του Αντώνη Πάσχου
Οι Άγριες Τελετές αναζητούν τις ρίζες συνηθειών και τελετουργιών που επιβιώνουν ως και σήμερα, μιλώντας για τον άνθρωπο που έζησε χιλιετίες πριν, με τα πάθη, τους φόβους και τα θέλω του.
Άγριες Τελετές είναι ο τίτλος του δεύτερου βιβλίου της Τέτης Θεοδώρου, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Έναστρον. Και είναι λογικό να είναι άγριες, αφού διαδραματίζονται χιλιάδες χρόνια πριν.
Πρόκειται για έξι διηγήματα, στα οποία παίζουν μικρότερο ή μεγαλύτερο ρόλο οι τελετουργίες της Αρχαίας Ελλάδας, δίχως η πλοκή να περιορίζεται σ’ αυτές. Άλλοτε δομείται σε μύθους επώνυμων ηρώων άλλοτε αφορά καθημερινούς ανθρώπους, δεμένους στενά με τον τόπο και τον χρόνο· δεισιδαιμονίες, σημάδια κι οιωνοί καθοδηγούν σκέψεις και πράξεις: ένας χρησμός μπορεί να ωθήσει σε φόνο, ο λόγος κι η παρουσία ενός ιερέα έχουν δύναμη κι ας είναι αθέατη, μία βεβήλωση δικαιολογεί την πιο αποτρόπαιη πράξη. Θεοί, ημίθεοι και μαγικά πλάσματα αναπνέουν κοντά στους ανθρώπους, ζουν στις ιστορίες και στο παρελθόν τους, κρύβονται ή εμφανίζονται. Οι πρωταγωνιστές ονομάζονται Κυδίππη, Κριθία, Φυλλίδα, Ησύχιος, Εύμηλος, τιμούν τον Κρόνο και τη Χθονία, γιορτάζουν τα Δαίδαλα και περπατούν σε δάση με κενταύρους και δρυάδες.
Τα διηγήματα εξελίσσονται σ’ ένα εύρος χρονολογιών, όμως η ζωηρόχρωμη απόδοση δε διαφέρει ιδιαίτερα από κείμενο σε κείμενο· κάτι που πείθει ως ρεαλιστικό, διότι πόσο άραγε άλλαζε η ζωή στην ύπαιθρο ανά τους αιώνες; Το νήμα που συνδέει τις ιστορίες, διακόπτεται αφηγηματικά κάπου λίγο μετά Χριστόν, ωστόσο στην πραγματικότητα εκτείνεται νοητά ως το σήμερα. Οι τελετές δε μοιάζουν μακρινές και ξεχασμένες αλλά γνώριμες: με μικρές παραλλαγές και δίχως την ατμόσφαιρα της εποχής, θα μπορούσαν κάλλιστα να τοποθετηθούν στο κοντινό παρελθόν. Έτσι, η απόστασή μας από μια τέτοια αφήγηση, που εκ πρώτης όψεως φαντάζει μεγάλη, ενδεχομένως όση και από ένα Ομηρικό έπος, εκμηδενίζεται.
Αυτή η αντοχή των εθίμων και των συνηθειών στον χρόνο, παρά τις αλλαγές στη θρησκεία, την τεχνολογική εξέλιξη και τη γενικότερη πρόοδο, δικαιώνει και την επιλογή του ύφους: προφορικό, με στοιχεία ντοπιολαλιάς, δίχως δανεισμούς από άλλες γλώσσες· θυμίζει κλασσικούς Έλληνες συγγραφείς. Η συγγραφέας περιγράφει δίχως να σχολιάζει, ενώ τολμά να βάλει στα στόματα των ηρώων της από στίχους πρόσφατων ποιημάτων και τραγουδιών ως και τον ανομοιοκατάληκτο δεκαπεντασύλλαβο του δημοτικού τραγουδιού. Και, ενώ η έρευνα που απαιτεί μιας τέτοιας ακρίβειας και λεπτομέρειας αναβίωση είναι εκτενής, στο απόσταγμα περίπου εκατόν τριάντα σελίδων που προέκυψε, δεν παρεισφρήσανε περιττότητες.
Οι Άγριες Τελετές αναζητούν τις ρίζες συνηθειών και τελετουργιών που επιβιώνουν ως και σήμερα, μιλώντας για τον άνθρωπο που έζησε χιλιετίες πριν, με τα πάθη, τους φόβους και τα θέλω του. Προσωπικά ξεχώρισα την «Πάλλα», ένα διήγημα στο οποίο ο αφηγητής –ίσως και ήρωας– είναι μία σκυλίτσα.
Σημ. Η Τέτη Θεοδώρου γεννήθηκε στην Αθήνα το 1962 και σπούδασε στην Ανωτάτη Βιομηχανική Σχολή Πειραιά και στο Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο. Το πρώτο της βιβλίο, Από τη σκόνη (Ars Nocturna, 2013), είναι μια συλλογή διηγημάτων για τις δοξασίες που επιβιώνουν στο αστικό τοπίο.