Παγκόσμιας Τράπεζας εκτιμούν ότι δεν πρόκειται να ξεπεράσει το 5,4%. Ο πλημμελής δανεισμός και η γενικότερη προβληματική διαχείριση του εθνικού πλούτου από τους ιθύνοντες των τραπεζών και ό,τι αυτό συνεπάγεται μαθαίνω ότι απασχολεί ιδιαίτερα την περίοδο αυτή τους υπεύθυνους της οικονομικής στρατηγικής του κόμματος. Τα σημάδια της ανάκαμψης ευτυχώς δεν λείπουν, ισχυρίζονται στο τέλος των αναλύσεων οι ντόπιοι συνομιλητές μου. Είναι στελέχη δημοσίων υπηρεσιών ως επί το πλείστον, αλλά και ιδιώτες. Ανήκουν στη νεώτερη γενιά των απασχολουμένων Μου επισημαίνουν ότι, παρά τις αντιξοότητες, οι οποίες ταράζουν και την εμπορική σκηνή της Νοτιοανατολικής Ασίας, οι εξαγωγές αυξήθηκαν αισθητά, ενώ οι διεθνείς επενδυτές δεν προτίθενται επ΄ ουδενί να διαγράψουν το Βιετνάμ από τις μελλοντικές τους εξορμήσεις. Κρατώ αυτά τα σπέρματα ελπίδας. Ανήκουν βεβαίως σ΄ αυτά, από όπου βλασταίνει το νέο Βιετνάμ.
*
Όσο γι΄ αυτό ειδικά το πρώιμο σούρουπο, το οποίο απομνημονεύω από τον δωδέκατο όροφο του διαμερίσματος, που μου παραχώρησαν για λίγο φίλοι, θα ισχυριζόμουν ότι με υιοθετεί, με εισάγει σε κάτι τελείως διαφορετικό. Μύηση χαλαρή, αλλά βεβαία. Μήπως με ξεμαθαίνει η μια στιγμή την όποια σημασία κάποιας της άλλης στιγμής που προηγήθηκε; Ως Πρωτέας μιας ακήρατης πανουργίας, για να επιστρέψω σε πιο βατές, σε πιο γνώριμες παρομοιώσεις, η πρωτεύουσα του Βιετνάμ διδάσκει διαρκώς μεταμφιέσεις.
*
«Είναι αναμφισβήτητο ότι δίνω πολύ μεγάλη σημασία στην τοπογραφία». Η φράση ανήκει στον Πατρίκ Μοντιανό. Την υπογράμμισα στο μυθιστόρημά του, με τίτλο Νυχτερινό ατύχημα, των εκδόσεων «Πόλις». Κατανοώ τη σκοπιμότητά της: η ενημέρωση για τον τόπο πιθανότατα οδηγεί στην εξημέρωση του εαυτού.
*
Ούτε μια γκριμάτσα αμφιβολίας στα πρόσωπά τους, ούτε ένας περισπασμός. Απόλυτα συγκεντρωμένοι στο αντικείμενο των αναλύσεών τους. Δύο φοιτητές. Σπουδάζουν οικονομικά. Τα γαλλικά τους προδίδουν την εργώδη φιλομάθεια της γενιάς τους. Οι συνθήκες, που χαρακτηρίζουν τη ζωή τους στο Ανόι αυτή την περίοδο, οι ανταγωνισμοί γειτονικών κρατών σε αμφισβητούμενες θαλάσσιες περιοχές, η μακροσκοπική προοπτική της χώρας τους στο βιομηχανικό τομέα: ζητήματα που σημαίνουν γι’ αυτούς σχεδόν τα πάντα. Ακόρεστοι, θέλουν να διαβάσουν το μέλλον σα να’ ναι πολιτική φυλλάδα. Μου μιλούν με την άνεση μιας συνεχώς ανανεωμένης αυτοπεποίθησης. Παραδόξως, δεν με κουράζουν. Η ευχέρειά τους δεν τσαλακώνεται από την όποια στροφή παίρνει η συζήτηση. Οι όποιες αρνητικές συνέπειες της κρατικής αβελτηρίας αντιμετωπίζονται με συγκρατημένη αυστηρότητα. Η κριτική για το κόμμα ξαφνικά πιο ήπια. Λέξεις ζυγισμένες με μεγαλύτερη προσοχή. Αυτοσχέδια διπλωματία. Πάντως καθόλα έγκυρη.
—
Γιώργος Βέης
