Του Παύλου Μεθενίτη
Φίλες και φίλοι των Αίθριων Λογοτεχνικών Μεσημεριών του 42ου Φεστιβάλ Δράμας, τώρα θα σας παρουσιάσω τα καλούδια που μας έφερε ένας μωβ σκίουρος…
Όχι, δεν παίρνουμε ψυχεδελικά ναρκωτικά, προς το παρόν τουλάχιστον, αλλά, να, μιαν ευθυμία την έχουμε, καθώς βλέπουμε με χαρά πως νέοι άνθρωποι, τριαντάρηδες όπως η Στέργια Κάββαλου είναι εδώ κοντά μας και γράφουν, κυρίες και κύριοι, γράφουν ωραία πράγματα, που πάνε τα Ελληνικά Γράμματα, σκεφτείτε το αυτό με κεφαλαία, λίγο πιο πέρα, λίγο πιο μπροστά, λίγο πιο πάνω. Λοιπόν, τα καλούδια που είπα είναι τα διηγήματα της κυρίας Κάββαλου, που τα έφερε ο εκδοτικός της οίκος με την εκπληκτική ονομασία «Μωβ Σκίουρος»!
Στο πρώτο διήγημα, το «Γκράνπα», μια κοπέλα πάει για να επισκεφθεί τον άρρωστο παππού της στο ΓΝΑ. Η συγραφέας δημιουργεί εικόνες με απλότητα και δύναμη, όπου ελλοχεύει ένα αγριεμένο χιούμορ. Ας μην ξεγελιόμαστε – η γραφή της είναι σαν το λικέρ πικραμύγδαλο: κατεβαίνει εύκολα, ρέει γλυκά, πικρίζει λίγο, ευχάριστα, αλλά προξενεί αιφνίδια και δυνατή μέθη… Πάρτε μια γεύση:
«Στο δωμάτιο της γιαγιάς υπήρχε καντήλι μέσα στο εικονοστάσιο. Όταν έμενα μαζί της, φοβόμουν τον ύπνο γιατί έβλεπα τους αγίους να ανοίγουν το γυάλινο πορτάκι τους και να μου μασουλάνε τα όνειρα». Την τρυφερότητα της κοπελιάς που επισκέπτεται τον ετοιμοθάνατο παππού της διαδέχεται στο επόμενο διήγημα, στην «Ισορροπία», η εύθυμη σκληρότητα.
Ο μπόμπιρας που κάνει δύσκολη τη ζωή της μπροστινής του συνεπιβάτιδας στα ΚΤΕΛ κλωτσώντας τη θέση της, τιμωρείται – instant karma, που λένε. Είπα «διήγημα»; Λοιπόν, εδώ σηκώνει συζήτηση, φίλες και φίλοι. Μιλάμε για μια παράγραφο – το διήγημα της Κάββαλου είναι μία, επαναλαμβάνω, μία παράγραφος… Αν μιλάμε για short story, από ‘δω κι εμπρός, ας θυμόμαστε τη Στέργια, η οποία όμως έχει ακόμα περιθώρια βελτίωσης… Θυμήθηκα τώρα αυτό το κορυφάιο «διήγημα», εντός εισαγωγικών, την απόλυτη σορτ στόρι του Χέμινγουέι, της μισής αράδας – αυτή την αγγελία με τα αφόρετα βρεφικά παπούτσια. Έξι λέξεις, Στέργια…Έξι λέξεις: «For Sale, Baby Shoes, Never Worn»…Να ένα Έβερεστ για να ανεβείς, αν θέλεις…
Σκέφτηκα πολύ, φίλες και φίλοι, επ’ αυτού. Και κατέληξα στο ότι μια ιστορία, είναι μια ιστορία, εάν είναι μια ιστορία, αν με καταλαβαίνετε, ανεξάρτητα από το μήκος και τον όγκο της. Εάν είναι μια ιστορία αυτόνομη, αυτόφωτη και ζώσα. Κι εδώ ξαναρχόμαστε στη αναλογία της ταινίας μικρού μήκους με το διήγημα – ή με την shortstory, εν προκειμένω. Έχω δει ταινίες μικρού μήκους των τριών λεπτών, και έχω συγκλονιστεί – απόλυτα ολοκληρωμένες ιστορίες, νοηματικά, αισθητικά και αφηγηματικά. Οπότε, δεν θα αναφερθώ ξανά στον αριθμό των λέξεων που απαρτίζουν τις ιστορίες της συγγραφέως, αλλά στις ίδιες τις ιστορίες.
Στην επόμενη, που δεν πιάνει ούτε μιάμιση σελίδα, με τίτλο «Zewasoft», η γιαγιά βγάζει τα γνωστά χαρτομάντιλα από το κουτί τους και τα διπλώνει τακτικά, καθώς οι ειδήσεις μιλούν για την επίθεση στα γραφεία του Σαρλί Εμπντό στη Γαλλία. Η Στέργια παρουσιάζει δυο κόσμους, αυτόν της μεγάλης, ηχηρής κοινωνίας, με το αίμα, τις σφαίρες,τις θρησκείες, την πολιτική και τα μίντιά της, και τον λίγο σουρεαλιστικό, λίγο μινιμαλιστικό, λίγο αυτιστικό κόσμο των ηλικωμένων. Η περιοχή που τέμνονται αυτοί οι κόσμοι, είναι διακριτή, καταπώς φαίνεται,καθώς είναι χρωματισμένη με την αγάπη τηςαφηγήτριας, που ζει, και αγαπά, και στους δύο κόσμους.
Τώρα, τα υπόλοιπα 22 διηγήματα της σειράς μαρτυρούν την ευαισθησία και το χιούμορ της Στέργιας. Με αυτά τα δυο εργαλεία, με τις αντένες της ενσυναίσθησης καιμε το σκάφανδρο του σαρκασμού, που της επιτρέπει να καταδύεται στο ζόφο και να βλέπει γύρω της, η Κάββαλου τραβά ψυχικά ενσταντανέ του κόσμου που την περιβάλλει. Φανταστείτε τα κείμενά της σαν διαδοχικά slides που αποτυπώνουν ιδέες και συναισθήματα, ή ακόμα καλύτερα, ακούστε τα αυτά τα διηγηματάκια, σαν να ανεβοκατεβαίνετε την μπάντα των FM τη νύχτα. Τραγούδια, κουβέντες, μουσικές: πολύχρωμα ηχητικά πυροτεχνήματα που εκρήγνυνται για λίγα δευτερόλεπτα, που καταυγάζουν τους νυχτερινούς ουρανούς, που ανασύρουν με το εφήμερο μεγαλείο τους την παιδικότητα: τα ορθάνοιχτα μάτια, τις κραυγές του δέους, την προσήλωση σε διάττοντα, εφήμερα θαύματα. Ένα θαύμα τη φορά, μία λάμψη τη φορά, μια shortstory τη φορά.
Ε, ναι, συγχωρείστε τον ενθουσιασμό μου, αλλά παρασύρθηκα πό τα διηγήματα της Στέργιας. Διαβάστε τα, για να μάθετε για τον τρόφιμο του Ψυχιατρείου της Πεντέλης, μετις πιτζάμες και το βραχιολάκι, για το χρυσάφι στη σακκούλα που εκλάπη αναιτίως, για τον μετανοημένο χρυσαυγίτη του λεωφορείου, για το JohnnyB, το πιο ερωτικό τραγούδι που παίχτηκε σ’ ένα κάποιο πάρτι, για το ξανθό αγοράκι στη κατασκήνωση, που η Στέργια, ή κάποιο αβατάρ της τέλος πάντων, είχε ανταλλάξει ονόματα, ματιές και χεράκια…
…διαβάστε, κυρίες και κύριοι, το βιβλίο της Κάββαλου για να μάθετε για το σύμβολο της οικογενειακής καταπίεσης, δηλαδή το βρακί της γιαγιάς, για τον Κωστή που έπεφτε τ’ ανάσκελα και κοιτούσε το βρακί ενός κοριτσιού, που μπορεί και να ήταν η ίδια η Στέργια μικρή, για ένα μωρό που κοιμάται σαν χελωνάκι, για το δεκαπεντάλεπτο δημοσιότητας, αυτό το τεταρτάκι της δόξας του Γουόρχολ, που χαρίζει μια απροσδόκητη πλημμύρα σ’ ένα παιδί…
…διαβάστε και μάθετε για το τρομακτικό φάσμα του δευτερεύοντος πνιγμού, για μια διπολική μαμά, για κάποιον Αλβανό ταξιτζή που ξενοπηδάει παραμυθιάζοντας γλυκά τη σύζυγό του, για καταπιεσμένα σκατόπαιδα και μικρούς Γύφτους, για ένα αιμάσσον λάιβ, για μια πρόταση γάμου που και απορρίφθηκε, αλλά δεν ξεχάστηκε ποτέ, για τον Γιώργο, που ήταν ο Τζορτζ ο Βήτα κι εντέλει, για να το μαζεύουμε το πράμα, διαβάστε για τις χαμένες αγάπες, φίλες και φίλοι, για τις χαμένες αγάπες ξαναλέω, για εκείνους τους ανθρώπους που διέσχισαν τη ζωή μας σαν κομήτες λούζοντάς μας στην αστραφτερή τους σκόνη, και μετά χάθηκαν από τους ουρανούς μας για πάντα.
Διαβάστε τα όλα αυτά στο βιβλίο της Στέργιας Κάββαλου, για να ακούσετε αυτό το κάτι που κλαίει ακόμα, όπως είναι ο τίτλος της συλλογής των διηγημάτων της, αυτό το κάτι που ευτυχώς ακόμα κλαίει, τεκμηριώνοντας την ανθρωπιά όχι μόνο της συγγραφέως και των ηρώων μας, αλλά όλων μας.
