Γιάννης Ν. Μπασκόζος. Σύντομα κείμενα για 12 βιβλία που μπορεί να συζητηθούν – εντελώς διαφορετικά μεταξύ τους.
Αχιλλέας Κυριακίδης, Σώμα, Πατάκης
Ο Αχιλλέας Κυριακίδης, μινιμαλιστής και στοχαστικός, μονομανής και εστέτ της ελληνική λογοτεχνίας παρουσιάζει μια μικρού μεγέθους νουβέλα με αφηγηματικό επίκεντρο «Το σώμα». Ο Μαρτινιανός Σταύρου, επονομαζόμενος και Μάρτης, νεαρός φιλόλογος κολλημένος με την γλώσσα περνάει από διάφορες σωματικές ταλαιπωρίες. Απώτερος και διακαής πόθος του να βρει μια χαμένη γλώσσα που υπηρετεί αποκλειστικά το σώμα και από την οποίαν σήμερα σώζονται μόνον λίγες λέξεις. Ένας ρουμάνος καθηγητής, ο Λάζαρ Λούκα, τον παροτρύνει να την επανεφεύρει μόνος του. Ο ήρωας περιγράφει διάφορες σωματικές του περιπέτειες μέσα στις οποίες περισσότερο οδυνηρές αποδεικνύονται αυτές της γλώσσας του σώματός του. Ο συγγραφέας βρίσκει ευκαιρία και πίσω από την αφήγηση των περιπετειών του Μάρτη θα προσθέσει κοινωνικά και λογοτεχνικά σχόλια περιδιαβαίνοντας κείμενα και στίχους, χαρίζοντας απλόχερα υποφώσκουσα σάτιρα και λεπτή ειρωνεία.
Δημήτρης Μπελαντής, Ο Στάλιν στην Κολιμά, Τόπος
Εάν ο Στάλιν δεν είχε πάρει την εξουσία στην τότε Σοβιετική Ένωση τι θα γινόταν; Ο Δημήτρης Μπελαντής αντιστρέφει την ιστορία σε ένα μυθιστόρημα πολιτικής φαντασίας. Οι περί τον Τρότσκι παίρνουν την εξουσία και στέλνουν τον Στάλιν εξορία στην Κολιμά, εκεί που αυτός έστειλε χιλιάδες αντιφρονούντες. Ο Στάλιν θα οργανώσει την ομάδα του και την απόδρασή του με στόχο να επανακατακτήσει την εξουσία. Ο Μπέρια αναλαμβάνει την διοίκηση των μπολσεβίκων και η Ρωσία χωρίζεται σε ανατολική υπό την ηγεσία του Στάλιν και δυτική υπό την ηγεσία του Μπέρια και μετά του Μολότοφ. Ακολουθεί εμφύλιος πόλεμος που κρατάει 44 μέρες και διχάζει τους κομμουνιστές της Ρωσίας. Το αστείο είναι ότι εγχώριοι σταλινικοί και τροτσκιστές πήραν στα σοβαρά το μυθιστόρημα του Μπελαντή και τον καταγγέλλουν ως πράκτορα και οι δύο πλευρές. Απόδειξη ότι οι κομμουνιστές ακόμα στερούνται χιούμορ.
Σώτη Τριανταφύλλου, Το τέλος του κόσμου σε αγγλικό κήπο, Πατάκης
Η Σώτη Τριανταφύλλου έχει αποδείξει ότι μπορεί να αρδεύει ιδέες από διαφορετικούς αιώνες, αισθητικές και στυλ. Είναι μια από τις πιο καλές storytellers της ελληνικής γλώσσας, παρόλο που αντλεί συνήθως τα θέματα της από ξένες παραδόσεις. Κι εδώ όπως και στο «Άλμπατρος» επιστρέφει στο παλιό Λονδίνο με έναν συγγραφέα τον Σίλκοξ, ο οποίος βρίσκεται λίγο προ του θανάτου του και το βιβλίο αυτό το γράφει για να ξεπληρώσει τα χρέη του. Ο ήρωας του Λούσιους Πρέσκοτ ένας «ράφτης και στρατιώτης» δοκιμάζεται σε περιπέτειες του ταιριάζουν με την περιπέτεια του συγγραφέα του. Ο Λούσιους μαζί με τους φίλους του Βενέδικτο και Σουζάννα στο Λονδίνο του 17ου αιώνα δοκιμάζουν να ζητήσουν και να ζήσουν την ευτυχία. Αλλά ο αιώνας που φέρνει ανατροπές δεν θα τους το επιτρέψει. Τα νιάτα όση δύναμη κι αν έχουν είναι προορισμένο να συντριβούν μπροστά στις αδηφάγες πέτρες του βιομηχανικού πεπρωμένου.
Ρέα Γαλανάκη, δύο γυναίκες, δύο θεές, Καστανιώτης
Η Ρέα Γαλανάκη στηρίζεται συνήθως σε ιστορικά γεγονότα για να απλώσει τις ιστορίες της. Σε αυτό το μικρό βιβλίο, όπου συγκεντρώνει δύο νουβέλες, λειτουργεί κάπως διαφορετικά, στηριγμένη σε βιωματικό της υλικό. Η πρώτη νουβέλα παίρνει τον τίτλο της από το γλυπτό του Χαλεπά «Αθηνά, βοσκοπούλα» και γίνεται αφορμή να εισέλθει στον ταραγμένο ψυχικό κόσμο του γλύπτη, ιδίως στην σκοτεινή περίοδο που βρισκόταν έγκλειστος σε ψυχιατρείο στην Κέρκυρα. Η συγγραφέας για διάφορους λόγους δεν πραγματοποίησε ποτέ ένα μυθιστόρημα πάνω στη ζωή του γλύπτη , όπως σχεδίαζε, κι εδώ βρίσκει αφορμή να φωτίσει μια υποτονισμένη πτυχή της ταραγμένης ψυχής του. Με τη δεύτερη νουβέλα αφιερωμένη στην κρητική θεά Αριάδνη επιχειρεί να ανασκευάσει το μύθο της, να της ξαναδώσει το φωτοστέφανό της και από προδομένη ερωμένη να την καταστήσει ιερή θεά με κύρος και λογοτεχνική αξία. Με έντονα λυρικά στοιχεία η Γαλανάκη αποδίδει λογοτεχνικά δύο γυναίκες – σύμβολα, τα οποία την επηρέασαν προσωπικά.
Ηλίας Κουλουκουντής, Απρόσιτες ακτές, Ποταμός
Αυτοβιογραφικό αφήγημα του γόνου μιας ναυτιλιακής οικογένειας, που καθόλου δεν θυμίζει την ανέμελη ζωή που πολύς κόσμος φαντάζεται ότι διάγουν οι γόνοι τέτοιων οικογενειών. Τον συγγραφέα τον γνωρίζουμε από το προηγούμενο βιβλίο του «Η συνωμοσία της Αμοργού» όπου εξιστορεί το πώς από μέλος του διεθνούς τζετ σετ βρέθηκε να οργανώνει ένα παράτολμο σχέδιο απόδρασης του εξόριστου πεθερού του και πολιτικού Γ. Μυλωνά. Σε αυτό το βιβλίο αφηγείται την μεταβατική περίοδο της ενηλικίωσης και την είσοδο του στην κοινωνία των μεγάλων. Κάνοντας την δική του επανάσταση, περνώντας από διάφορα στάδια, συγγραφικά, ακτιβιστικά, θρησκευτικά , γνωρίζει την γυναίκα του Λούσυ που τον βοήθησε να ανακτήσει την θέση του στον κόσμο της ελληνικής ναυτιλίας χωρίς να χάσει την ιδιαιτερότητά του. Μια ιστορία αξιών, χρήματος, περιπετειών και τελικών στόχων σε μια πολύ ωραία έκδοση.
Δημήτρης Σωτάκης, Ο κανίβαλος που έφαγε έναν Ρουμάνο, Κέδρος
Ο Δ. Σωτάκης είναι ένας εμμονικός του παραλόγου, όπως και οι ήρωες του. Σε κάθε βιβλίο του αρχίζει με έναν άνθρωπο που έχει μια εμμονή. Γύρω από αυτήν «στήνει» την ιστορία του που εξελισσόμενη οδηγεί σε ένα κρεσέντο. Στο παρόν μυθιστόρημα ό ήρωας του αγαπά την Ρουμανία, ως χώρα. Γνωρίζει τα πάντα γι αυτήν, γεωγραφία, ήθη, πολιτισμό, κλπ. Μέχρι που θα συναντήσει μια ρουμάνικη οικογένεια και θα προσπαθήσει να δεθεί μαζί της. Θα τα καταφέρει σε τέτοιο βαθμό που στην ουσία θα τους κατακτήσει όλους: τον άνδρα, τα παιδιά και τελικά την μητέρα που θα γίνει ερωμένη του. Τους βοηθάει οικονομικά και ηθικά μέχρι που γίνεται ένα με αυτούς. Μόνον που η ευτυχία αυτή θα έχει ένα ακριβό τίμημα για τον αρχηγό της οικογένειας. Μου έλειψε το χιούμορ και η λεπτή ειρωνεία προηγούμενων βιβλίων του.
Χρήστος Αγγελάκος, Ψεύτικοι δίδυμοι, Μεταίχμιο
Στο τρίτο μυθιστόρημα ο Χρήστος Αγγελάκος επιβεβαιώνει τον ποιητικό οίστρο του. Θέμα του η εφηβεία και το άγαρμπο τέλος της πάνω στο τοίχο της ενηλικίωσης. Ο Έλληνας Νικ και ο Βούλγαρος Ιβ μεγαλώνουν μαζί σε μια σκληρή επαρχία της νοτίου ελλάδας. Μοιάζουν γι αυτό και τους χαρακτηρίζουν δίδυμους. Θα μοιραστούν πολλά πράγματα: σκανταλιές, υλικά μικροαγαθά αλλά και όνειρα και μια νεαρή κοπέλα την Ισμήνη. Η τελευταία θα τους μοιραστεί με την Εύα. Υπάρχει κι ένας πραγματικός δίδυμος, είναι ο Βίκτωρ, αδελφός του Ιβ με την κοπέλα του ονόματι Ραμόν. Η αγάπη και το σεξ σε πολλούς συνδυασμούς. Νεαρά παιδιά που αναζητούν το ανείπωτο. Αξεδιάλυτα συμπλέγματα αισθημάτων, ονειροφαντασιών, άστοχων στόχων. Ο Χ. Αγγελάκος γράφει σαν ποιητής, οι εικόνες του έχουν μια ποιητική χροιά που δίνει μια γλυκύτητα στο πεζογραφικό λόγο του.
Νίκος Κυριαζής, Η πόλη των αγίων, Ωκεανός
Ο Άντριου Μποντ μοιάζει με τον γνωστό πράκτορα 007 του Ίαν Φλέμινγκ , τον Τζέημς Μποντ , μόνον που κινείται πίσω στην ιστορία. Είναι κομψός οδηγεί Μπέντλει και όχι Άστον Μάρτιν, έχει το αγγλικό φλέγμα, είναι γοητευτικός με τις γυναίκες και έτοιμος πάντα για περιπέτεια. Είναι το δεύτερο μέρος μιας σειράς με πρακτορικά θέματα που κινούνται στον Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο. Ενώ ο Μποντ κάνει διακοπές στο Μπράιτον ο αρχηγός της αντικατασκοπείας C τον καλεί και του αναθέτει μια αποστολή στην Ιταλία. Με διαβατήριο και ταυτότητα Γερμανού δημοσιογράφου θα διασχίζει την Ελβετία για να κατηφορίσει προς την αιώνια πόλη, τη Ρώμη. Εκεί μια ομάδα Ιταλών ετοιμάζει να ανατρέψει τον Μουσολίνι ενώ απέναντί του θα έχει τον σατανικό Σκορτσένι, λοχαγό των Ες Ες. Ο συγγραφέας στήνει ένα περιπετειώδες μυθιστόρημα που διακρίνεται για τον ρυθμό του, την ευελιξία της πλοκής και τους γοητευτικούς ήρωες του, με προεξάρχοντα βεβαίως τον Μποντ.
Ισμήνη Καπάνταη, Αστική οικία στο Χαλάνδρι, Ίκαρος
Η τόσο γνωστή από τα ιστορικά της βιβλία Ισμήνη Καπαντάη βουτάει με ισχυρό εξοπλισμό στο αστυνομικό μυθιστόρημα. Ένα μυθιστόρημα που ενώ εξελίσσεται στη δεκαετία του ΄90 φέρνει την πατίνα των κλασικών του είδους της δεκαετίας του ΄50 τύπου Γιάννη Μαρή και του σύγχρονου μας Ανδρέα Αποστολίδη. Η οικογενειακή επιχείρηση των Αβραούτογλου ΠΛΕΞΗ Α.Ε. διευθύνεται από τα παιδιά Αντρέα, Ηλία και Αντώνη. Αλλά οι πάντες υπάγονται στην εξουσία της γιαγιάς τους, μιας ξεροκέφαλης αλλά καπάτσας γυναίκας, της Ασπασίας, που οι υπάλληλοι την αποκαλούσαν πάντα Κυρία. Η αφήγηση εκτυλίσσεται στην δεκαετία του ΄90, εποχή που κανείς δεν φανταζόταν τα δεινά που θα επακολουθούσαν. Η κοινωνία ανέπνεε κανονικά και τα μικρά γεγονότα της αστικής Αθήνας φάνταζαν τεράστια στους μικροαστούς όπως τα διάβαζαν διογκωμένα από τον αθηναϊκό τύπο. Η Ι.Καπάνταη αφηγείται μια οικογενειακή σάγκα που ανατινάσσεται από ένα φονικό.
Χ.Α. Χωμενίδης, Όσο πιο δυνατά με έδερνε, τόσο πιο δυνατά του τραγουδούσα, Πατάκης
Ο Χωμενίδης είναι ένας από τους καλυτέρους στορυτελερς της αθηναϊκής πεζογραφίας. Σε αυτό το βιβλίο του που το υποτιτλοφορεί «συλλογική αυτοβιογραφία» συγκέντρωσε κείμενα που αφορούν σε πραγματικά γεγονότα της ζωής του διανθισμένα με ιστορίες, άλλοτε φτιαγμένες άλλοτε πειραγμένες. Γραμμένο με μπρίο – όπως θα λέγανε οι παλιοί- και με σωστό λόγο διαβάζεται απνευστί. Ορισμένα κείμενα αφορούν σε προσωπικές οικογενειακές ιστορίες, όπου το χιούμορ του συγγραφέα απαλύνει τις δύσκολες εποχές μέσα στις οποίες έζησαν οι πρόγονοί του. Δεν διστάζει να αυτοσαρκαστεί και να αυτοϋπονομευθεί σε ό,τι κάποτε πίστευε. Πολλές αναφορές σε παλιούς ηθοποιούς, σκιτσογράφους, βιβλία ελλήνων και ξένων συγγραφέων, στην τηλεόραση, τον κινηματογράφο αλλά και σε πολιτικούς, τον Ανδρέα Παπανδρέου, τον Φιντέλ Κάστρο ή τον Ωνάση και την Χαρούλα Αλεξίου. Εν τέλει μια πινακοθήκη της Ελλάδας του δεύτερου μισού του 20ου αιώνα και τα την πρώτη δεκαετία του τρέχοντος.
Νίκος Ξένιος, Το κυνήγι του βασιλιά Ματθία, Κριτική
Μια ομάδα μεταναστών Κούρδων φεύγουν από τα ορεινά της πατρίδας τους , διασχίζουν την Τουρκία, φθάνουν στην Ελλάδα μαζί με άλλους μετανάστες, περνούνε τα σύνορα, μπαίνουν στη Σερβία με τελικό σκοπό την Βουδαπέστη. Οι μετανάστες, πεινάνε, διψάνε, κακοπαθαίνουν αλλά στις ενδιάμεσες στάσεις ακούνε τις ιστορίες του πρεσβύτερου Μπίρκα. Ο τελευταίος αφηγείται μια παραμυθένια ιστορία με ηρωίδα την πριγκίπισσα Μερσούδα που αναγκάζεται να παντρευτεί τον βασιλιά Ματθία, έναν πολέμαρχο. Δεν θα αντέξει θα φύγει μακριά από αυτόν και ο Ματθίας θα ψάξει να την βρει, όπως στα παλιά παραμύθια. Η ιστορία στηρίζεται σε πραγματικά γεγονότα αλλά αυτό που ενδιαφέρει τον συγγραφέα είναι να πλέξει το μυθικό παρελθόν με το ρεαλιστικό παρόν.
Π.Μ.Ζέρβος, Η εξορία του προσώπου, Night Read
Μια άλλου είδους λογοτεχνία. Ο αφηγητής ζει έναν εφιάλτη. Βλέπει συνεχώς ένα όνειρο που φαίνεταιι να τον ρουφάει και να τον βυθίζει σε έναν άλλον τρομακτικό κόσμο. Ζει σε μια λαική πολυκατοικία στον Πειραιά, με τους φίλους , την δουλειά του, την παρέα του. Δίπλα του, στην πολυκατοικία, ζουν ένα ζευγάρι, η οικογένεια της Μαργαρίτας – μια κοπέλα που συμπαθεί- , ένας γέρος, η διαχειρίστρια κ.ά. Όλοι βλέπουν εφιάλτες, κουραστικά όνειρα που τους προκαλούν εκ νέου υπνηλία, οι δυνάμεις τους υποχωρούν, η ζωή τους μοιάζει να λιγοστεύει σταγόνα – σταγόνα. Μέχρι που κάποιοι από τους συνοίκους του πεθαίνουν με φρικτό τρόπο. Ο Ζερβός απευθύνεται στους φίλους του γκόθικ και της λογοτεχνίας τρόμου όπου η ζωή κυριαρχείται από τον φόβο. Με επιρροές από Πόε και Κάφκα ο συγγραφέας πλάθει έναν σκληρό, μαύρο κόσμο. Το μυθιστόρημα του όμως λειτουργεί περισσότερο αλληγορικά και συμβολικά, για τους φόβους και τα δυσοίωνα σύννεφα που πλακώνουν και εν μέρει ρυθμίζουν την ζωή του δυτικού ανθρώπου.
