του Παναγιώτη Μηλιώτη (*)
Τα διηγήματα της συλλογής διηγημάτων του Παναγιώτη Κολέλη με τίτλο «Κομμένες γλώσσες» (εκδόσεις ΚΨΜ) έχουν γλώσσα σχεδόν δημοσιογραφική, ενώ οι ίδιες οι ιστορίες αντλούν στην πλειοψηφία τους το υλικό τους από δημοσιογραφικές πηγές. Αυτό, βέβαια, δεν σημαίνει ότι από το βιβλίο λείπει η φαντασία. Αντίθετα, η μυθοπλασία συνδυάζεται όμορφα με τον ρεαλιστικό στοιχείο.
Ο Κολέλης, με γραφή κινηματογραφική και ενίοτε μη γραμμική, περιγράφει ήρωες, ή καλύτερα αντιήρωες, οι οποίοι ανήκουν κυρίως στα χαμηλά κοινωνικά στρώματα. Οι αντιήρωες είναι όντως άνθρωποι πραγματικοί, που δρουν και σκέφτονται με τρόπο τραχύ, άγριο και αυτοματικό. Οι μέθοδοι που σκαρφίζονται για να αντεπεξέλθουν στην καθημερινότητα είναι κυρίως αποτέλεσμα της διαπαιδαγώγησης, της πλύσης εγκεφάλου που έχουν υποστεί από το συντηρητικό περιβάλλον στο οποίο έχουν ανδρωθεί. Ενός περιβάλλοντος που στηρίζεται στις αξίες του ατομισμού, του ρουσφετιού, του εύκολου πλουτισμού και του ανταγωνισμού – κοινώς στο δόγμα «ο θάνατος σου, η ζωή μου».
Όταν προκύπτει ανάγκη να αναλάβουν δράση και να αντιδράσουν, συμπεριφέρονται σύμφωνα με τις αξίες και τις νόρμες πάνω στις οποίες έχουν διαπαιδαγωγηθεί, με αποτέλεσμα πολλά διηγήματα στο τέλος να τελειώνουν με μια αυτοκτονία, με έναν θάνατο. Η αυτοκτονία ή οι σκοτωμοί αποτελούν ίσως στοιχεία υπερβολής του βιβλίου, αλλά στο πεδίο της λογοτεχνίας το στοιχείο της υπερβολής χρησιμοποιείται από τον συγγραφέα για να δείξει με μια συμπυκνωμένη σκηνή το παράλογο των σκέψεων, αλλά και των πράξεων ενός κομματιού της κοινωνίας, που ίσως να μην είναι σε αυτή την ιστορική περίοδο που διανύουμε και τόσο μικρό.
Από αυτή την άποψη, το βιβλίο καθίσταται χρήσιμο να διαβαστεί και από το άλλο κομμάτι της κοινωνίας, το πιο μαχητικό, εκείνο που έχει αρνηθεί σε κάποιο βαθμό αυτή την «παράλογη» διαπαιδαγώγηση, που προσπαθεί να μη συμμορφωθεί με την πραγματικότητα γύρω του, που αγωνιά, παλεύει και ψάχνει λύσεις και διέξοδο για τα προβλήματά του.
Γιατί του είναι χρήσιμο; Επειδή μέσα από τις εννιά ιστορίες του Κολέλη, μπορεί αφενός να αποκτήσει καλύτερη και πιο ολοκληρωμένη εικόνα για το πως επιβάλλεται η κυρίαρχη ιδεολογία μέσα από τους πολυπλόκαμους μηχανισμούς της (αστυνομία, ΜΚΟ, εταιρείες τηλεπικοινωνιών) και αφετέρου να συνειδητοποιήσει βαθύτερα ότι οι εργαζόμενοι τους οποίους πρέπει να εμπνεύσει προς το δρόμο της πάλης είναι οι ειδικευμένοι, αυτοί που εργάζονται σε στρατηγικούς τομείς της οικονομίας.
Βέβαια, υπάρχει και μια τρίτη αιτία. Αφού είμαστε τέκνα μιας παράλογης διαπαιδαγώγησης, σημαίνει ότι μας έχουν απομείνει και κάποια «κουσούρια». Και οι «Κομμένες γλώσσες» συμβάλλουν σημαντικά στο να ανακαλύψουμε αυτά τα «κουσούρια» και να γίνουμε καλύτεροι.
(*) Ο Παναγιώτης Μηλιώτης είναι ποιητής
