Αναγνωστικές συμπεριφορές (έρευνα)

1
1051

 

Σωτηρία Καλασαρίδου .

 

 

 

Σε μια πρώτη, συνοπτική παρουσίαση της έρευνας σε όλο το εύρος του δείγματος[1], χωρίς ωστόσο πολλές επιμέρους διασταυρώσεις ανάμεσα στις μεταβλητές, είχα σκιαγραφήσει την αναγνωστική συμπεριφορά των 34.303 συνολικά αναγνωστών ― ενηλίκων, παιδιών και εφήβων ― που εγγράφηκαν στο δίκτυο δεκαεφτά δημοτικών βιβλιοθηκών της Θεσσαλονίκης (δεκαοχτώ μαζί με το παράρτημα του παιδικού τμήματος του Βαφοπουλείου)[2] από το 1982 μέχρι και το 2012 και πραγματοποίησαν δανεισμούς βιβλίων από τον Απρίλιο του 2009 έως και τον Ιανουάριο του 2012. Η απόπειρα χαρτογράφησης της ανάγνωσης στο δίκτυο δημοτικών βιβλιοθηκών στηρίχθηκε σε τρεις άξονες: α) σε μια συνοπτική καταγραφή της αναγνωστικής κινητικότητας των βιβλιοθηκών, β) στην ανάδειξη της σύστασης του αναγνωστικού κοινού, η οποία αφορούσε στη σκιαγράφηση του προφίλ των αναγνωστών βάσει της εθνικής καταγωγής, του φύλου και της ηλικίας τους, και γ) σε μια δειλή απόπειρα ανάδειξης των αναγνωστικών προτιμήσεων των υπό έρευνα υποκειμένων με γνώμονα τους πιο διαβασμένους συγγραφείς του δείγματος των βιβλίων.

Εν προκειμένω, μέσα από την αναλυτικότερη επεξεργασία του δείγματος, και ακολουθώντας τη δομή της προηγούμενης συνοπτικής δημοσίευσης, επιχειρείται η παρουσίαση και η ερμηνεία των αποτελεσμάτων που αφορούν: α) στην αναγνωστική δυναμική της εκάστοτε βιβλιοθήκης, όπως αποδίδεται μέσα από τον ακριβή αριθμό των δανεισμών των βιβλίων και αντιστοίχως των αναγνωστών ανά βιβλιοθήκη, αλλά και την αναλογία ανάμεσα στους δύο προαναφερθέντες δείκτες. Η προσπάθεια προσδιορισμού της αναγνωστικής δυναμικής συμπληρώνεται με την προσθήκη της μεταβλητής του «χρόνου» και της συσχέτισης των δανεισμών με το εκάστοτε ημερολογιακό έτος. β) Σε ό, τι αφορά το προφίλ των αναγνωστών επιχειρείται η διασταύρωση της μεταβλητής του φύλου με αυτήν της ηλικίας, αναδεικνύοντας τις μεγαλύτερες συγκλίσεις και αποκλίσεις των έμφυλων αναγνωστικών ποσοστών. Σε μια περαιτέρω προσπάθεια συμπλήρωσης του χάρτη της έρευνας αναφορικά με τα αναγνωστικά υποκείμενα διερευνήθηκε η συμμετοχή των αλλοδαπών στην ανάγνωση μέσα από τη συσχέτιση με τις μεταβλητές του φύλου και της βιβλιοθήκης. γ) Τέλος, ως προς τις αναγνωστικές προτιμήσεις το πάζλ της έρευνας συμπληρώνεται διττά: αφενός μέσα από την ενδελεχή απογραφή των δανεισμών ανά κατηγορία βιβλίων σε ένα σύνολο 636.679 δανεισμών και αφετέρου με την παράθεση ενός καταλόγου στο παράρτημα της παρούσας δημοσίευσης των 208 πιο διαβασμένων πεζογραφημάτων του δείγματος, κατάλογος, ο οποίος πέρα από την ανάδειξη κάποιων, ίσως αναμενόμενων, αποτελεσμάτων, δημιουργεί μικρές ανατροπές, πυροδοτώντας ερωτήματα που αφορούν την ανάγνωση ως ευρύτερο πολιτισμικό γεγονός με πολλαπλές δυναμικές αλλά και συνιστώσες, όπως το πολιτισμικό παρόν και οι ταυτότητες των φύλων και των κοινωνικών ομάδων, που συγκροτούν ένα αδιάρρηκτο πλέγμα σχέσεων συνάφειας και ώσμωσης.

α) Η αναγνωστική δυναμική των βιβλιοθηκών

 

Ως δείκτες για την αποτύπωση της αναγνωστικής κινητικότητας των βιβλιοθηκών ορίστηκαν ο αριθμός των εγγεγραμμένων αναγνωστών και η διακίνηση των δανεισμένων βιβλίων ανά βιβλιοθήκη. Η διερεύνηση της κίνησης των βιβλιοθηκών με βάση τη μεταβλητή των εγγεγραμμένων αναγνωστών που πραγματοποιούν έστω και έναν δανεισμό σε χρονικό διάστημα δύο ετών και εννέα μηνών, προέκυψε από τη διασταύρωση της εκάστοτε βιβλιοθήκης με τον αριθμό των αναγνωστών που εγγράφηκαν σ’ αυτήν. Στον πίνακα 1. εκτός από τα στοιχεία αριθμού αναγνωστών και αριθμού δανεισμών ανά βιβλιοθήκη επιχειρείται η αποτύπωση της δυναμικής της εκάστοτε βιβλιοθήκης μέσα από την αναλογία δανεισμών βιβλίων και δανειζόμενων αναγνωστών.

 

Πίνακας 1. Αναλογία αναγνωστών και δανεισμών ανά βιβλιοθήκη

 

Βιβλιοθήκη Αναγνώστες: Ενήλικοι / έφηβοι-παιδιά Δανεισμοί βιβλίων ανά βιβλιοθήκη Αναλογία δανεισμών βιβλιοθήκης / αναγνωστών
Κεντρική 17.427/ 921 208.752 11,97
Παιδική Άνω πόλης 377/176 16.183 42,92
Παιδική Δελφών 941/468 23.314 24,77
Παιδική Καλλιθέας 797/706 19.227 24,12
Παιδική Ορέστου 943/486 23.640 25,06
Παιδική Σιδηροδρομικού Σταθμού 246/163 6.362 25,86
Παιδική Ξηροκρήνης 649/462 29.598 45,60
Παράρτημα 40 εκκλησιών 676/90 17.935 26,53
Παράρτημα Άνω πόλης 869/186 20.799 23,93
Παράρτημα Άνω Τούμπας 2.016/192 45.751 22,69
Παράρτημα Κωνσταντι- νουπόλεως 1.628/243 41.531 25,51
Παράρτημα Κάτω Τούμπας 1.941/264 41.466 21,36
Παράρτημα Ξηροκρήνης 426/34 19.179 45,02
Παράρτημα Χαριλάου 1.373/176 39.061 28,44
Πρότυπη σχολική βιβλιοθήκη 716/478 15.542 21,70
Βαφοπούλειο 2.122/145 42.902 20,21
Παιδική Βαφοπουλείου 1.153/893 25.411 22,04
Παιδική κινητή 3/2 26 8,66
Σύνολο 34.303 / 6.085 636.679 18,56

 

Η Κεντρική βιβλιοθήκη του Δήμου Θεσσαλονίκης συγκεντρώνει αναμενόμενα τη συντριπτική πλειοψηφία των αναγνωστών που υπερβαίνει το 50% του συνολικού δείγματος. Το υψηλό ωστόσο άθροισμα των δανεισμών είναι αναντίστοιχο του αριθμού των εγγεγραμμένων, στον βαθμό που ο εν λόγω συνολικός αριθμός των βιβλίων δεν υπερβαίνει το ένα τρίτο του συνολικού αριθμού των δανεισμών που σημειώνονται σε όλο το δίκτυο. Το ερμηνευτικό ισοδύναμο αυτού του εμπειρικού αποτελέσματος είναι πως η δυναμική της Κεντρικής Βιβλιοθήκης χαρακτηρίζεται ως αναντίρρητα σημαντική ως προς τον αριθμό των αναγνωστών, ωστόσο η ευρεία και ανομοιογενής σύσταση του δείγματος ως προς τις ομάδες ηλικίας, ― ορισμένες από αυτές, όπως θα εξετάσουμε παρακάτω, παρουσιάζουν χαμηλά ποσοστά ανάγνωσης που διαφέρουν σημαντικά μεταξύ τους ― συνεπιφέρουν μιαν αναντιστοιχία ανάμεσα σε δανεισμούς και αναγνώστες, όπως φανερώνει και η αναλογία τους.

Εξίσου αναμενομένη ως προς τους αναγνώστες είναι η δυναμική και του δεύτερου μεγαλύτερου πόλου του δικτύου των βιβλιοθηκών, αυτού του Βαφοπουλείου Πνευματικού Κέντρου (τμήμα ενηλίκων και παιδικό τμήμα), το οποίο σημειώνει και αντίστοιχα μεγάλους δανεισμούς συγκριτικά με τους αναγνώστες του. Το συγκεκριμένο εύρημα αυτομάτως αποτελεί ταυτόχρονα και μια σαφή ένδειξη αναφορικά με την ομοιομορφία ως προς τις αναγνωστικές «επιδόσεις» του σώματος της εν λόγω βιβλιοθήκης. Η αναγνωστική δεινότητα δηλαδή δεν παρατηρείται μόνο σε ορισμένες ομάδες ηλικίας, όπως συμβαίνει με την Κεντρική Βιβλιοθήκη, αλλά αποτελεί μία περισσότερο γενικευμένη συνθήκη, η οποία μπορεί να ερμηνευτεί με γνώμονα τη μεταβλητή του υψηλού κοινωνικοοικονομικού status των κατοίκων της περιοχής, του παρεπόμενου υψηλού μορφωτικού επιπέδου τους και άρα και μιας αναμενόμενης διαγενεακής αναγνωστικής κουλτούρας που λειτουργεί συνεκτικά μεταξύ των ηλικιών.

Αναφορικά με τις περιφερειακές βιβλιοθήκες ενηλίκων, όπως προκύπτει από την αναλογία ανάμεσα στους δανεισμούς βιβλίων και τους αναγνώστες, το Παράρτημα Ξηροκρήνης, που χωροταξικά ανήκει στη Δυτική Θεσσαλονίκη, έχει τη μεγαλύτερη δυναμική, αφού παρά τον μικρό αριθμό αναγνωστών, οι δανεισμοί που οι χρήστες της βιβλιοθήκης σημειώνουν δίνουν μια αναλογία των 45 περίπου βιβλίων ανά αναγνώστη. Η ίδια αναλογία διαπιστώνουμε ότι ισχύει και για το παιδικό τμήμα της ίδιας βιβλιοθήκης. Το διπλό αυτό εμπειρικό αποτέλεσμα, εγγεγραμμένο σε ένα ερμηνευτικό σχήμα που εισάγει στην εξίσωση τον παράγοντα κοινωνικοοικονομικό status μας επιτρέπει να συμπεράνουμε ότι η δημοτική βιβλιοθήκη της Ξηροκρήνης λειτουργεί ως ένας μικρός πολιτιστικός πόλος που δίνει τη δυνατότητα σε κατοίκους χαμηλών κοινωνικοοικονομικών στρωμάτων να έχουν πρόσβαση στην ανάγνωση. Επιπροσθέτως, οι υψηλοί ― τηρουμένων των αναλογιών ―  αριθμοί παιδιών και εφήβων αλλοδαπών αναγνωστών αλλά και οι εξίσου πολλοί δανεισμοί που πραγματοποιούν μας επιτρέπουν να διαπιστώσουμε ότι η βιβλιοθήκη χρησιμοποιείται από τους αλλοδαπούς μαθητές διττά: ως συνέχεια και διαιώνιση της κουλτούρας από τη χώρα καταγωγής ― στον βαθμό που οι αλλοδαποί προέρχονται από χώρες του τέως ανατολικού μπλοκ με μεγάλη αναγνωστική κουλτούρα ― αλλά και ως δίαυλος επικοινωνίας με τον πολιτισμό και την κουλτούρα της χώρας υποδοχής, μετατρέποντας την ανάγνωση σε μοχλό της κοινωνικής ενσωμάτωσης.

Υψηλά ποσοστά δανεισμών σημειώνει και η βιβλιοθήκη της Άνω πόλης που βρίσκεται στο βορειότερο και ψηλότερο τμήμα της παλιάς πόλης, εντός των αρχαίων τειχών της και είναι εν πολλοίς αποκεντρωμένη, συνθήκη, η οποία φαίνεται να μετατρέπει την εν λόγω περιφερειακή βιβλιοθήκη επίσης σε φυτώριο δημιουργίας φανατικών αναγνωστών, παιδιών και ενηλίκων, αφού οι μόλις 377 αναγνώστες της σημειώνουν πάνω από 16.00 δανεισμούς.

Σε ό,τι αφορά τις παιδικές βιβλιοθήκες του δημοτικού δικτύου οι δύο βιβλιοθήκες της Δυτικής Θεσσαλονίκης, της Καλλιθέας και της Ξηροκρήνης έχουν στη συντριπτική τους πλειοψηφία αναγνώστες παιδιά και εφήβους, πολλοί εκ των οποίων μάλιστα είναι αλλοδαποί― λειτουργούν δηλαδή κυρίως ως παιδικές ― ενώ δεν συμβαίνει το ίδιο με άλλες δύο παιδικές βιβλιοθήκες, αυτές της Δελφών και της Ορέστου ― οι οποίες ανήκουν στο ανατολικό τμήμα της πόλης ― καθώς διαπιστώνουμε πως ο ρόλος τους είναι μικτός, στον βαθμό που το αναγνωστικό σώμα με ελαφρά υπεροχή συγκροτείται από ενηλίκους, συνθήκη που επηρεάζει την αναγνωστική κίνηση σε ό,τι αφορά τα είδη των βιβλίων που δανείζονται από τις δύο προαναφερθείσες βιβλιοθήκες (Καλασαρίδου, 2013: 358-359).

Από τις βιβλιοθήκες επομένως δυτικών περιοχών της πόλης, που στη συντριπτική πλειοψηφία τους κατοικούνται από οικονομικούς μετανάστες και κατώτερα κοινωνικοοικονομικά στρώματα, βλέπουμε να διαγράφεται μια αισιόδοξη προοπτική υπέρβασης των κοινωνικοοικονομικών στερεοτύπων, τα οποία αναπαρήγαγαν μια ιδεολογικοποιημένη αντίληψη περί μειωμένου αναγνωστικού ενδιαφέροντος των κατώτερων κυρίως κοινωνικοοικονομικών στρωμάτων, ανασημασιοδοτώντας την κοινωνική διάσταση της ανάγνωσης, στον βαθμό που την βλέπουμε να λειτουργεί ως μετωνυμία της κοινωνικής αναβάθμισης και χειραφέτησης, ανατρέποντας ταυτόχρονα εν πολλοίς την κανονιστική κοινωνική προκατάληψη που συναρτούσε αναλογικά την κοινωνική θέση με την αναγνωστική κουλτούρα (Καλασαρίδου, 2013: 358-359) [3].

Γράφημα 1. Αναλογία των δανεισμών βιβλίων ανά βιβλιοθήκη και των εγγεγραμμένων αναγνωστών.

 

Screenshot_1

 

Με το γράφημα επιχειρείται η γραφική αποτύπωση του μεριδίου της εκάστοτε βιβλιοθήκης στο συνολικό σχηματισμό της «αναγνωστικής πίτας». Όπως μπορούμε να διαπιστώσουμε, η βιβλιοθήκη της Ξηροκρήνης ― παιδική και παράρτημα ενηλίκων ― κατέχει το μεγαλύτερο μέρισμα στο σύνολο με 20% αθροιστικά για την Παιδική βιβλιοθήκη και το παράρτημά της. Αρκετά μεγάλο είναι και το μερίδιο συμμετοχής της βιβλιοθήκης της Άνω πόλης, ενώ σεβαστή αναγνωστική κινητικότητα παρουσιάζουν τα παραρτήματα Κωνσταντινουπόλεως, 40 Εκκλησιών, Χαριλάου και της Παιδικής βιβλιοθήκης του Σιδηροδρομικού Σταθμού.

Από την καταγραφή των εγγραφών των αναγνωστών από το 2003 έως και το 2011 είναι ενδεικτική η αυξητική τάση τους, τόσο στις παιδικές όσο και στις βιβλιοθήκες ενηλίκων στα χρόνια της κρίσης από το 2009 και μετά.

 

 

 

 

 

Γράφημα 2. Αριθμός εγγραφών ανά χρονιά από το 2003 έως το 2011[4].

 

Screenshot_2

 

Όπως μπορούμε να διαπιστώσουμε, διαβάζοντας το γράφημα, το ξέσπασμα της οικονομικής κρίσης χρονικά συμπίπτει με ένα κρεσέντο εγγραφών στις βιβλιοθήκες, συνθήκη που είναι πιθανό να μην είναι συμπτωματική. Το εν λόγω εύρημα θα μπορούσε να ερμηνευτεί πληρέστερα και κατ’ επέκταση η υπόθεση εργασίας να επιβεβαιωθεί, όταν συνεξετάσουμε σε άλλη δημοσίευση τις αυξημένες εγγραφές με ανάλογα αυξημένους δανεισμούς ανά υποκείμενο. Επιπροσθέτως, η αλματώδης αύξηση των εγγραφών από το 2009 και μετά θα μπορούσε να εξηγηθεί επαρκέστερα μέσα από τη σύγκριση με ακριβή στοιχεία που να επιβεβαιώνουν με συγκεκριμένους αριθμούς την πτώση των πωλήσεων σε όλα τα είδη των βιβλίων, καθώς εν γένει υπάρχουν φωνές από τον χώρο του βιβλίου που συνομολογούν την πτώση των πωλήσεων των βιβλίων και ιδιαιτέρως των best seller[5].

 

β) Το προφίλ των αναγνωστών

Ανάγνωση και φύλο: η ανάγνωση είναι γένους θηλυκού

Έρευνες[6] μικρότερου δείγματος έδειξαν ότι η πλειοψηφία του αναγνωστικού κοινού είναι γυναίκες. Η παρούσα έρευνα επιβεβαιώνει ενισχυτικά τα αποτέλεσμα άλλων ερευνών, αφού στο σύνολο των 34.303 αναγνωστών του δείγματος το 74% αποτελούν γυναίκες και μόλις το 26% άνδρες. Στα παιδιά και στους εφήβους τα ποσοστά, έτσι όπως διαμορφώνονται, δείχνουν πάλι τα κορίτσια να κερδίζουν το στοίχημα της συμμετοχής στην ανάγνωση με ποσοστό (63%) με αυτό των αγοριών να είναι περισσότερο ενισχυμένο σε σχέση με το αντίστοιχο των ανδρών ενηλίκων και να κυμαίνεται στο 37%. Σε ό,τι αφορά ειδικότερα τα παιδιά και τους εφήβους μέχρι 17 ετών οι ηλικίες των αναγνωστών που επισκέπτονται συχνότερα τη βιβλιοθήκη και δανείζονται βιβλία συμπίπτουν με τη φοίτηση στο Δημοτικό σχολείο και των πρώτων τάξεων του Γυμνασίου, καλύπτοντας ένα διάστημα από τα 7 έως τα 13 χρόνια περίπου  (Καλασαρίδου, 2013:360).

Ας δούμε αναλυτικά το μερίδιο συμμετοχής των ομάδων ηλικίας στην ανάγνωση.

Πίνακας 2. Ομάδες ηλικίας

Ομάδες ηλικίας και ανάγνωση σε ποσοστά επί τοις %

17 και κάτω 18-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65 και άνω  Απροσδιόριστη ηλικία
14.85% 31,21% 17,61% 15,41% 9,53% 5,05% 3,33%  3,01%

 

Ύστερα από την αποφοίτηση από το σχολείο το ποσοστό των αναγνωστών σχεδόν διπλασιάζεται, καθώς οι νέοι ηλικίας 18-24 ετών αποτελούν τους περισσότερους αναγνώστες της έρευνας και το ένα τρίτο σχεδόν ολόκληρου του δείγματος. Ο εν λόγω διπλασιασμός σ’ αυτήν την ομάδα ηλικίας συμπίπτει με την έναρξη της ενήλικης αλλά και φοιτητικής ζωής για ένα μεγάλο ποσοστό των αναγνωστών και την ύπαρξη περισσότερου ελεύθερου χρόνου, στοιχεία που συμβάλλουν στην ερμηνεία του ενισχυμένου ποσοστού. Εν συνεχεία, όσο οι ηλικιακές ομάδες διαδέχονται η μία την άλλη, το ποσοστό των αναγνωστών φθίνει σταδιακά μέχρι και τα 44 χρόνια. Η δραματική μείωση συντελείται από την ηλικία των 45 χρόνων μέχρι και την ομάδα ηλικίας των 65 και πάνω, κατά την οποία το ποσοστό αμβλύνεται δραματικά. Θα μπορούσε ίσως να αναρωτηθεί κανείς γιατί η ηλικία των αναγνωστών των 65 ετών και πάνω δεν επιστρέφει στην ανάγνωση, αφού η συνταξιοδότηση προσφέρει και περισσότερο λογικά ελεύθερο χρόνο. Η σταδιακή εγκατάλειψη της ανάγνωσης τα προηγούμενα χρόνια, λόγω αυξημένων επαγγελματικών και οικογενειακών ενδεχομένως υποχρεώσεων φαίνεται πως έχει δημιουργήσει συνθήκες «αποξένωσης» από την εν λόγω πρακτική και ένα δυσαναπλήρωτο πολιτισμικό κενό, μειονέκτημα το οποίο φαίνεται να είναι αδύνατο να υπερκεραστεί  σ’ αυτήν την ηλικία.

Στον πίνακα 4. που ακολουθεί παραθέτουμε τα στοιχεία που προκύπτουν από τη διασταύρωση της μεταβλητής της ηλικίας με το φύλο, ενώ στο γράφημα που έπεται του πίνακα αναπαρίστανται γραμμικά οι έμφυλες αναγνωστικές συγκλίνουσες και αποκλίνουσες.

 

Πίνακας 3. Ποσοστά ηλικίας σε σχέση με το φύλο

 

Ηλικία

17 και κάτω 18-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65 και άνω Απροσδιόρι-στη ηλικία
Φύλο σε % Α 36,50% 19% 26,70% 23% 25,50% 30% 43% 34%
Θ 63,50% 81% 73,30% 77% 74,50% 70% 57% 66 %
Σύνολο 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100%

 

Η υπεροχή των γυναικών σε ό,τι αφορά την ποσοτική συγκρότηση του αναγνωστικού σώματος συνέχει όλες τις ομάδες ηλικίας. Τα ενδιαφέροντα στοιχεία που προκύπτουν από την εν λόγω διασταύρωση αφορούν στα σημεία όπου συντελείται σύγκλιση ανάμεσα στα δύο φύλα, αλλά και εκεί, όπου εδράζεται η μεγαλύτερη απόκλιση. Άνδρες και γυναίκες ή αρσενικά και θηλυκά φαίνεται να κλείνουν την ψαλίδα της απόστασης που τους χωρίζει στα δύο άκρα των ηλικιακών ομάδων του δείγματος, δηλαδή κατά την παιδική και εφηβική ηλικία, στην οποία συμπεριλαμβάνεται και η κατηγορία των ηλικιών που δεν έχουμε στοιχεία και εικάζουμε ότι πρόκειται κυρίως για μικρά παιδιά, αλλά και στην ομάδα ηλικίας των 65 και πάνω. Η συντριπτική διαφορά των 62 ποσοστιαίων μονάδων που χωρίζουν τους άνδρες από τις γυναίκες σημειώνεται στην πιο εύρωστη ποσοτικά κατηγορία του δείγματος, αυτήν της ομάδας των νέων 18-24, ηλικιακή κατηγορία αναγνωστών, η οποία, όπως εξετάσαμε, αποτελεί το 31% στο σύνολο του δείγματος. Αυτό, χωρίς αμφιβολία, μας οδηγεί στο  συμπέρασμα ότι η μεγαλύτερη ποσοτικά ομάδα ηλικίας του δείγματος των νέων 18 έως 24 ετών συγκροτείται στην συντριπτική της πλειοψηφία από γυναίκες.

 

Γράφημα 3. Φύλο και ηλικία

 

 Screenshot_3

 

Ανάγνωση και καταγωγή

Ένα 5 % του συνολικού αναγνωστικού σώματος αποτελείται από αλλοδαπούς αναγνώστες, ενώ το ποσοστό αυξάνεται σε 10% στο αναγνωστικό σώμα παιδιών και εφήβων. Η τελευταία κατηγορία αναγνωστών, αυτή των αλλοδαπών παιδιών και εφήβων, παρουσιάζει ενδιαφέρον όχι μόνο ως προς το ποσοστό της σε σχέση με το σύνολο του δείγματος, αλλά κυρίως, γιατί σχεδόν το 50% της εν λόγω κατηγορίας αναγνωστών προέρχεται από χώρες του τέως ανατολικού μπλοκ, όπως την Αλβανία, τη Γεωργία, τη Ρωσία, τη Σερβία, την Ουκρανία. Η πλειοψηφία των αλλοδαπών νεαρών αναγνωστών συνήθως είναι δανειζόμενοι περιφερειακών παιδιών βιβλιοθηκών και σημειώνουν υψηλούς αριθμούς δανεισμών βιβλίων, αποτέλεσμα που δεν βρίσκει το αριθμητικό ισοδύναμό του σε ό,τι αφορά τους ενήλικους αναγνώστες. Διαπιστώνουμε επομένως ότι για τα παιδιά των οικονομικών μεταναστών η ανάγνωση εργαλειοποιείται ιδεολογικά, καθώς τα μέλη της βρίσκουν ασφαλές καταφύγιο σε ένα ευρύτερο συλλογικό φαντασιακό από αυτό της καταγωγής ή της εθνικότητας (Καλασαρίδου, 2013: 361-363).

Στον πίνακα 4. Παρατίθενται αναλυτικά οι αριθμοί όλων των αλλοδαπών αναγνωστών του δείγματος σε διασταύρωση με την εκάστοτε βιβλιοθήκη και το φύλο.

Πίνακας 4. Αριθμός αλλοδαπών παιδιών, εφήβων και ενηλίκων σε σχέση με το φύλο και σε διασταύρωση με βιβλιοθήκη

Βιβλιοθήκη

Φύλο

Σύνολο

 

Α

Θ

Κενό

Κεντρική 161 419 10

591

Παιδική Άνω πόλης 4 8 0

12

Παιδική Δελφών 19 36 0

55

Παιδική  Καλλιθέας 72 117 3

192

Παιδική  Κινητή 0 0 0

0

Παιδική  Ορέστου 49 75 1

125

Παιδική Σιδηροδρομικού

Σταθμού19190

38

Παιδική  Ξηροκρήνης33822

117

Παιδική 40 Εκκλησιών7221

30

Παράρτημα Άνω πόλης9561

66

Παράρτημα Άνω Τούμπας7301

38

Παράρτημα Κων/πόλεως14433

60

Παράρτημα Κάτω Τούμπας10220

32

Παράρτημα Ξηροκρήνης4210

25

Παράρτημα Χαριλάου14260

40

Πρότυπη661043

173

Βαφοπούλειο14341

49

Παιδική Βαφοπούλειο13200

33

Σύνολο5151.13426

1.675

 

 

γ) Αναγνωστικές προτιμήσεις παιδιών και εφήβων

Το ένα τρίτο των συνολικών δανεισμών (194.387 συνολικά δανεισμοί) του δείγματος συγκροτείται από τις τέσσερις κατηγορίες των παιδικών βιβλίων: α) ελληνική και ξένη παιδική πεζογραφία, β) παραμύθια, γ) εικονογραφημένες ιστορίες και δ) παιδικά βιβλία γνώσεων (βλ. πίνακα 5), πιστοποιώντας και από τους δύο δείκτες ελέγχου, των τόμων και των δανεισμών τους ότι τα παιδιά και οι έφηβοι αποτελούν μια δυναμική παρουσία στη συγκρότηση του αναγνωστικού σώματος του δικτύου των δημοτικών βιβλιοθηκών.

Η κατηγορία των εικονογραφημένων ιστοριών σκαρφαλώνει στην πρώτη σε αριθμό δανεισμών (69.581) θέση σε  όλο το εύρος των κατηγοριών των παιδικών βιβλίων που σημειώνουν έστω και έναν δανεισμό σε όλο το δίκτυο των βιβλιοθηκών. Η μικρή έκταση των εν λόγω βιβλίων και η δόμηση των ιστοριών με βάση το δίπολο λόγο –εικόνα δημιουργούν ένα περισσότερο προνομιακό πεδίο «ανάγνωσης» έναντι των άλλων κατηγοριών των παιδικών βιβλίων, ιδίως για τους νεαρότερους αναγνώστες. Το παιδικό ― ελληνικό και ξένο ― μυθιστόρημα βρίσκεται στη δεύτερη θέση με 47.714 δανεισμούς και με μικρή διαφορά στην τρίτη θέση συναντούμε τα παραμύθια με 43.570 συνολικά δανεισμούς. Καταληκτικά, πρέπει να υπογραμμισθεί ο νευραλγικός ρόλος των βιβλίων γνώσεων στη συγκρότηση και ολοκλήρωση του δανειστικού χάρτη σε ό,τι αφορά τα παιδικά βιβλία, των οποίων οι δανεισμοί υπερβαίνουν τις 33.000, και οι οποίοι καταδεικνύουν ότι μια μερίδα του παιδικού – εφηβικού αναγνωστικού κοινού των βιβλιοθηκών επενδύει στην ανάγνωση ως γνώση.

Σε ό,τι αφορά τις κατηγορίες των παιδικών εικονογραφημένων ιστοριών αλλά και των παραμυθιών τα συμπεράσματα που συνάγονται από την επεξεργασία των τίτλων μας οδηγούν να συμπεράνουμε ότι οι παράγοντες που επηρεάζουν την αναγνωσιμότητα αφορούν στην επικαιρότητα του βιβλίου, τον συγγραφέα, και τα θέματα που τα βιβλία πραγματεύονται. Πιο συγκεκριμένα, η παράδοση δείχνει να συμβαδίζει με τη σύγχρονη κουλτούρα με μια υπεροχή της δεύτερης, ανάμεσα σε έναν γνωστό συγγραφέα και τους δανεισμούς των ιστοριών υπάρχει θετική συνάφεια, ενώ τέλος τα αγαπημένα θέματα βιβλίων των παιδιών μικρής ηλικίας, φαίνεται να είναι οι ιστορίες με ζώα και οι περιπέτειες αγαπημένων ηρώων  (Καλασαρίδου, 2013: 364-368).

Η αναγνωστική παρουσία του ξένου παιδικού μυθιστορήματος στο δίκτυο των υπό έρευνα βιβλιοθηκών ερμηνεύεται με βάση το τρίπτυχο εμπορική επιτυχία, κινηματογράφος και θεματική. Ιδανική ενσάρκωση του προαναφερθέντος τριπτύχου είναι η συγγραφέας J.K. Rowling, της οποίας τα πολυσέλιδα μυθιστορήματα με κεντρικό ήρωα τον Χάρι Πότερ κατέχουν την πρωτοκαθεδρία των αναγνωστικών επιλογών των παιδιών σε όλη την κατηγορία του παιδικού μυθιστορήματος, ελληνικού και ξένου. Η φανταστική λογοτεχνία αποτελεί αγαπημένη επιλογή των παιδιών, όπως στοιχειοθετείται από την παρουσία του Clive Lewis στην κατάταξη με τα πιο πολυδιαβασμένα βιβλία αλλά και του J.R.R. Tolkien. Η δεύτερη θεματική που αποσπά επίσης την προσοχή μεγαλύτερων παιδιών και εφήβων είναι η αστυνομική λογοτεχνία. Αντίθετα με το ξένο μυθιστόρημα, στο οποίο το θέμα και η κουλτούρα της εποχής κατευθύνουν αναγνωστικά τα παιδιά και τους εφήβους, οι αναγνωστικές επιλογές των περισσότερο διαβασμένων ελληνικών παιδικών μυθιστορημάτων ερμηνεύονται με γνώμονα τον συγγραφέα και τη θέση του στον λογοτεχνικό κανόνα και τον σχολικό λογοτεχνικό κανόνα: Άλκη Ζέη, Πηνελόπη Δέλτα, Ζωρζ Σαρρή είναι η πιο πολυδιαβασμένη, γυναικεία, συγγραφική τριάδα των υπό έρευνα βιβλιοθηκών (Καλασαρίδου, 2013: 364-368).

 

Πίνακας 5. Παιδικά βιβλία[7]

 

  Παιδικό μυθιστόρημα και διήγημα ελληνικό και ξένο Παραμύθια (ελληνικά και ξένα) Εικονογραφημένες Ιστορίες (ελληνικές και ξένες) Παιδικά Βιβλία γνώσεων και εγκυκλοπαιδικού χαρακτήρα (ελληνικά και ξένα) Σύνολο
Αριθμός δανεισμών 47.714 43.570 69.581 33.522 194.387
Αριθμός τόμων που δανείστηκε έστω μία φορά 12.337 8.185 10.512 11.013 42.047

 

Γράφημα 4. Παιδικά βιβλία

Screenshot_4

 

 

δ) Αναγνωστικές προτιμήσεις των ενηλίκων

1) Επιστημονικά Ενηλίκων

Όταν μιλούμε για ανάγνωση είναι πολλές φορές σιωπηρά συμφωνημένο ότι αναφερόμαστε κυρίως στην ανάγνωση μυθιστορημάτων. Και στην παρούσα έρευνα, όπως θα δούμε αναλυτικά παρακάτω, η πεζογραφία  ― ελληνικό και ξένο μυθιστόρημα κατά κύριο λόγο ―  καλύπτουν κάτι περισσότερο από το ένα τρίτο των συνολικών δανεισμών του δείγματος. Ωστόσο, οι μετρήσεις ανέδειξαν και έναν έτερο πόλο συγκρότησης των αναγνωστικών επιλογών των ενηλίκων που αφορούν στα επιστημονικά βιβλία και τα βιβλία γνώσεων, αναδεικνύοντας την πολλαπλή δυναμική της ανάγνωσης ως ευρύτερου πολιτισμικού γεγονότος, αφού επιστημονικά βιβλία με ένα πλήρες θεματικό εύρος «καταναλώνονται» αναγνωστικά, όπως πιστοποιούν και οι 157.178 δανεισμοί τους, αλλά κυρίως ο αριθμός των 46.591 τίτλων, ο οποίος υπερβαίνει τον αριθμό των δανεισμένων τίτλων της πεζογραφίας ακόμη και των παιδικών βιβλίων. Όπως μπορούμε να δούμε από τον πίνακα 8. αλλά και το αντίστοιχο γράφημα που αναπαριστά τη συμμετοχή της κάθε μιας κατηγορίας των επιστημονικών βιβλίων στον σχηματισμό του συνόλου, οι δανειζόμενοι επιδεικνύουν αναγνωστικό ενδιαφέρον με αύξουσα σειρά για τις κοινωνικές επιστήμες, όπως είναι η κοινωνιολογία, η οικονομία, η πολιτική και η παιδαγωγική επιστήμη, για βιβλία που εντάσσονται την κατηγορία της «λογοτεχνίας ― ρητορικής» με δραστική την παρουσία της ιστορίας της Λογοτεχνίας, της θεωρίας της Λογοτεχνίας και των βιβλίων της λογοτεχνικής μεταγλώσσας, για βιβλία αφορούν τη Γεωγραφία και την Ιστορία με τη μερίδα του λέοντος των δανεισμών να αφορούν ιστορικά βιβλία σε ό,τι αφορά την εν λόγω κατηγορία, ενώ αυξημένη είναι η αναγνωστική κινητικότητα των τίτλων που εμπίπτουν στην κατηγορία της Φιλοσοφίας και της Ψυχολογίας.

Πίνακας 8. Βιβλία γνώσεων[8]

 

 

000

Γενικά θέματα

 

100

Φιλοσοφία και Ψυχολογία

200

Θρησκεία

300

Κοινωνικές

Επιστήμες

400

Γλώσσα

500

Φυσικές

Επιστήμες

Μαθηματικά

600

Τεχνολογία

700

Τέχνες

800

Λογοτεχνία

Και Ρητορική

900

Γεωγραφία

και Ιστορία

Σύνολο

Αριθμός δανεισμών 2.891 23.545 6.688  29.183 1.526 4.661 17.962 17.253 28.105 25.364 157.178
Αριθμός τόμων  998 4.249 1.876  9.481 570 1.361 4.166 5.438 9.526 8.926 46.591

 

Γράφημα 5.  Βιβλία γνώσεων ενηλίκων

Screenshot_5

 

2) Ελληνική και ξένη πεζογραφία

Η πεζογραφία και κυρίως το μυθιστόρημα ― ελληνικό και ξένο ― αποτελεί  τον ισχυρότερο πυλώνα των δανεισμών του δικτύου, συμπέρασμα που στοιχειοθετείται από τα εμπειρικά δεδομένα που υπερβαίνουν το ένα τρίτο των συγκεντρωτικών δανεισμών ολόκληρου του δείγματος. Έχοντας θέσει το ερώτημα, «ποια βιβλία της πεζογραφίας, ελληνικής και ξένης, διαβάζονται περισσότερο» σε μια προγενέστερη επεξεργασία των δεδομένων που έγινε με μονάδα τον συγγραφέα είχαμε οδηγηθεί σε μια λίστα, με τους περισσότερο διαβασμένους συγγραφείς: Χρυσίηδα Δημουλίδου, Όμηρος Αβραμίδης, Κάλη Καρατζά, Λένα Μαντά, Μαρίνα Πετροπούλου, και Αλκυόνη Παπαδάκη, συγκέντρωναν για το σύνολο των τίτλων τους στο δίκτυο των βιβλιοθηκών τους υψηλότερους δανεισμούς[9]. Κατ’ αντιστοιχία, στη λίστα με τους περισσότερο διαβασμένους ξένους συγγραφείς συναντούσαμε τους Ρόζαμουντ Πίλτσερ, Άγκαθα Κρίστι, Πάουλο Κοέλιο, Μπρέντα Τζόυς, Νταν Μπράουν. Οι θεματικές των ξένων best reading books που συγκροτούσαν αυτόν τον άτυπο αναγνωστικό κανόνα εγγράφονταν στο τρίπτυχο: α) αστυνομική λογοτεχνία και λογοτεχνία μυστηρίου, β) λογοτεχνία που έχει μεταφερθεί στον κινηματογράφο και την τηλεόραση, και γ) λογοτεχνία της pop και μαζικής κουλτούρας, ενώ τα ελληνικά πολυδιαβασμένα βιβλία στη συντριπτική τους πλειοψηφία ήταν αισθηματικά ερωτογραφήματα ή βιβλία της γυναικείας λογοτεχνίας τα οποία, κυρίως πριν από την οικονομική κρίση, αποτελούσαν μέρος ενός ισχυρού μηχανισμού προώθησης από τα media. Στους πίνακες που ακολουθούν παρατίθενται στοιχεία για τους αριθμούς των δανεισμών και των τόμων σε ό,τι αφορά την ελληνικά και ξένη πεζογραφία, ενώ ακολούθως δίνονται τα συγκεντρωτικά αποτελέσματα από όλες τις κατηγορίες των βιβλίων του υπό έρευνα δικτύου των βιβλιοθηκών.

Πίνακας 7. Ελληνική και ξένη πεζογραφία

 

  Ελληνικό μυθιστόρημα Ξένο μυθιστόρημα  Διήγημα (ελληνικό και ξένο) Σύνολο
Αριθμός δανεισμών 135.944 135.236 13.789 284.969
Αριθμός τόμων 12.443 16.734 3.828 33.005

 

Πίνακας 8. Συγκεντρωτικός πίνακας των δανεισμών και των δανεισμένων τίτλων του δείγματος

  Πεζογραφία Παιδικά βιβλία Επιστημονικά βιβλία / γνώσεων Σύνολο[10]
Αριθμός δανεισμών 284.969 194.387 157.178 636.534
Αριθμός τόμων 33.005 42.047 46.591 121.643

 

Σε μια προσπάθεια να αποσαφηνιστεί πλήρως το πεδίο των αναγνωστικών προτιμήσεων επέλεξα να διερευνήσω την υψηλή αναγνωσιμότητα των τίτλων βιβλίων, με μια τιμή που ως μίνιμουμ έθετε τους 198 δανεισμούς ανά τίτλο βιβλίου. Οι 208 περισσότερο διαβασμένοι τίτλοι του δείγματος στο σύνολό τους συγκεντρώνουν 63.173 δανεισμούς, οι 136 από τους τίτλους ανήκουν στην ελληνική πεζογραφία, ενώ αναφορικά με τα διηγήματα μόνο μία συλλογή ελληνικών διηγημάτων και δύο ξένες καταφέρνουν να ενταχθούν στον εν λόγω κατάλογο. Εάν ανατρέξουμε στο παράρτημα των 208 πιο διαβασμένων βιβλίων ― είναι τίτλοι που σημειώνουν από 198 έως 700 δανεισμούς― και αναζητήσουμε τα βιβλία της ξένης πεζογραφίας, θα οδηγηθούμε στα ακόλουθα συμπεράσματα: α) οι ξένοι συγγραφείς που αναφέρονται από δύο φορές και πάνω ―με δύο διαφορετικά βιβλία δηλαδή ― είναι οι ακόλουθοι: ο Μπερνάρ Λεντερίκ, η Μπρέντα Τζόυς, ο Νταν Μπράουν, ο Ζιλμπέρ Σινουέ, η Τζένιφερ Ντόνελι, η Κάθριν Νέβιλ, η Μάρσια Γουίλλετ, η Πωλίνα Σάιμονς, ο Πάουλο Κοέλιο και η Ρόζαμουντ Πίλτσερ που κατέχει και το ρεκόρ με δεκατέσσερις διαφορετικούς πολύ-δανεισμένους τίτλους. β) Αναφορικά με τα πιο διαβασμένα ελληνικά βιβλία διαπιστώνουμε την ύπαρξη τίτλων ευπώλητων βιβλίων, ή της παραλογοτεχνίας, όπως συχνά ονομάζονται, και που ανήκουν σε συγγραφείς στους οποίους αναφερθήκαμε παραπάνω. Ο κατάλογος ωστόσο αποκτά μια άλλη υπόσταση μέσα από την ένταξη σ’ αυτόν βιβλίων συγγραφέων που είτε είναι ενταγμένοι στον λογοτεχνικό κανόνα, όπως επί παραδείγματι είναι ο Νίκος Καζαντζάκης, η Διδώ Σωτηρίου, η Μάρω Δούκα, η Ρέα Γαλανάκη, ο Νίκος Θέμελης, ο Γιάννης Ξανθούλης, η Ευγενία Φακίνου, και η Ιωάννα Καρυστιάνη είτε συγγραφέων των οποίων το έργο τους έχει τύχει κυρίως θετικής δεξίωσης από τη λογοτεχνική κριτική με παραδείγματα τον Ισίδωρο Ζουργό, τη Λένα Διβάνη και τη Σώτη Τριανταφύλλου.

Με την επεξεργασία του δείγματος σε ό,τι αφορά πτυχές που καθορίζουν την αναγνωσιμότητα τίθεται το νευραλγικό ερώτημα: είναι τελικά στις μέρες μας η έννοια της αισθητικής απόλαυσης κυριαρχικά συνυφασμένη με τη λογοτεχνία του εφήμερου; Το ερώτημα βεβαίως δεν έχει μόνο την ποσοτική του πλευρά και απάντηση, δεδομένου ότι τα βιβλία της «λογοτεχνίας του εφήμερου» είναι σαφώς περισσότερα στον κατάλογο συγκριτικά με τα βιβλία του κανόνα ή όσα μέλλονται να ενταχθούν σ’ αυτόν. Είναι όμως μόνο η ποσότητα που καθορίζει πάντοτε το αποτέλεσμα; Το πλέγμα των παραγόντων που φαίνεται να καθορίζουν σημαντικά την επιλογή για ανάγνωση, όπως είναι το θέμα του βιβλίου, ο συγγραφέας, ο χρόνος έκδοσης, και η μεταφορά του στον κινηματογράφο ή την τηλεόραση, φαίνεται να βρίσκονται σε σχέση θετικής συνάφειας με την αναγνωσιμότητα. Σε ποιον βαθμό ή καλύτερα με ποια ένταση επικαθορίζεται η ανάγνωση από αυτό το πλέγμα παραγόντων δεν επιτρέπει η οικονομία της συζήτησης να ειπωθεί. Τέλος, είναι σημαντικό να υπογραμμισθεί ότι με δεδομένα τα δυσδιάκριτα σε κάποιες περιπτώσεις όρια ανάμεσα στη λογοτεχνία και την παραλογοτεχνία ή τη λογοτεχνία του εφήμερου ― όπως συμβαίνει επί παραδείγματι με την αστυνομική και τη νουάρ λογοτεχνία ― μια περαιτέρω κατηγοριοποίηση των τίτλων, η οποία δεν θα έχει σαφώς μόνο διεκπεραιωτικό χαρακτήρα αλλά και ερμηνευτικό πρόσημο στην παρούσα φάση αποτελεί ένα πρώιμο στάδιο και γι’ αυτό ολισθηρό εγχείρημα στον βαθμό που απαιτεί θεωρητικά ερμηνευτικά εργαλεία και αποτελεί συνάμα ζήτημα μιας άλλης, άμεσα μελλοντικής, εργασίας.

Παράρτημα: Τα πιο διαβασμένα πεζογραφήματα του δείγματος[11]

 

  1. Victoria Hislop (Βικτώρια Χίσλοπ).  Το νησί, μτφ. Μιχάλης Δελέγκος, Διόπτρα, 2007. (700 δανεισμοί).
    1. Χρυσήιδα (Χρύσα) Δημουλίδου. Μην πυροβολείτε τη νύφη, Λιβάνης, 2006.  (627 δανεισμοί).
    2. Λένα Μαντά.  Το σπίτι δίπλα στο ποτάμι, Ψυχογιός, 2007. (627 δανεισμοί).
    3. Χρυσήιδα Δημουλίδου.  Το φιλί του δράκου, Λιβάνης, 2007. (614 δανεισμοί).
    4. Κάλη Καρατζά.  Το μέλι έγινε κεντρί, Μοντέρνοι Καιροί, 2002. (577 δανεισμοί).
    5. Λένα Μαντά. Θεανώ: Η λύκαινα της πόλης, Ψυχογιός, 2006. (565 δανεισμοί).
    6. Κώστας Καρακάσης.  Η αγάπη δεν έχει τέλος, Ψυχογιός, 2006. (543 δανεισμοί).
    7. Κώστας Καρακάσης. Αθηνά: ευτυχώς που δεν γεννήθηκα όμορφη.., Ψυχογιός, 2000. (526 δανεισμοί).
    8. Κάλη Καρατζά.  Οι άγγελοι χορεύουν στο ποτάμι,  Μοντέρνοι καιροί, 2005. (516 δανεισμοί).
    9. Χρυσήιδα Δημουλίδου. Τα δάκρυα του θεού,  Λιβάνης, 2005. (505 δανεισμοί).
    10. Κάλη Καρατζά. Κόκκινη θάλασσα, Μοντέρνοι καιροί, 2003.  (501 δανεισμοί)
    11. Ντόρα Γιαννακοπούλου. Το μενταγιόν, Καστανιώτης, 2007. (500 δανεισμοί).
    12. Όμηρος Αβραμίδης. Ο δρόμος του φεγγαριού, Εμπειρία Εκδοτική, 1999. (493 δανεισμοί).
    13. Πασχαλία Τραυλού. Φτερά από μετάξι, Ψυχογιός, 2008. (486 δανεισμοί).
    14. Χρυσήιδα Δημουλίδου.  Η σκοτεινή πλευρά του ήλιου, Λιβάνης, 2004. (485 δανεισμοί).
    15. Κάλη Καρατζά. Εγώ, η ανατολή, Μοντέρνοι καιροί, 2004. (469 δανεισμοί).
    16. Γιώργος Πολυράκης. Η κόρη της ανεμώνης,  Ψυχογιός, 2001. (457 δανεισμοί).
    17. Νίκος Θέμελης. Μια ζωή δυο ζωές, Κέδρος, 2007 (454 δανεισμοί).
    18. Νίκος Θέμελης. Για μια συντροφιά ανάμεσά μας, Κέδρος, 2005. (447 δανεισμοί).
    19. Γιώργος Πολυράκης. Συνάντηση με το χθες, Ψυχογιός, 2000. (447 δανεισμοί).
    20. Αλκυόνη Παπαδάκη. Στο ακρογιάλι της ουτοπίας, Καλέντης, 2005 (445 δανεισμοί).
    21. Αλκυόνη Παπαδάκη. Το ταξίδι που λέγαμε…, Καλέντης, 2007. (445 δανεισμοί).
    22. Jennifer Donnelly (Τζένιφερ Ντόνελι). Το τριανταφυλλάκι, μτφ. Γιάννης Σπανδωνής, Ωκεανίδα, 2006 (445 δανεισμοί).
    23. Κάλη Καρατζά.  Όλα χάθηκαν στη βροχή, Μοντέρνοι καιροί, 2001. (440 δανεισμοί).
    24. Καίτη Οικονόμου. Ο κήπος με τις μουριές, Ωκεανίδα, 2006. (428 δανεισμοί).
    25. Rosamunde Pilcher (Ρόζαμουντ Πίλτσερ). Το καρουζέλ, μτφ.  Ρένα Ρώσση – Ζαΐρη, Ωκεανίδα, 2007. (427 δανεισμοί).
    26. Ρόζαμουντ Πίλτσερ. Το άγριο θυμάρι, μτφ. Μαρία Σακκή,  Ωκεανίδα, 2001. (426 δανεισμοί)
    27. Γιώργος Πολυράκης. Χορεύοντας στη σιωπή, Ψυχογιός, 1999. (425 δανεισμοί).
    28. Όμηρος Αβραμίδης. Σαν ανοιξιάτικη μπόρα, Ωκεανίδα, 2005. (410 δανεισμοί).
    29. Γιώργος Πολυράκης. Εκείνη η στιγμή, Ψυχογιός, 1996. (404 δανεισμοί)
    30. Κατερίνα Μανανεδάκη. Τι τραβάμε και εμείς οι μάνες, Λιβάνης, 2005. (404 δανεισμοί).
    31. Λένα Μαντά. Βαλς με δώδεκα θεούς, Ψυχογιός, 2010. (399 δανεισμοί).
    32. Φιλομήλα Λαπατά. Εις το όνομα της μητρός, Καστανιώτης, 2005.  (398 δανεισμοί).
    33. Όμηρος Αβραμίδης. Οι δρόμοι της καρδιάς, Ωκεανίδα, 2007. (398 δανεισμοί).
    34. Γιώργος Πολυράκης. Σιωπηλές κραυγές, Ψυχογιός, 2007.  (397 δανεισμοί)
    35. Γιάννης Αλεξάνδρου – Μαρίνα Αλεξάνδρου. Παλάτια του Βοσπόρου, Λιβάνης, 2004. (392 δανεισμοί).
    36. Πασχαλία Τραυλού. Κλειδωμένο συρτάρι,  Ψυχογιός, 2006.  (386 δανεισμοί).
    37. Φιλομήλα Λαπατά. Επικίνδυνες λέξεις, Καστανιώτης, 2007.  (385 δανεισμοί).
    38. Ρόζαμουντ Πίλτσερ. Το μοναχικό λιοντάρι, Μαρία Σακκή,  Ωκεανίδα, 1999. (385 δανεισμοί).
    39. Ρόζαμουντ Πίλτσερ. Ο γυρισμός, μτφ. Έρη Κανδρή, Ωκεανίδα,  1996. Το έργο είναι δίτομο. (379 δανεισμοί).
    40. Χρυσήιδα Δημουλίδου. Ο γιος της βροχής, Λιβάνης, 2003. (377 δανεισμοί).  
    41. Δημήτρης Μπουραντάς. Όλα σου τα ‘μαθα μα ξέχασα μια λέξη, Πατάκης, 2008. (376 δανεισμοί).
    42. Κάλη Καρατζά. Δακρυσμένα φεγγάρια,  Μοντέρνοι καιροί, 2000.  (375 δανεισμοί).
    43. Γιάννης Αλεξάνδρου – Μαρίνα Αλεξάνδρου. Από την ανατολή στη δύση, Λιβάνης, 2006. (366 δανεισμοί).
    44. Ισίδωρος Ζουργός. Στη σκιά της πεταλούδας,  Πατάκης , 2005. (362 δανεισμοί).
    45. Όμηρος Αβραμίδης. Άκου το τραγούδι της βροχής, Ωκεανίδα, 2002. (361 δανεισμοί).
    46. Ευγενία Φακίνου. Έρως, θέρος, πόλεμος,  Καστανιώτης, 2003. (360 δανεισμοί).
    47. Αλκυόνη Παπαδάκη. Στον ίσκιο των πουλιών,  Καλέντης, 2003. (359 δανεισμοί)
    48. Όμηρος Αβραμίδης. Με τα μάτια της ψυχής, Ωκεανίδα, 2000. (357 δανεισμοί).
    49. Ρόζαμουντ Πίλτσερ. Το τέλος του καλοκαιριού, μτφ. Πόλυ Μοσχοπούλου,  Ωκεανίδα, 2002.  (355 δανεισμοί).
    50. Paulo Coelho (Πάουλο Κοέλιο). Η Βερόνικα αποφασίζει να πεθάνει,  μτφ. Δημήτρης Πουρνιάς, Νέα Σύνορα,  1999. (353 δανεισμοί).
    51. Κάλη Καρατζά. Άυπνος ουρανός,  Μοντέρνοι Καιροί, 2007. (352 δανεισμοί).
    52. Μαρίνα Πετροπούλου. Σαν γλυκό του κουταλιού,  Λιβάνης, 2004. (352 δανεισμοί)
    53. Μάνος Ελευθερίου. Ο καιρός των χρυσανθέμων,  Μεταίχμιο, 2004.  (351 δανεισμοί).
    54. Πασχαλία Τραυλού. Ήθελα μόνο ένα αντίο,  Ψυχογιός, 2003.  (347 δανεισμοί).
    55. Paullina Simons (Πωλίνα Σάιμονς). Οι κήποι της Τατιάνας, μτφ. Γιάννης Σπανδωνής, Ωκεανίδα, 2007. (345 δανεισμοί).
    56. Φιλομήλα Λαπατά. Lacryma christi: το δάκρυ του Χριστού, Καστανιώτης, 2003. (344 δανεισμοί).
    57. Πωλίνα Σάιμονς. Ο μπρούτζινος καβαλάρης, μτφ. Γιάννης Σπανδωνής,  Ωκεανίδα, 2001. (343 δανεισμοί)
    58. Χρυσήιδα Δημουλίδου. Η γυναίκα της σοφίτας, Λιβάνης, 2001. (338 δανεισμοί).
    59. Ντόρα Γιαννακοπούλου. Οι τρεις χήρες, Καστανιώτης, 2001.  (338 δανεισμοί).
    60. Αναστασία Καλλιοντζή. Θυμάσαι; Λιβάνης, 2007. (336 δανεισμοί).
    61. Διδώ Σωτηρίου. Ματωμένα χώματα, Κέδρος, 1994. (335 δανεισμοί).
    62. Λένα Μαντά. Η άλλη πλευρά του νομίσματος, Ψυχογιός, 2008. (333 δανεισμοί).
    63. Άννα – Νικόλ Μανιάτη. Η κόρη του φεγγαριού, Ωκεανίδα, 2007 (331 δανεισμοί).
    64. Πάουλο Κοέλιο. Ο αλχημιστής, μτφ. Μαρία Φερρέιρα – Χιδίρογλου, Λιβάνης, 1996.  (331 δανεισμοί).
    65. Ρόζαμουντ Πίλτσερ. Η άλλη όψη, μτφ. Πόλυ Μοσχοπούλου,  Ωκεανίδα, 2004.  (330 δανεισμοί).
    66. Mary Nickson (Μαίρη Νίκσον). Το σπίτι στο βράχο, μτφ. Αλέξης Εμμανουήλ, Ωκεανίδα, 2005.  (330 δανεισμοί).
    67. Ντόρα Γιαννακοπούλου. Ο μεγάλος θυμός,  Καστανιώτης, 1996. (324 δανεισμοί).
    68. Γιώργος Πολυράκης. Μακρινοί ορίζοντες, Ψυχογιός, 2005. (320 δανεισμοί).
    69. Φιλομήλα Λαπατά. Οι κόρες του νερού, Καστανιώτης, 2002. (320 δανεισμοί).
    70. Εύα Ομηρόλη. Διοτίμα, Λιβάνης, 2007. (319 δανεισμοί)
    71. Dan Brown (Νταν Μπράουν).  Illuminati: οι πεφωτισμένοι, μτφ. Χρήστος Καψάλης, Λιβάνης, 2004. (318 δανεισμοί)
    72. Ρόζαμουντ Πίλτσερ. Το έρημο σπίτι, μτφ. Μπελίκα Κουμπαρέλη, Ωκεανίδα, 2000. (317 δανεισμοί).
    73. Όμηρος Αβραμίδης. Με τα φτερά της ελπίδας, Εμπειρία Εκδοτική, 2006. (314 δανεισμοί).
    74. Ντόρα Γιαννακοπούλου. Αμαρτωλέ μου άγγελε, Καστανιώτης, 2002. (312 δανεισμοί).
    75. Brenda Joyce (Μπρέντα Τζόυς). Ένοχα μυστικά, μτφ. Γιάννης Σπανδωνής, Ωκεανίδα, 2005. (307 δανεισμοί).
    76. Γιώργος Πολυράκης. Με την πνοή του ανέμου, Ψυχογιός, 2003.  (307 δανεισμοί).
    77. Μάνος Ελευθερίου. Η γυναίκα που πέθανε δυο φορές, Μεταίχμιο, 2006.(306 δανεισμοί).
    78. Ρόζαμουντ Πίλτσερ. Στον αστερισμό των διδύμων, μτφ. Καίτη Οικονόμου, Ωκεανίδα, 1998. (306 δανεισμοί).
    79. Πωλίνα Σάιμονς. Τατιάνα και Αλεξάντερ, μτφ. Γιάννης Σπανδωνής, Ωκεανίδα, 2003. (306 δανεισμοί).
    80. Isabel Allende (Ιζαμπέλ Αλιέντε). Ινές, ψυχή μου, μτφ. Λεωνίδας Καρατζάς, Ωκεανίδα, 2006. (304 δανεισμοί)
    81. Στέλιος Δ. Στυλιανού. Αννέ σημαίνει μάνα, Μοντέρνοι Καιροί, 2003. (303 δανεισμοί).
    82. Πάουλο Κοέλιο. Έντεκα λεπτά, μτφ. Δημήτρης Πουρνιάς, Λιβάνης, 2003. (303 δανεισμοί).
    83. Τζένιφερ Ντόνελι. Τριαντάφυλλο του χειμώνα, μτφ. Γιάννης Σπανδωνής, Ωκεανίδα,  2007. (303 δανεισμοί).
    84. Πάουλο Κοέλιο. Μπρίντα, μτφ. Μάτα Σαλογιάννη, Λιβάνης, 2008.  (301 δανεισμοί).
    85. Πασχαλία Τραυλού. Με μπαλαντέρ τη μοναξιά, Ψυχογιός, 2002. (299 δανεισμοί).
    86. Waris Dirie (Γουόρις Ντίρι) /  Cathleen Miller (Καθλήν Μίλλερ). Λουλούδι της ερήμου, μτφ. Μάρα Ευθυμίου, Ωκεανίδα, 1999. (298 δανεισμοί).
    87. Jean- Michel Thibaux (Ζαν – Μισέλ Τιμπό). Νουρμπανού, μτφ. Έφη Κορομηλά, Ωκεανίδα, 2003. (296 δανεισμοί). Το έργο είναι δίτομο.
    88. Μαρίνα Πετροπούλου. Ένα πρωινό, Λιβάνης, 2007. (294 δανεισμοί).
    89. Αλκυόνη Παπαδάκη. Σαν χειμωνιάτικη λιακάδα, Καλέντης, 1999. (292 δανεισμοί).
    90. Ian McEwan (Ίαν Μακ Γιούαν). Εξιλέωση, μτφ. Γιάννης Σκαρπέλος, Νεφέλη, 2002. (290 δανεισμοί).
    91. Όμηρος Αβραμίδης. Ακριβή κληρονομιά, Ωκεανίδα, 2001. (289 δανεισμοί).
    92. Χαρά Αυγερινού. Πνοή ζωής με άρωμα θανάτου, Μελίχρυσος, 2006. (289 δανεισμοί).
    93. Γιοβάννα. Φεύγω, αγάπησα, Κέδρος, 2007. (289 δανεισμοί).
    94. Λία Μεγάλου – Σεφεριάδη. Γλυκιά καλοκαιριάτικη βραδιά, Καστανιώτης, 2001. (288 δανεισμοί).
    95. Νταν Μπράουν. Κώδικας Da Vinci, μτφ. Χρήστος Καψάλης, Λιβάνης, 2004. (288 δανεισμοί).
    96. Αναστασία Καλλιοντζή. Μη μου λες αντίο, Λιβάνης, 2000 (284 δανεισμοί).
    97. Αλκυόνη Παπαδάκη. Βαρκάρισσα της χίμαιρας, Καλέντης, 2001. (283 δανεισμοί).
    98. Ισίδωρος Ζουργός. Η αηδονόπιτα, Πατάκης, 2008. (281 δανεισμοί).
    99.  Ρέα Γαλανάκη. Αμίλητα, βαθιά νερά: η απαγωγή της Τασούλας, Καστανιώτης, 2006. (279 δανεισμοί).
    100. Νίκος Θέμελης. Η αναζήτηση: έξι αφηγήσεις γύρω από μια μυθιστορία, Κέδρος, 1998. (279 δανεισμοί).
    101. Judith MacNaught (Τζούντιθ ΜακΝότ). Με κάθε ανάσα μου, μτφ. Ρένα Χατχούτ,  Ωκεανίδα, 2006.  (279 δανεισμοί).
    102. Ρόζαμουντ Πίλτσερ. Σεπτέμβρης, μτφ. Γιάννης Σπανδωνής, Ωκεανίδα, 1993. (278 δανεισμοί).
    103. Λένα Μαντά. Τη μέρα που σε γνώρισα, Λιβάνης, 2001. (278 δανεισμοί).
    104. Γιάννης Ξανθούλης. Του φιδιού το γάλα, Ελληνικά Γράμματα, 2007.  (278 δανεισμοί).
    105. Ρόζαμουντ Πίλτσερ. Η μέρα της καταιγίδας, μτφ. Πόλυ Μοσχοπούλου, Ωκεανίδα, 2003. (277 δανεισμοί).
    106. Νίκος Καζαντζάκης. Βίος και πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά,  Ελένη Καζαντζάκη, 1981. (273 δανεισμοί).
    107. Θοδωρής Παπαθεοδώρου. Το ασπρολούλουδο του Βοσπόρου, Ψυχογιός, 2004. (272 δανεισμοί).
    108. Μάρα Μεϊμαρίδη. Οι μάγισσες της Σμύρνης,  Καστανιώτης, 2002. (271 δανεισμοί).
    109. Bernard Lentéric (Μπερνάρ Λεντερίκ). Τα παιδιά της Θεσσαλονίκης, μτφ. Ντίνα Σιδέρη, Χατζηνικολή, 1990.  (271 δανεισμοί).
    110. Πάουλο Κοέλιο. Η μάγισσα του Πορτομπέλο, μτφ. Μάτα Σαλογιάννη, Λιβάνης, 2007. (270 δανεισμοί).
    111. Γιώργος Πολυράκης. Σαν να μην πέρασε μια μέρα, Ψυχογιός, 2006.  (270 δανεισμοί).
    112. Νίκος Θέμελης. Οι αλήθειες των άλλων, Κέδρος, 2008. (268 δανεισμοί).
    113. Πασχαλία Τραυλού. Η Ματζίκα της αγάπης, Ψυχογιός, 2005. (266 δανεισμοί).
    114. Έλενα Σωτηράκη. Κρυμμένα φεγγάρια, Σύγχρονοι Ορίζοντες, 2005. (266 δανεισμοί).
    115. Catrin Collier (Κάτριν Κόλλιερ). Ένα τελευταίο καλοκαίρι, μτφ. Ρένα Χατχούτ, Ωκεανίδα, 2008. (265 δανεισμοί).
    116. Ρόζαμουντ Πίλτσερ. Ψάχνοντας για κοχύλια, μτφ. Έρη Κανδρή, Ωκεανίδα, 1995. (264 δανεισμοί).
    117. Marcia Willett (Μάρσια Γουίλλετ). Η χρυσή κούπα, μτφ. Πόλυ Μοσχοπούλου, Ωκεανίδα, 2005. (262 δανεισμοί).
    118. Ρόζαμουντ Πίλτσερ. Λουλούδια στη βροχή, μτφ. Ρένα Χατχούτ, Ωκεανίδα, 2005. (262 δανεισμοί).
    119. Δημήτρης Τσαλίδης. Γιοκ τζάνιμ, Νεφέλη, 2005. (261 δανεισμοί).
    120. Katherine Neville (Κάθριν Νέβιλ).  Οχτώ, μτφ. Χριστιάννα Ελ. Σακελλαροπούλου,  Λιβάνης, 2005. (261 δανεισμοί).
    121. Αλκυόνη Παπαδάκη. Η μπόρα, Καλέντης, 1989.(259 δανεισμοί).
    122. Μαρίνα Πετροπούλου. Το ταγκό της Δανάης, Λιβάνης, 2007. (258 δανεισμοί).
    123. Σοφία Θωμοπούλου. Κάτι τέτοιες νύχτες, Λιβάνης, 2005. (257 δανεισμοί).
    124. Jose Freches (Ζοζέ Φρες). Η αυτοκράτειρα του μεταξιού, μτφ. Μάρω Φιλίππου, Κέδρος, 2007. (254 δανεισμοί).
    125. Γιώργος Λεονάρδος. Μάρα, η χριστιανή σουλτάνα, Νέα Σύνορα, 1999. (252 δανεισμοί).
    126. Λένα Διβάνη. Ενικός αριθμός, Καστανιώτης, 2002. (251 δανεισμοί).
    127. Πωλίνα Σάιμονς. Κόκκινα φύλλα, μτφ. Ρένα Χατχούτ, Ωκεανίδα, 2005. (251 δανεισμοί).
    128. Γιοβάννα. Εξ αδιαιρέτου, Κέδρος, 2003. (248 δανεισμοί).
    129. Πάουλο Κοέλιο. Στις όχθες του ποταμού Πιέδρα κάθισα και έκλαψα, μτφ. Ντίνα Σιδέρη, Νέα Σύνορα, 1995. (247 δανεισμοί).
    130. Μπερνάρ Λεντερίκ. Το μυστικό μιας γυναίκας, μτφ. Ντίνα Σιδέρη, Χατζηνικολή, 1991. (247 δανεισμοί).
    131. Νίκος Θέμελης. Η ανατροπή, Κέδρος, 2000. (246 δανεισμοί).
    132. Ρόζαμουντ Πίλτσερ. Χειμερινό ηλιοστάσιο, μτφ.  Πόλυ Μοσχοπούλου, Ωκεανίδα, 2000. (246 δανεισμοί).
    133. Αλκυόνη Παπαδάκη. Το χρώμα του φεγγαριού, Καλέντης, 1991. (245 δανεισμοί)
    134. Μάρω Δούκα. Αθώοι και φταίχτες: στις γραμμές του μύθου και της ιστορίας, Κέδρος, 2004. (242 δανεισμοί).
    135. Αλκυόνη Παπαδάκη. Αν ήταν  όλα αλλιώς, Καλέντης, 2009.(242 δανεισμοί).
    136. Sarah Addison Allen (Σάρα Άντισον Άλλεν). Ο μαγικός κήπος, μτφ. Μαρία Αγγελίδου, Ωκεανίδα, 2008. (242 δανεισμοί).
    137. Φρέντυ Γερμανός. Τερέζα, Καστανιώτης, 1997. (242 δανεισμοί).
    138. Καίτη Οικονόμου. Το σκουλαρίκι της τύχης, Ωκεανίδα, 2007. (241 δανεισμοί).
    139. Μπερνάρ Λεντερίκ. Άρτεμη, μτφ. Ντίνα Σιδέρη, Χατζηνικολή, 1991. (240 δανεισμοί).
    140. Χρυσήιδα Δημουλίδου. Πόθοι στα φτερά των αγγέλων, Νέα Σύνορα, 1999. (240 δανεισμοί).
    141. Βασίλης Γρηγοριάδης. Ροδούλα : ένα κορίτσι στον εμφύλιο, Γκοβόστης, 2006. (239 δανεισμοί).
    142. Μπέσση Λιβανού. Χωρίς πυξίδα, Καστανιώτης, 2005. (237 δανεισμοί).
    143. Sophie Kinsella (Σόφι Κινσσέλα). Ψωνίζω, άρα υπάρχω, μτφ. Αλεξάνδρα Κονταξάκη, Πατάκης, 2001. (235 δανεισμοί).
    144. Ιωάννα Καρυστιάνη. Ο Άγιος της μοναξιάς, Καστανιώτης, 2003. (234 δανεισμοί).
    145. Brenda Joyce (Μπρέντα Τζόυς). Η τρίτη κληρονόμος, μτφ. Πόλυ Μοσχοπούλου, Ωκεανίδα, 2000. (232 δανεισμοί).
    146. Εύα Ομηρόλη. Μοιράιδα: μια μοίρα σαν νεράιδα, Λιβάνης, 2001. (232 δανεισμοί).
    147. Φιλιώ Χαϊδεμένου. Τρεις αιώνες, μια ζωή: γιαγιά  Φιλιώ η Μικράσιατισσα, Λιβάνης, 2005. (232 δανεισμοί).
    148. Gabriel Garcia Marquez (Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες). Ο έρωτας στα χρόνια της χολέρας, μτφ. Κλαίτη Σωτηριάδου – Μπαράχας, Νέα Σύνορα, 1986. (230 δανεισμοί).
    149. Ρόζαμουντ Πίλτσερ. Το γαλάζιο δωμάτιο, μτφ. Ρένα Χατχούτ, Ωκεανίδα, 2006. (230 δανεισμοί).
    150. Πάουλο Κοέλιο. Ζαχίρ, μτφ. Μάτα Σαλογιάννη, Λιβάνης, 2005. (228 δανεισμοί).
    151. Λιλή Ζωγράφου. Η αγάπη άργησε μια μέρα, Αλεξάνδρεια, 1994. (228 δανεισμοί).
    152. Ντόρα Γιαννακοπούλου. Έρως μετ’ εμποδίων, Καστανιώτης, 2004. (227 δανεισμοί).
    153. Μάιρα Παπαθανασοπούλου. Ο Ιούδας φιλούσε υπέροχα, Πατάκης, 1998.( 227 δανεισμοί).
    154. Ελένη Τέγου – Δημήτρης Παπαϊωάννου. Συνέχισε να ονειρεύεσαι, Κυριακίδης, 2008. (227 δανεισμοί).
    155. Σάντρα Δόμβρου. Έρωτας είναι θα περάσει…, Κέδρος, 1999. (225 δανεισμοί).
    156. Νικόλ – Άννα Μανιάτη. Και η ελπίδα γύρισε ξανά, Ωκεανίδα, 2005. (225 δανεισμοί).
    157. Νίκος Θέμελης. Η αναλαμπή, Κέδρος, 2003. (224 δανεισμοί).
    158. Ελένη Πριοβόλου. Το κρασί του έρωτα, Καστανιώτης, 2005. (224 δανεισμοί).
    159. Ευγενία Φακίνου. Τυφλόμυγα, Καστανιώτης, 2000. (224 δανεισμοί).
    160. Μαρία Τζιρίτα. Το παιδί της αγάπης, Ψυχογιός, 2008. (223 δανεισμοί).
    161. Γουόρις Ντίρι / De Haem Jeanne ( Nτ ‘Εμ Τζην). Αυγή στην έρημο, μτφ. Γ. Α. Γεωργίου, Γκοβόστης, 2002. (221 δανεισμοί).
    162. Ιωάννα Καρυστιάνη. Κουστούμι στο χώμα, Καστανιώτης, 2001.(221 δανεισμοί).
    163. Betty Mahmoody / William Hoffer  (Μπέτι Μαχμούντι /Γουίλιαμ Χόφερ). Ποτέ χωρίς την κόρη μου, μτφ. Κώστια Κοντολέων, Ψυχογιός, 1995.  (221 δανεισμοί).
    164. Cathy Kelly (Κάθυ Κέλλυ). Ζήσε το τώρα, μτφ. Ιωάννα – Μαρία Πουλογιάννη, Εμπειρία Εκδοτική, 2007. (220 δανεισμοί).
    165. Αλεξάνδρα Συμεωνίδου – Αλ Μαντίλ. Εφιαλτικές νύχτες στην έρημο της Αραβίας, Λιβάνης, 2004. (219 δανεισμοί).
    166. Ayn Rand  (Άυν Ραντ). Κοντά στον ουρανό, μτφ. Έρη Κανδρή, Ωκεανίδα, 1997. (219 δανεισμοί). (Το έργο είναι δίτομο).
    167. Χάρης Τσιρκινίδης. Γιέλενα Απολλώνεια: το κορίτσι των Βαλκανίων, Κέδρος, 2002. (218 δανεισμοί).
    168. Barbara Keating  / Stephanie Keating  (Μπάρμπαρα Κήτινγκ / Στέφανι Κήτινγκ). Στην κόρη μου, στη Γαλλία…, μτφ. Πόλυ Μοσχοπούλου, Ωκεανίδα, 2002. (218 δανεισμοί).
    169. Γιώργος Λεονάρδος. Το τραγούδι της ψυχής, Νέα Σύνορα, 1997. (218 δανεισμοί).
    170. Λένα Διβάνη. Ψέματα; η αλήθεια.., Καστανιώτης, 2005. (218 δανεισμοί).
    171. Παναγιώτης Γούτας. Γυναίκα στις δύο και μισή, Σύγχρονοι Ορίζοντες, 2006. (217 δανεισμοί).
    172. Katherine Scholes (Κάθριν Σόλς). Ο πέτρινος άγγελος, μτφ. Πόλυ Μοσχοπούλου, Ωκεανίδα, 2005. (217 δανεισμοί).
    173. Yasmin Crowther (Γιασμίν Κράουθερ). Άρωμα σαφράν, μτφ. Κώστια Κοντολέων, Ψυχογιός, 2007. (216 δανεισμοί).
    174. Αντώνης Σουρούνης. Το μονοπάτι στη θάλασσα, Καστανιώτης, 2006. (214 δανεισμοί).
    175. Marina Nemat  (Μαρίνα Νεμάτ). Η φυλακισμένη της Τεχεράνης, μτφ. Φανή Πανταζή, Ψυχογιός, 2008. (213 δανεισμοί).
    176. Αρτέμης Αρτεμιάδης. Κισμέτ: Σμύρνη-Αλεξάνδρεια-Μυτιλήνη: τα σταυροδρόμια της ζωής τους, Διόπτρα, 2003. (213 δανεισμοί).
    177. Zadie Smith (Ζέιντι Σμιθ). Στην ομορφιά που χάνεται, μτφ. Μπελίκα Κουμπαρέλη, Ψυχογιός, 2007. (213 δανεισμοί).
    178. Cornelia Golna (Κορνηλία Γκόλνα). Κωνσταντινούπολη, η πόλη των πόθων, μτφ. Λυδία Πολυζωπούλου, Σύγχρονοι Ορίζοντες, 2006. (212 δανεισμοί).
    179. Γιοβάννα. Ο δρόμος για το Νότο, Κέδρος, 1998. (212 δανεισμοί).
    180. Μάρσια Γουίλλετ. Μια βδομάδα το χειμώνα, μτφ. Πόλυ Μοσχοπούλου, Ωκεανίδα, 2002. (211 δανεισμοί).
    181. Αναστασία Καλλιοντζή. Πες πως ήταν όνειρο, Λιβάνης, 2003. (211 δανεισμοί).
    182. Στέλιος Δ. Στυλιανού. Για ποιον είναι τα δάκρυα, Σιμόνη; Μοντέρνοι Καιροί, 2006. (209 δανεισμοί).
    183. Gilbert Sinoue (Ζιλμπέρ Σινουέ). Η σταυρωμένη βασίλισσα, μτφ. Βασιλική Κοκκίνου, Ψυχογιός, 2007. (209 δανεισμοί).
    184. Χρυσούλα Ψιμούλη. Κρύψε με, Εμπειρία Εκδοτική, 2005. (209 δανεισμοί).
    185. Λία Μεγάλου – Σεφεριάδη. Μια στιγμή στον παράδεισο, Καστανιώτης, 1999. (209 δανεισμοί).
    186. Νταν Μπράουν.  Αρκτικός κύκλος, μτφ. Χρήστος Καψάλης, Λιβάνης, 2005. (208 δανεισμοί).
    187. Νταν Μπράουν. Ψηφιακό οχυρό, μτφ. Χρήστος Καψάλης, Λιβάνης, 2005. (208 δανεισμοί).
    188. Ευαγγελία Ευσταθίου. Μ’ άλλα λόγια σ’ αγαπώ, Λιβάνης, 2007. (207 δανεισμοί).
    189. Marcia Willett (Μάρσια Γουίλλετ). Ξεχασμένο γέλιο, μτφ. Όμηρος Αβραμίδης, Ωκεανίδα, 2002. (207 δανεισμοί).
    190. Philip Pullman (Φίλιπ Πούλμαν). Το αστέρι του βορρά, μτφ. Κώστια Κοντολέων, Ψυχογιός, 1998. (207 δανεισμοί).
    191. Gilbert Sinoue (Ζιλμπέρ Σινουέ). Η Αιγυπτία, μτφ. Βασιλική Κοκκίνου, Ψυχογιός, 1996. (206 δανεισμοί).  
    192. Γιοβάννα. Μάγδα, Κέδρος, 2000. (205 δανεισμοί).
    193. Έρη Ρίτσου. Μυστικά και αποκαλύψεις, Κέδρος, 2006. (205 δανεισμοί).
    194. Αναστασία Καλλιοντζή. Όλα ήταν τόσο, μα τόσο υπέροχα…, Λιβάνης, 2001. (205 δανεισμοί).
    195. Ντόρα Γιαννακοπούλου. Με τα μάτια του έρωτα, Καστανιώτης, 1999. (204 δανεισμοί).
    196. Σώτη Τριανταφύλλου. Λίγο από το αίμα σου, Πατάκης, 2008. (203 δανεισμοί).
    197. Γιάννης Ξανθούλης. Ο θείος Τάκης, Ελληνικά Γράμματα, 2005. (203 δανεισμοί).
    198. Claire Allen (Κλαιρ Άλλεν). Η άνοιξη αργούσε να’ρθει, μτφ. Ρένα Χατχούτ, Ωκεανίδα, 2007. (202 δανεισμοί).
    199. Katherine Neville (Κάθριν Νέβιλ). Ο μαγικός κύκλος, μτφ. Χριστιάννα Ελ. Σακελλαροπούλου,  Ωκεανίδα, 2006. (202 δανεισμοί).
    200. Marcel Proust (Μαρσέλ Προυστ). Αναζητώντας το χαμένο χρόνο, μτφ. Παύλος Α. Ζάννας, Ηριδανός,  1971-1974. (201 δανεισμοί).
    201. Julia Navarro (Χούλια Ναβάρρο). Η αδελφότητα της ιεράς σινδόνης, μτφ. Χριστίνα Θεοδωροπούλου, Πατάκης, 2005. (200 δανεισμοί).
    202. Ian Caldwell / Dustin Thomason (Ίαν Κάλντγουελ / Ντάστιν Τόμασον). Ο κανόνας των τεσσάρων, μτφ. Χριστιάννα Ελ. Σακελλαροπούλου, Λιβάνης, 2004. (200 δανεισμοί).
    203. Χρυσήιδα Δημουλίδου. Όταν το χιόνι χόρεψε με τη φωτιά, Νέα Σύνορα, 1999. (200 δανεισμοί).
    204. Γιοβάννα. Έλα, κόρη μου, έλα, μάτια μου…, Πατάκης, 2005. (199 δανεισμοί).
    205. Πάουλο Κοέλιο. Ο διάβολος και η δεσποινίδα Πριμ, μτφ. Δημήτρης Πουρνιάς, Λιβάνης, 2001. (199 δανεισμοί).
    206. Maggie O’ Farrell (Μάγκι Ο Φάρελ). Το άλλο μισό της καρδιάς μου, μτφ. Βίκη Δέμου, Σύγχρονοι Ορίζοντες, 2005. (199 δανεισμοί).
    207. Νίκος Καζαντζάκης. Ο τελευταίος πειρασμός, Ελένη Καζαντζάκη, 1984. (198 δανεισμοί).

[1] Βλ. Σωτηρία Καλασαρίδου (2014). Τι διαβάζουμε; στο:      http://www.oanagnostis.gr/%CF%84%CE%B9%CE%B4%CE%B9%CE%B1%CE%B2%CE%AC%CE%B6%CE%BF%CF%85%CE%BC%CE%B5/. [ημερομηνία ανάκτησης: 17/06/2015]. Επίσης βλ. ενδεικτικά Μανόλης Πιμπλής, «Πώς διαβάζουμε στα χρόνια της κρίσης;», στην εφημερίδα τα Νέα, 12 Μαΐου 2014, σ. 47-48, Σταυρούλα Παπασπύρου, «Οι γυναίκες δανείζονται ροζ βιβλία», στην εφημερίδα, Ελευθεροτυπία, 23 Μαΐου 2014, σ. 24.  Ενώ για την αναγνωστική συμπεριφορά παιδιών και εφήβων βλ. Βλ. Καλασαρίδου, Σωτηρία (2013). «Η αναγνωστική συμπεριφορά παιδιών και εφήβων στις δημοτικές βιβλιοθήκες της Θεσσαλονίκης: ερωτήματα και δεδομένα, τάσεις και προοπτικές» στο:  Γκίβαλου―Κατσίκη Άντα /Πολίτης, Δημήτρης (επιμ.) Καλλιεργώντας τη Φιλαναγνωσία: πραγματικότητες και προοπτικές, Αθήνα: Διάδραση, σ. 355-371.

[2] Βλ. πίνακα 1.

[3] Βλ. Καλασαρίδου, Σωτηρία (2013). «Η αναγνωστική συμπεριφορά παιδιών και εφήβων στις δημοτικές βιβλιοθήκες της Θεσσαλονίκης: ερωτήματα και δεδομένα, τάσεις και προοπτικές» στο:   Γκίβαλου―Κατσίκη Άντα /Πολίτης, Δημήτρης (επιμ.) Καλλιεργώντας τη Φιλαναγνωσία: πραγματικότητες και προοπτικές, Αθήνα: Διάδραση, σ. 355-371.

[4] Οι ημερομηνίες ίδρυσης των βιβλιοθηκών είναι οι ακόλουθες: ίδρυση Κεντρικού δανειστικού τμήματος (1956), Παράρτημα Κάτω Τούμπας (1957), Παράρτημα Άνω Πόλης (1959), Κινητή Βιβλιοθήκη (1963), Παράρτημα Σαράντα Εκκλησιών (1978), Παράρτημα Ξηροκρήνης (1980), Παιδική Βιβλιοθήκη Ξηροκρήνης (1980), Παιδική Βιβλιοθήκη Ορέστου (1980), Παιδική Βιβλιοθήκη Άνω Πόλης (1980), Παιδική Βιβλιοθήκη Καλλιθέας (1980), Παιδική Βιβλιοθήκη Πλατείας Μηνά Πατρικίου σημερινή Παιδική Δελφών (1986). Παιδική Βιβλιοθήκη Σιδηροδρομικού Σταθμού (1986), Παιδική Βιβλιοθήκη Σαράντα Εκκλησιών (1989), Παράρτημα Κωνσταντινουπόλεως (1990), Παράρτημα Χαριλάου (1994), Πρότυπη Σχολική Βιβλιοθήκη (1994),  Παράρτημα Άνω Τούμπας (2004). Βλ. την ιστοσελίδα του δικτύου δημοτικών βιβλιοθηκών του Δήμου Θεσσαλονίκης:http://www.thessaloniki.gr/portal/page/portal/DioikitikesYpiresies/GenDnsiDioikOikonYpiresion/DnsiVivliothMouseion  [ημερομηνία ανάκτησης 16/06/2015].

[5] Βλ. το άρθρο της Άννας Καρακατσούλη «Η κρίση του βιβλίου, δείκτης της κρίσης αξιών», στο: Χρόνος, τ. 3, Ιούλιος 2013. http://www.chronosmag.eu/index.php/sl-s-l-e-s-x.html [ημερομηνία ανάκτησης: 18/06/2015].

[6] Βλ. την Γ΄ Πανελλήνια Έρευνα Αναγνωστικής συμπεριφοράς και πολιτιστικών πρακτικών που διεξήχθη από το Ε.ΚΕ.ΒΙ. από 15/11/2010 έως και 13/12/2010.

[7] Τα βιβλία είναι ταξινομημένα με βάση το Διεθνές Δεκαδικό Σύστημα DEWEY (DDC: Dewey Decimal Classification).

[8] Σύμφωνα με την ταξινόμηση του διεθνούς δεκαδικού συστήματος Dewey, τα βιβλία ταξινομούνται ακόλουθα: 000: Γενικά Θέματα 100: Φιλοσοφία και Ψυχολογία, 200: Θρησκεία, 300: Κοινωνικές Επιστήμες, 400: Γλώσσα, 500: Φυσικές Επιστήμες και Μαθηματικά, 600: Τεχνολογία (Εφαρμοσμένες Επιστήμες), 700: Τέχνες – Καλές Τέχνες και Διακοσμητικές Τέχνες, 800: Λογοτεχνία και Ρητορική, 900: Γεωγραφία και Ιστορία. Στην καταλογράφηση του δικτύου δημοτικών βιβλιοθηκών Θεσσαλονίκης το Μυθιστόρημα ενηλίκων και παιδιών, ελληνικό και ξένο, όπως επίσης και όλα τα παιδικά βιβλία δεν καταχωρήθηκαν στην κατηγορία 800: «Λογοτεχνία και Ρητορική», αλλά κωδικοποιήθηκαν από τους βιβλιοθηκονόμους του δικτύου αυτοτελώς.

[9] Βλ. το άρθρο του  Γιάννη Μπασκόζου, στην εφημερίδα Επένδυση, 9-10 Μαΐου 2015, σ. 32-33.

[10] Ένας αριθμός της τάξης των 145 δανεισμών αφορά ακουστικό υλικό, ενώ ελάχιστοι τίτλοι δεν φέρουν ταξινομικό κωδικό. Συνολικά οι δανεισμοί επομένως ανέρχονται σε 636.679.

[11] Στο παράρτημα παρατίθεται ο αναλυτικός κατάλογος με τους 208 περισσότερο διαβασμένους τίτλους του δείγματος στην κατηγορία ελληνική και ξένη πεζογραφία (μυθιστόρημα και διήγημα) με αύξουσα σειρά δανεισμών. Όταν το μυθιστόρημα ή η συλλογή διηγημάτων είναι γραμμένη από ξένο συγγραφέα σε παρένθεση σημειώνεται το όνομά του με ελληνική γραφή, ενώ στο τέλος σε παρένθεση καταγράφεται ο συνολικός δανεισμός του εκάστοτε τίτλου σε όλο το δείγμα των τίτλων της έρευνας, σε τίτλους δηλαδή που σημειώνουν σε ένα διάστημα 2,5 ετών έστω και έναν δανεισμό.  Σε ό,τι αφορά τον εκδοτικό οίκο και τη χρονιά έκδοσης εκ των προτέρων διευκρινίζεται ότι η καταγραφή τους πραγματοποιήθηκε με βάση τον ραβδοκώδικα ενός τόμου εκ των πολλών αντιτύπων του εκάστοτε τίτλου βιβλίου και με τη μορφή που καταχωρήθηκε στο σύστημα του δικτύου των βιβλιοθηκών του Δήμου Θεσσαλονίκης. Τέλος αναφορικά με την ελληνική απόδοση των ονομάτων των ξένων συγγραφέων υιοθετήθηκε η απόδοση που εισηγείται ο ηλεκτρονικός κόμβος της ΒΙΒΛΙΟΝΕΤ. http://www.biblionet.gr/ .

(*) Η Σωτηρία Καλασαρίδου είναι  Δρ. Λογοτεχνικής Εκπαίδευσης Α.Π.Θ.

Προηγούμενο άρθροΒιβλία στην άμμο
Επόμενο άρθροΙακ.Ανυφαντάκης: Η επινόηση του εαυτού

1 ΣΧΟΛΙΟ

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ

εισάγετε το σχόλιό σας!
παρακαλώ εισάγετε το όνομά σας εδώ