Του Σπύρου Κακουριώτη.
Με μια πολυσέλιδη «Αναφορά στον Σπύρο Ασδραχά», η εξαμηνιαία επιθεώρηση Τα Ιστορικά τιμά τον κορυφαίο ιστορικό και εκ των μελών της ιδρυτικής ομάδας του περιοδικού, για την πολύχρονη και δημιουργική παρουσία του στις ιστορικές σπουδές.
Μπαίνοντας πλέον στον 31ο χρόνο της έκδοσής του, το περιοδικό που ίδρυσε μαζί με τους Φίλιππο Ηλιού, Γιώργο Ραγιά και Βασίλη Παναγιωτόπουλο, στο νέο του τεύχος (61ο), δημοσιεύει, ως μικρό αντίδωρο, τις ομιλίες που εκφωνήθηκαν σε δύο τιμητικές εκδηλώσεις για τον Σπύρο Ασδραχά: Μία στην Λευκάδα όπου μεγάλωσε, από το Επαγγελματικό Σωματείο Εκδοτών Βιβλιοπωλών, και μία άλλη στην Αθήνα, που έγινε επ’ ευκαιρία της κυκλοφορίας, από τις εκδόσεις Θεμέλιο, του νέου του βιβλίου με τίτλο Υπομνήσεις. Ιστορικότροπα σημειώματα (2014).
Φίλοι, μαθητές και ομότεχνοι καταθέτουν, ο καθένας από τη δική του επιστημονική σκοπιά, τις οφειλές τους στον Σπύρο Ασδραχά, προσφέροντας μια καλειδοσκοπική εικόνα για την πολυεπίπεδη προσφορά του στην κοινότητα των ιστορικών, αλλά και στον δημόσιο βίο ευρύτερα. Έτσι, για το έργο και τις επιστημονικές και πολιτικές παρεμβάσεις του καταθέτουν τις συμβολές τους οι Τριαντάφυλλος Σκλαβενίτης, Δημήτρης Τσερές, Σεβαστή Λάζαρη, Νίκος Ξυδάκης, Νίκος Θεοτοκάς και Νίκος Κοταρίδης, Δημήτρης Αρβανιτάκης, Ελευθερία Ζέη, Βαγγέλης Πρόντζας, Ρόδη Σταμούλη, Νίκος Καραπιδάκης και Αντώνης Λιάκος, καθώς και οι Λίζυ Τσιριμώκου και Θανάσης Βασιλείου. Το πολυσέλιδο αφιέρωμα ολοκληρώνεται με μια συνέντευξη στους Βαγγέλη Καραμανωλάκη και Άννα Ματθαίου, όπου ο Σπύρος Ασδραχάς δηλώνει: «Η ιστορία είναι από τη φύση της ανατρεπτική».
Πέρα από αυτήν την τιμητική κατάθεση, η λοιπή ύλη του νέου τεύχους των Ιστορικών μοιράζεται ανάμεσα σε ιστορικές μελέτες, όπου ξεχωρίζουν το άρθρο του Κώστα Παλούκη για τους αναπήρους πολέμου 1912-1922, της Γεωργίας Μαυρογόνατου για τον θεσμικό τεχνικό εκσυγχρονισμό στο πεδίο των υδραυλικών έργων κατά τον Μεσοπόλεμο και του Χρήστου Ηλιάδη σχετικά με τη δράση των μειονοτικών ιδρυμάτων στη Θράκη κατά την περίοδο 1945-1951.
Ιδιαίτερο τόνο στο παρόν τεύχος δίνουν η εκτενής κριτική συζήτηση της συνθετικής μελέτης του Κώστα Κωστή Τα κακομαθημένα παιδιά της ιστορίας (Πόλις 2013) από τον Νίκο Ποταμιάνο και την Βούλα Βερράρου, καθώς και η τεκμηριωμένη αντίκρουση της ιδεολογικής παρέμβασης του Γ. Καραμπελιά και του κύκλου γύρω από το περιοδικό Άρδην στο πεδίο της ιστορίας από τον Δημήτρη Αρβανιτάκη («Η ιστορία στο μίξερ της ιδεολογίας»).
Παράλληλα, η Έφη Αργυρού και η Σεβαστή Λάζαρη συζητούν για την προβληματική σχέση του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος με την ιστορική σκέψη, ενώ η Έφη Αβδελά, με αφορμή τις απόπειρες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να θεσπίσει ένα νομοθετικό πλαίσιο για τα προσωπικά δεδομένα που αντιμάχεται ευθέως την αρχειακή πολιτική, αναφέρεται στο «δικαίωμα στην ιστορία» που η επιστημονική κοινότητα καλείται να υπερασπιστεί.
Τέλος, η ύλη του νέου τεύχους συμπληρώνεται με την παρουσίαση των ανέκδοτων πρακτικών της πολιτικής λέσχης των Κεφαλονιτών ριζοσπαστών του Αργοστολίου, από τον Πέτρο Πετράτο, καθώς και με βιβλιοκρισίες και παρουσιάσεις πρόσφατων εκδόσεων (Ρίκα Μπενβενίστε, Λουκία Δρούλια, Μιχάλης Ν. Μιχαήλ, Βασίλης Γ. Μανουσάκης).
Αξίζει να σημειωθεί ότι η περιοδική έκδοση ιστορικών σπουδών Τα Ιστορικά κυκλοφορεί με την φροντίδα των εκδόσεων Μέλισσα και του Μουσείου Μπενάκη, ενώ στη συντακτική επιτροπή μετέχει και ο μέχρι πρότινος διευθυντής του μουσείου Άγγελος Δεληβορριάς.
[ΤΑ ΙΣΤΟΡΙΚΑ, Εκδοτικός οίκος Μέλισσα, Σκουφά 58, 106 80, Αθήνα, 210-36.11.692, historica@melissabooks.com, www.melissabooks.com]
