της Όλγας Σελλά
Το πάρτι της λήξης έγινε την Πέμπτη 21 Ιουλίου. Όμως βρεθήκαμε ξανά στην Πειραιώς 260 τη Δευτέρα 25 Ιουλίου για να δούμε μια εξ αναβολής παράσταση: «Οι 7 τρελοί» σε σκηνοθεσία Ελεάνας Τσίχλη, βασισμένη στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Ρομπέρτο Αρλτ.
Ένα μυθιστόρημα πολύ γοητευτικό, πολύ σύγχρονο (κι ας γράφτηκε το 1929), πολύ σουρεαλιστικό, πολύ φιλοσοφικό, πολύ χιουμοριστικό, πολυεπίπεδο. Επτά περίεργοι άνθρωποι στρατεύονται γύρω από έναν «Αστρολόγο» (κλασική περίπτωση ψεκασμένου θα λέγαμε σήμερα, που θέλει πολύ να είναι ηγέτης): ένας εισπράκτορας, ένας φαρμακοποιός, ένας μαστροπός, ένας λοχαγός, μια γυναίκα που επιθυμούν πολλοί. Όλοι αναζητούν την ευτυχία στο χρώμα του χρήματος. Άλλοι κυνικά («Χρειάζεται χρυσάφι για να αιχμαλωτίσεις τη συνείδηση των ανθρώπων»), άλλοι πιο καλυμμένα, άλλοι δηλώνοντας ότι βαδίζουν σύμφωνα με τις Γραφές… Ονειροπαρμένοι άνθρωποι, φτωχοδιάβολοι, υποκριτές, με τις φαντασιώσεις και τα ψεύδη τους, με τρελές ιδέες, με απελπισμένες ατελείς σχέσεις, με έναν τελικό στόχο όλοι: το χρήμα. Κι ανάμεσά τους ο Μαρσούτ (Μιχάλης Βαλάσογλου, σε ακόμη μια πολύ ενδιαφέρουσα ερμηνεία του μετά τη «Φάρμα των ζώων» του Τζορτζ Όργουελ σε σκηνοθεσία Άρη Μπινιάρη τον περασμένο χειμώνα), ο πιο κυνικός, ο πιο ειλικρινής, ο πιο ποταπός, γι’ αυτό ο πιο επικίνδυνος. Οι υπόλοιποι τον φυλακίζουν με σκοπό να τον σκοτώσουν. Γιατί… «Αν σκοτώσω τον Μαρσούτ, γίνομαι άνθρωπος που υπάρχει. Μόνο το έγκλημα μπορεί να επιβεβαιώσει την ύπαρξή μου», λέει ο Ρέμο Ερδοσάιν, που ξεκίνησε φοβισμένος κακομοίρης για να γίνει το αδίστακτο δεξί χέρι του Αστρολόγου.
Ένας ανεμοστρόβιλος χαρακτήρων, συμπεριφορών, αντιλήψεων είναι το μυθιστόρημα του Ρομπέρτο Αρλτ, τόσο φρέσκο, τόσο ζωντανό, τόσο ανατριχιαστικά σύγχρονο (η μετάφραση της Έφης Γιαννοπούλου μετέφερε τον λογοτεχνικό πλούτο και τις αποχρώσεις του Αρλτ). Η Ελεάνα Τσίχλη καταπιάστηκε μ’ ένα δύσκολο εγχείρημα, που είχε ρυθμό (τουλάχιστον μέχρι τη μέση του), έβγαζε το χιούμορ και τον σουρεαλισμό των χαρακτήρων και της ιστορίας, το έφερε σε πέρας σε γενικές γραμμές, αλλά ήθελε οπωσδήποτε παραπάνω δουλειά στη δραματουργία και στον ρυθμό. Ταιριαστά με την ατμόσφαιρα τα σκηνικά και τα κοστούμια της Τίνας Τζόκα, και πολύ ενδιαφέρουσα η μουσική του Θοδωρή Αμπαζή, που μας χάρισε κι ένα από «Τα σονέτα του σκοτεινού έρωτα» του Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα. Από τις ερμηνείες, ξεχωρίζω τον Μιχάλη Βαλάσογλου (Μαρσούτ), τη Στέλλα Βογιατζάκη και τον Φιντέλ Ταλαμπούκα στο ρόλο του Αστρολόγου αλλά και όλοι οι υπόλοιποι ηθοποιοί (Μπάμπης Γαλιατσάτος, Γιάννης Καράμπαμπας, Γιώργος Κριθάρας, Γιώργος Σύρμας,) υπηρέτησαν με συνέπεια το ρόλο τους. [Φωτογραφίες παράστασης: Alex Kat].
Και μετά την παράσταση κάναμε, εκεί στο προαύλιο της Πειραιώς 260, το δικό μας πάρτι λήξης και τον δικό μας απολογισμό. Για το θέατρο πάντα. Που φέτος δεν ήταν κυρίαρχο στο Φεστιβάλ Αθηνών, σε αντίθεση με τη μουσική που κυριάρχησε και σε ποσότητα και σε προσέλευση κοινού (Ηρώδειο). Και που ελάχιστες παραστάσεις μας έμειναν ως μια πλήρης και ξεχωριστή σκηνική πρόταση (ανάμεσά τους ήταν οπωσδήποτε ο «Ταρτούφος» του Μολιέρου και του Ιβο βαν Χόβε –ένα από τα sold out της σεζόν-), η παράσταση του Γιάννη Χουβαρδά «Η άλλη πλευρά της καταιγίδας», και η παράσταση του Γιώργου Κουτλή «Ο σκύλος, η νύχτα και το μαχαίρι», (επίσης sold out). Οι υπόλοιπες παραστάσεις, ελληνικές ή ξένες, δεν κατάφεραν να αφήσουν κάποια ιδιαίτερη γεύση, παρότι κάλυπταν μια ευρεία θεματολογική και καλλιτεχνική βεντάλια, αν και θεματικός άξονας συγκεκριμένος δεν μπορούμε να πούμε ότι υπήρχε φέτος.
Υπήρχε όμως, ξανά, η συνάντηση και η συναναστροφή στο προαύλιο της Πειραιώς 260 (που μας είχε λείψει), η μουσική που περίμενε όσους έβλεπαν παραστάσεις θεάτρου ή χορού, οι συζητήσεις, κάποιες έντονες –έτσι κι αλλιώς τα θέματα υπήρχαν.
Το Φεστιβάλ Αθηνών τελείωσε. Απομένει η Επίδαυρος που έχει ακόμα να μας δείξει τέσσερις παραστάσεις («Αίας» του Σοφοκλή 29, 30/7 σε σκηνοθεσία Αργύρη Ξάφη από το Εθνικό Θέατρο, «Αντιγόνη» του Σοφοκλή σε σκηνοθεσία Τσέζαρις Γκραουζίνις στις 5, 6/8, «Ελένη» του Ευριπίδη, σε σκηνοθεσία Βασίλη Παπαβασιλείου, από το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, στις 12,13/8 και «Ιφιγένεια εν Αυλίδι» του Ευριπίδη, σε σκηνοθεσία Θέμη Μουμουλίδη στις 19, 20/8).
Και ενώ γνωρίζουμε επακριβώς ποιες παραστάσεις ακολουθούν, δεν γνωρίζουμε καθόλου τι μέλλει γενέσθαι με το θέμα της καλλιτεχνικής διεύθυνσης του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου, αφού η θητεία της Κατερίνας Ευαγγελάτου ολοκληρώνεται με το τέλος του Φεστιβάλ. Τα περιθώρια στενεύουν και στο μεταξύ αδιευκρίνιστες παραμένουν οι προθέσεις του υπουργείου Πολιτισμού για το κατά πόσον θα ανανεωθεί και για πόσο διάστημα η θητεία της.
