Του Γιώργου Λίλλη.
Η Ελένη Ντούξη γεννήθηκε στους Άγιους Σαράντα της Αλβανίας και ζει στην Αθήνα από το 1993. Το πρώτο ποιητικό βιβλίο της Ντούξη, με τίτλο Μείον δεκάξι, παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον αφενός γιατί η ποιήτρια έχει καταφέρει να οικειοποιηθεί την ξένη γλώσσα, αφετέρου γιατί τα βιώματά της έχουν μετουσιωθεί σε μια ακριβολόγα ποιητική τεχνική που είναι άξια θαυμασμού. Με το πρώτο αυτό βιβλίο η Ντούξη βάζει την πήχη ψηλά. Ποιήματα που κρύβουν καλά τον λυρισμό τους, εικόνες που ανατρέπουν, ένα σκληρό βλέμμα που τελικά οδηγεί σε μια καθαρότητα και μια αλήθεια που όσο και να πονά είναι παρήγορη για την ακρίβειά της. Το Μείον δεκάξι είναι ένα βιβλίο αναζήτησης ταυτότητας. Καθόλου τυχαίο αν σκεφτούμε πως η ποιήτρια ψάχνει να βρει το νήμα μέσα στην μνήμη της, στα παιδικά της χρόνια, σε μια χαμένη πατρίδα:
Ξέρεις που θα με βρεις. Πλάι στο παράθυρο περιμένοντας τον κοκκινολαίμη να σέρνει τον χειμώνα από το πόδι. Του πότιζα ένα δέντρο, είναι βλέπεις το πάρε δώσε. Εγώ δέντρο και ψωμί εκείνο πέτρες και ψύχρα. Περιμένω τον χιονιά το ακονισμένο του αστέρι. Να απλώνει τα παιδιά μου πάνω στο χιόνι. Θα με δεις τα Χριστούγεννα. Κρεμασμένη σε ένα ξεβαμμένο κλαρί κάπου εκεί στην σκιά θα με βρεις. Πίσω από τα λαμπιόνια με χωμένο το καυτό τους κεφάλι στην σάρκα μου εμένα το καλοθρεμμένο σκυλί. Με τα καλοκαίρια να καίγονται κάθε 31 και το μελλοθάνατο φθινόπωρο να βογκάει κάτω από την λάσπη. Τι άνοιξη να περιμένεις στον ελλειπτικό αυτόν γύρο; Θα με βρεις σωριασμένη πάντα στο ίδιο κουτί. Μπλεγμένη σε καλώδια να χορταίνω σκοτάδι. Σ΄ εκείνο το πατάρι που σκούζει ανάμεσα στις πρόκες. Εκεί στο βάθος φτύνοντας σκόνη και μούχλα στο βραδινό σου γεύμα.
Το παραπάνω ποίημα με τίτλο Πατάρι φανερώνει την αγωνία, σαν έναν εφιάλτη που δεν ξεχνιέται, αλλά απλά μαθαίνεις να ζεις μαζί του. Οι σουρεαλιστικοί στίχοι κάνουν το ποίημα ακόμα πιο δραματικό. Μπορώ να συναισθανθώ αυτή την πάλη ανάμεσα σε δυο πατρίδες, ανάμεσα σε δυο γλώσσες μιας και το έχω βιώσει ζώντας είκοσι χρόνια στο εξωτερικό. Η ποιήτρια όμως δεν πέφτει στην παγίδα της νοσταλγίας. Μάχεται με το παρόν της. Προσαρμόζεται, αλλά δεν ξεχνά. Η Ντούξη έχει έναν ιδιαίτερα προσωπικό τόνο, οι στίχοι της είναι γυμνοί, ακέραιοι:
Κάρφωσα την απέχθεια του κόσμου στο μάτι μου. Από
τότε βλέπω μονόφθαλμα το σκοτάδι. Ό,τι καλό υπήρχε
τώρα αιωρείται διαμπερές.
Σας κλείνω αναγκαστικά το μάτι μετέωρη μένοντας.
Η αλήθεια είναι ότι αυτή η καταμέτρηση μέσα μού πήρε μόνο
ένα λεπτό.
Ξέχασα να αναφέρω πως το μηδενικό που ακολουθεί
είναι απλώς ένας τέλειος κύκλος στο νερό.
Στην διαχρονική της πορεία η ποίηση ήρθε αντιμέτωπη με το τέλειο και το ατελές, με το φθαρτό και το άφθαρτο, με την απεραντοσύνη και την μικρότητα, με τη ζωή και το θάνατο. Η αλήθεια που περιέχουν οι στίχοι είναι η ίδια η αλήθεια που ξεγυμνώνει τον άνθρωπο και τον αφήνει εκτεθειμένο στο Σύμπαν. Θέλησε να μας εντάξει σε μια συνθήκη με το θείο, οδηγώντας μας σε ρήξη με την υποδουλωμένη μας κατάσταση. Το αποτέλεσμα είναι μια διαρκής πάλη με τα στοιχεία που την συνθέτουν, και με τα στοιχεία εκείνων που την μεταχειρίζονται ως μέσο έκφρασης, για να ανακαλύψουν τις μύχιες πλευρές του εαυτού τους, ή για να προσφέρουν ως δώρο στους άλλους το φως ή το σκοτάδι που στην πορεία ανακάλυψαν, τα οποία περιέχονται και φανερώνονται από τις λέξεις που χρησιμοποιούν. Η Ελένη Ντούξη μεταφέρει αυτή την αλήθεια και γι΄ αυτό θεωρώ το βιβλίο της σημαντική κατάθεση στα εγχώρια ποιητικά μας γίγνεσθαι. Η ποίησή της είναι ένα ταξίδι που έχει ως στόχο να ανακαλύψουμε την ταυτότητά μας, να εκτιμήσουμε τον αφανή θρίαμβο του να υπάρχουμε σ΄ ένα αχανές περιβάλλον, δίνοντας ιδιαίτερη βαρύτητα στην κατανόηση του κόσμου που μας περιβάλλει:
γεννήθηκα στους μείον δεκάξι
εκεί όπου ακόμη και τ΄ αγάλματα
στο παραμικρό ρίγος
ζεστού αίματος
γίνονται θρύψαλα.
Ο χρόνος αναβόσβηνε
τους κύκλους του φορώντας
δαχτυλίδια
κι εγώ με τη φυγόκεντρη δύναμη
του τίποτα ξεστράτισα
και πίνω ακόμη γάλα
που μεγαλώνει γερά παιδιά.
info: EΛΕΝΗ ΝΤΟΥΞΗ, ΜΕΙΟΝ ΔΕΚΑΞΙ, ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΜΕΛΑΝΙ
