Το δεύτερο μέρος για το αμερικανικό νουάρ του συνεργάτη μας Μάρκου Κρητικού. Ακόμα 12 σπουδαίοι συγγραφείς με 12 σπουδαία βιβλία.
2ο μέρος 1970-2019
- Πως να κλέψετε μια τράπεζα (1972) – Donald Westlake
Μετάφραση: Ανδρέας Αποστολίδης, Άγρα (2013),σελ. 287
Ο Ντόναλντ Ουέστλεηκ, με πάνω από 100 βιβλία στο ενεργητικό του, μια ντουζίνα λογοτεχνικά ψευδώνυμα και τον τίτλο του Grand master από την Ένωση Συγγραφέων Μυστήριου της Αμερικής, είναι γνωστός, ως «ο μάστορας του κωμικού σασπένς». «Κάθε βιβλίο του είναι ένας λόγος ευτυχίας», θα πει ο Στέφεν Κινγκ, ενώ ο Κουέντιν Ταραντίνο θα δηλώσει επηρεασμένος από το έργο του. Στο Πως να κλέψετε μια τράπεζα, ο φτωχοδιάβολος Τζον Ντόρτμουντερ στη δεύτερη περιπέτειά του, από τις δεκατέσσερις συνολικά, ξανασμίγει με την παλιοπαρέα του -έναν πρώην πράκτορα του Εφ Μπι Άι, έναν κλειδαρά, έναν πρώην κατάδικο και έναν μικροαπατεώνα- με σκοπό να υλοποιήσουν μια εξωφρενική ιδέα: Να κλέψουν μια τράπεζα που στεγάζεται προσωρινά σ’ ένα τροχόσπιτο χωρίς ρόδες, ρυμουλκώντας τη με φορτηγό! Μια αναίμακτη, χωρίς σκληρές σκηνές, απολαυστική αστυνομική περιπέτεια με υποδειγματική κατανομή χιούμορ και αγωνίας, γρήγορο ρυθμό, έξυπνους διαλόγους και πολλά ευτράπελα, που κρατούν αμείωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη. Αξίζει να αναφέρουμε ότι το μυθιστόρημα Parker:Ανάφλεξη (Νεφέλη 2013) είναι το μοναδικό μεταφρασμένο στα Ελληνικά, από τα είκοσι τέσσερα της σειράς -με πρωταγωνιστή τον περιώνυμο απατεώνα Parker-, που ο συγγραφέας υπογράφει με το ψευδώνυμο Richard Stark.
- Ο γαλανομάτης (1975) – Gerome Charyn
Μετάφραση: Ανδρέας Αποστολίδης,Άγρα (1993),σελ. 352
Πιο νουάρ δεν γίνεται! Αυτό είναι το πρώτο που έρχεται στο μυαλό μου για Το κουαρτέτο του Ισαάκ Σαϊντέλ, ενός αδιάφθορου μπάτσου που παρακολουθούμε την ανέλιξή του στα υψηλότερα κλιμάκια της αστυνομίας της Νέας Υόρκης και τα προβλήματα που αυτή δημιουργεί, στην προσωπική του ζωή. Ο γαλανομάτης είναι το πρώτο βιβλίο της τετραλογίας, με την ιδιαιτερότητα ότι έπεται χρονικά του δεύτερου της σειράς, Η άγρια Μαίριλυν. Πρωταγωνιστής είναι ο Μάνφρεντ Κοέν, πρωτοπαλίκαρο του Ισαάκ, ένας Εβραίος μπάτσος, σκληρός και μελαγχολικός, με πάθος για το πινκ πονκ, που κινείται σαν σκιά στους κακόφημους δρόμους του Μπρόνξ. Πορτοφολάδες, προαγωγοί, ανήλικες πόρνες, χαφιέδες της αστυνομίας, συμμορίες με γλειφιτζούρια, Περουβιανοί μαφιόζοι, Κινέζοι δολοφόνοι και διεφθαρμένοι μπάτσοι, σε μια Βαβέλ εθνοτήτων θρησκειών και πολιτισμών, συνθέτουν την τοιχογραφία του υπόκοσμου της Νέα Υόρκης, σε μια υπερρεαλιστική εκδοχή της, που ίσως ξαφνιάσει τον αναγνώστη. «Δεν συναλλάσσομαι με έναν ρεαλιστικό κόσμο, ούτε με τις προσδοκίες ή τις αμφιβολίες ενός αναγνώστη που θέλει να διαβάσει κάτι ρεαλιστικό» θα πει, ο ίδιος ο συγγραφέας. Ένα σκοτεινό αφήγημα, που αν και διατηρεί συμβάσεις και στερεότυπα του σκληρού αστυνομικού, η σουρεαλιστική διάσταση αλλά και το ιδιαίτερο ύφος του σχετικά άγνωστου στην Ελλάδα, αλλά πολύ σπουδαίου λογοτέχνη, διευρύνουν τα όρια του είδους.
- Η λεωφόρος (1976) – Trevanian
Μετάφραση: Κλαίρη Παπαμιχαήλ,Πόλις (2018),σελ. 437
Στο μυθιστόρημα Η λεωφόρος -ή έκπληξη της περσινής εκδοτικής χρονιάς, στο χώρο του νουάρ- το μυστήριο για μένα ξεκίνησε από το όνομα του συγγραφέα που δεν είχα διαβάσει ούτε καν μια αναφορά στο έργο του. Trevanian, λοιπόν είναι ένα από τα πέντε φιλολογικά ψευδώνυμα, του Αμερικανού συγγραφέα Rodney William Whitaker, που αν και άγνωστος στην Ελλάδα, πάνω από τα μισά βιβλία του έχουν ξεπεράσει σε πωλήσεις, το ένα εκατομμύριο αντίτυπα. Εντύπωση επίσης προκαλεί ο τόπος που εκτυλίσσεται η ιστορία – το Μόντρεαλ του Καναδά δεν θυμάμαι να έχει απασχολήσει άλλους γνωστούς συγγραφείς του είδους. Ο Λαπουάντ, ένας αστυνομικός της παλιάς σχολής -σε ρόλο προστάτη και τιμωρού- περιπολεί καθημερινά για τριάντα χρόνια στη λεωφόρο και στους γύρω δρόμους, που δεν είναι παρά η μικρογραφία μιας εξαθλιωμένης, ετερόκλητης κοινωνίας όπου συνυπάρχουν μετανάστες από κάθε γωνιά της γης, βιοπαλαιστές, μικροέμποροι, απατεώνες και πόρνες. Ο φόνος ενός νεαρού Ιταλού, που σχετίζεται με μια σειρά ανεξιχνίαστων εγκλημάτων, δίνει την εκκίνηση της αστυνομικής ιστορίας που είναι το πρόσχημα για την ανάδειξη της ψυχοσύστασης των ηρώων και του κοινωνικού τους περίγυρου. Ένα εξαιρετικό, ατμοσφαιρικό, νουάρ μυθιστόρημα, βαθιά ανθρωποκεντρικό, όπου ένας σπουδαίος αφηγητής, μέσα από τις υπαρξιακές αγωνίες του αστυνόμου Λαπουάντ -που τον βυθίζουν αργά στην παραίτηση απ’ τη ζωή -, στοχάζεται για την μοναξιά, την απώλεια και το πένθος, την υποκειμενική αντίληψη της ηθικής, και την αδυναμία προσαρμογής σε μια νέα τάξη πραγμάτων.
- Το τελευταίο φιλί (1978) – Τζέημς Κράμλεϋ
Μετάφραση: Ανδρέας Αποστολίδης,Πόλις (1995),σελ. 360
Στα μέσα της δεκαετίας του 70, ο Τζέημς Κράμλεϋ, παίρνει την σκυτάλη του σκληρού αστυνομικού από τον Ρος Μακντόναλντ. Επηρεασμένος από απ’ τους μεγάλους Χάμετ και Τσάντλερ, θα συνεχίσει επάξια την εξέλιξή του αυθεντικού μεταπολεμικού hard-boiled, προσαρμοσμένο στα ήθη και την αισθητική της εποχής του. «Ο νόμιμος κληρονόμος του Τσάντλερ» θα γράψει ο Guardian σε ένα αφιέρωμα, μετά τον θάνατό του. Το τελευταίο φιλί είναι η πρώτη περιπέτεια του ντετέκτιβ και μπάρμαν(!) Σ. Ο. Σούγκρου που ψάχνει έναν αλκοολικό συγγραφέα για λογαριασμό της πρώην γυναίκας του, τον οποίον και γρήγορα εντοπίζει -που αλλού;- σε ένα μπαρ, να πίνει μπύρες παρέα μ’ ένα μπουλντόκ! Όταν αναλαμβάνει να βρει την προ δεκαετίας εξαφανισμένη κόρη της ιδιοκτήτριας του μπαρ, ο αναγνώστης είναι προϊδεασμένος ότι τα πάντα είναι δυνατόν να συμβούν. Ένα καλτ, βουτηγμένο στο αλκοόλ και τα ναρκωτικά, αντισυμβατικό road story στα βάθη της αμερικάνικης επαρχίας, με απαιτητική πλοκή και καταιγιστική δράση, που χαρακτηρίστηκε ως το αστυνομικό μυθιστόρημα με τη μεγαλύτερη επίδραση στο δεύτερο μισό του 20ου αιώνα, από την Wisconsin State Journal. Εύχομαι κάποια στιγμή να εκδοθεί στη χώρα μας όλο το έργο του πολύ σημαντικού underground συγγραφέα και απορώ πως το συγκεκριμένο μυθιστόρημα δεν έχει ακόμα μεταφερθεί στον κινηματογράφο. Ας δώσει κάποιος Το τελευταίο φιλί στον Κουέντιν Ταραντίνο!
- Miami blues (1984) – Τσαρλς Ουίλφορντ
Μετάφραση: Γωγώ Αρβανίτη,Μεταίχμιο (2011),σελ. 303
«Ο άρχοντας της κυνικής αστυνομικής λογοτεχνίας της Φλόριντα» θα γράψουν οι Times για τον Τσαρλς Ουίλφορντ, μετά την έκδοση του Miami Blues που τον έκανε διάσημο. Ο Φρέντι Φρένγκερ αποφυλακίζεται και αποφασίζει να ξεκινήσει την εγκληματική του δράση απ’ το Μαϊάμι. Για κακή του τύχη, θα πέσει πάνω στον έμπειρο ντετέκτιβ του τμήματος Ανθρωποκτονιών, Χοκ Μόσλι Θα ακολουθήσει ένα ανελέητο ανθρωποκυνηγητό, σ’ έναν κόσμο σκοτεινό κι επικίνδυνο, καλά κρυμμένο πίσω απ’ τα φώτα του κοσμικού θέρετρου και «κάτω απ’ το λούστρο του αιώνιου καλοκαιριού» Ένα σκληρό αστυνομικό θρίλερ, με έμφαση στο σασπένς και έντονα στοιχεία μαύρου χιούμορ -ιδανικό page turner ανάγνωσμα- στην φιλοσοφία και την αισθητική των επιτυχημένων αστυνομικών σειρών που κατέκλυσαν την μικρή οθόνη, την δεκαετία του 80. (Δεν είναι τυχαίο ότι την ίδια χρονιά άρχισε να προβάλλεται η θρυλική σειρά Miami vice). Το μυθιστόρημα έγινε ταινία το 1990 – Επικίνδυνος άνθρωπος ο ελληνικός τίτλος– με τον Άλεκ Μπάλντουιν στο ρόλο του παρανοϊκού εγκληματία Φρέντι Φρένγκερ.
- Η Μαύρη Ντάλια (1987) – James Ellroy
Μετάφραση: Ανδρέας Αποστολίδης,Κλειδάριθμος (2015),σελ. 496
Η Μαύρη Ντάλια είναι το πρώτο μέρος της περίφημης Τετραλογίας του Λος Άντζελες. Η υπόθεση του βιβλίου βασίζεται στην άγρια δολοφονία της Ελίζαμπεθ Σορτ, το Γενάρη του 1947, ένα από τα πιο ειδεχθή ανεξιχνίαστα εγκλήματα στην νομική ιστορία των ΗΠΑ. Στο μυστήριο της περιβόητης υπόθεσης που συντάραξε την μεταπολεμική Αμερική, ο Ελρόι μετά από σαράντα χρόνια, δίνει μια μυθοπλαστική εκδοχή – λύση, γράφοντας ένα συναρπαστικό μυθιστόρημα που τον καθιέρωσε ως έναν από τους σπουδαιότερους συγγραφείς της νουάρ λογοτεχνίας. Δυο φίλοι αστυνομικοί, πρώην μποξέρ, και ερωτευμένοι με την ίδια γυναίκα, αναλαμβάνουν να βρουν τον διεστραμμένο δολοφόνο. Ένα καθηλωτικό, ιδιαίτερα σκοτεινό και κλειστοφοβικό μυθιστόρημα, με κινηματογραφική, πρωτοπρόσωπη γραφή που κόβει την ανάσα και καταιγιστική εναλλαγή σκληρών ρεαλιστικών σκηνών, που υποβάλλουν τον αναγνώστη στην αίσθηση της πιστής αναπαράστασης μιας εφιαλτικής πραγματικότητας. Το 2006, η Μαύρη Ντάλια μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο με μεγάλη επιτυχία από τον Μπράιαν Ντε Πάλμα. «Είναι ένας κόσμος που κανένας άλλος σκηνοθέτης δεν θα μπορούσε να δημιουργήσει. Ένας κόσμος αδιάφορα επικίνδυνος και μεταδοτικά διεφθαρμένος» θα γράψει ο ίδιος ο Ελρόι, στον εξαιρετικό επίλογο που συμπληρώνει την παρούσα έκδοση, όπου και θα συνδέσει την υπόθεση της Μαύρης Ντάλιας με την προσωπική του ιστορία, την κακοποίηση και δολοφονία της μητέρας του έντεκα χρόνια αργότερα.
- Pulp (1994) – Τσαρλς Μπουκόβσκι
Μετάφραση: Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης,Μεταίχμιο (2015),σελ. 264
Υποδεχτείτε τον πιο αποτυχημένο ντετέκτιβ της αστυνομικής λογοτεχνίας σε μια και μοναδική εμφάνιση! Ο Νικι Μπιλέιν -το όνομά του παραπέμπει στον βασιλιά του pulp Μίκι Σπιλέιν – είναι ρεμάλι, καβγατζής, μπατίρης και μόνιμα μεθυσμένος. «Και μόνο το να καταφέρεις να φορέσεις τα παπούτσια σου το πρωί, είναι ένας θρίαμβος» ενημερώνει τον αναγνώστη. Όταν συναντάει τη λαίδη Death – ένα κλείσιμο ματιού του Μπουκόβσκι στην επικείμενη έλευση του θανάτου του – καλείται να βρει τον από χρόνια πεθαμένο συγγραφέα Λουί Φερντινάν Σελίν, ένα κόκκινο καναρίνι που μπορεί να μην υπάρχει, αλλά και να ερευνήσει, μεταξύ άλλων, τον ύποπτο ρόλο μιας εξωγήινης. Το κύκνειο άσμα του Τσαρλς Μπουκόβσκι, έμελλε να είναι ένα σουρεαλιστικό, post noir αστυνομικό μυθιστόρημα, αφιερωμένο από τον ίδιο, στο κακό γράψιμο! Ο «νονός του βρώμικου ρεαλισμού» με ήρωες καρικατούρες, σαρκάζει τα στερεότυπα των pulp αστυνομικών αναγνωσμάτων και αποδομεί τις συμβάσεις του είδους, με τον δικό του μοναδικό τρόπο. Αν ο αναγνώστης δεν είναι εξοικειωμένος με το παρωδιακό ύφος του συγγραφέα, καλύτερα να προσπεράσει. Σε αντίθετη περίπτωση, θα απολαύσει ευτράπελες καταστάσεις και μοναδικές ατάκες, ανασύροντας μνήμες των pulp αναγνωσμάτων της εφηβείας του.
- Ο βασιλιάς του πεζοδρομίου (1997) – George P. Pelecanos
Μετάφραση: Νίκος Ρούσσος,Οξύ (1998),σελ. 365
Ο βασιλιάς του πεζοδρομίου είναι το δεύτερο μέρος της τετραλογίας της Ουάσιγκτον –D.C. Quartet– που πολλοί την συγκρίνουν με την περίφημη τετραλογία του Λος Άντζελες, του Τζέιμς Ελρόι. Η ιστορία μας μεταφέρει στην Ουάσιγκτον του 1976, στον απόηχο του κινήματος των χίπις, της Αμερικάνικης εμπλοκής στον πόλεμο του Βιετνάμ, και των μεγάλων φυλετικών ταραχών. Ο ελληνικής καταγωγής Ντιμίτρι Καράς, αν και καθηγητής λογοτεχνίας επιλέγει να ζει πουλώντας μαριχουάνα σε σπουδαστές. Η συναλλαγές του με τον υπόκοσμο, θα τον φέρουν αντιμέτωπο με τον μαύρο Γουίλτον Κούπερ, έναν πρώην κατάδικο που μισεί τους λευκούς. Η σύγκρουσή τους, θα πυροδοτήσει μια σειρά άγριων φόνων. Ένα ρεαλιστικό, σκληρό αστυνομικό με ήρωες γκάνγκστερ, εμπόρους ναρκωτικών, βαποράκια και κλεπταποδόχους, όπου κυριαρχεί ή βία και ο ρατσισμός. Ο συγγραφέας με στακάτη γραφή και ρεαλιστικές σκηνές, δίνει ιλιγγιώδη ρυθμό στην αφήγηση και ανεβάζει στα ύψη το σασπένς, ενώ παράλληλα σκιαγραφεί με μαεστρία τους χαρακτήρες του περιθωρίου και την διαλυμένη Αμερικανική κοινωνία μετά την πολυτάραχη δεκαετία του 60. Ο «δικός μας» -με καταγωγή από την Σπάρτη- και πολυβραβευμένος Τζορτζ Πελεκάνος, θεωρείται ένας από τους καλύτερους συγγραφείς αστυνομικής λογοτεχνίας όλων των εποχών – «ο καλύτερος εν ζωή» υποστηρίζει ο Στέφεν Κινγκ.
- Τισομίνγκο Μπλουζ (2002) – Elmore Leonard
Μετάφραση: Αντώνης Καλοκύρης,Άγρα (2009),σελ. 398
O Έλμορ Λέοναρντ με πάνω από σαράντα αστυνομικά μυθιστορήματα και πολλά κινηματογραφικά σενάρια στο ενεργητικό του, έχει λάβει τον τίτλο του του Grand master από την Ένωση Συγγραφέων Μυστήριου της Αμερικής. To Get shorty –Πιάστε τον κοντό, ο ελληνικός τίτλος της ταινίας – το Out of sight και το Rum punch στο οποίο βασίστηκε το Jackie Brown του Κουέντιν Ταραντίνο είναι τα βιβλία του που έγιναν τεράστιες επιτυχίες στην μεγάλη οθόνη την δεκαετία του 90 και τον έκαναν διάσημο σε όλο τον κόσμο. Στο Τισομίνγκο μπλουζ -στα top 5 σύγχρονα Αμερικανικά αστυνομικά μυθιστορήματα, το συγκαταλέγει ο Φίλιππος Φιλίππου- ο πρωταγωνιστής Ντέννις Λέναχαν διασκεδάζει τζογαδόρους και μαφιόζους στο καζίνο Τισομίνγκο, στις όχθες του Μισισιπή, βουτώντας από βατήρα 25 μέτρων σε μια μικρή δεξαμενή με νερό. Όταν από εκεί ψηλά και ενώ ετοιμάζεται για μια επικίνδυνη κατάδυση, γίνεται αυτόπτης μάρτυρας ενός φόνου, η ζωή του θα μπει σε μεγάλους μπελάδες. Ένα ιδιαίτερα πρωτότυπο νουάρ του Αμερικάνικου Νότου, με έντονα στοιχεία μαύρου χιούμορ και απρόβλεπτες καταστάσεις, που δημιουργεί το σκοτεινό παρελθόν των αντιηρώων- πρωταγωνιστών αλλά και το ιδιότυπο σύστημα των αξιών τους. Αξίζει επίσης να σημειώσουμε, ότι το διήγημα του συγγραφέα Όταν οι γυναίκες βγαίνουν να χορέψουν (Άγρα 2013) -ένα από τα καλύτερα αστυνομικά μικρής φόρμας που έχω διαβάσει- συμπεριελήφθη το 2010, από τον Τζέιμς Ελρόι, στην ανθολογία The best American noir of the century.
- Στη λίμνη (2003) – James Sallis
Μετάφραση: Κίκα Κραμβουσάνου, Πόλις (2015), σελ. 316
Η ταινία The drive (2011) – μεταφορά στην μεγάλη οθόνη του ομότιτλου βιβλίου του Τζέιμς Σάλλις -, ένα ιδιαίτερης αισθητικής, εξαιρετικό ατμοσφαιρικό θρίλερ, ήταν η πρώτη μου, έμμεση γνωριμία με τον συγγραφέα. Τέσσερα χρόνια αργότερα το μυθιστόρημά του, Στη λίμνη, ήταν το πρώτο που εκδόθηκε στη χώρα μας. Ο Τζον Τέρνερ, βετεράνος του Βιετνάμ, ψυχοθεραπευτής. πρώην αστυνομικός, και πρώην κατάδικος, μετακομίζει σε μια μικρή πόλη κοντά στο Μέμφις όπου και ζει απομονωμένος σε μια αγροικία, στις όχθες της λίμνης, με σκοπό να ξεχάσει τον πολυκύμαντο πρότερο βίο του του και να λυτρωθεί απ’ τις τύψεις του. Όταν ο σερίφης της περιοχής ζητά την συνδρομή του στη λύση του μυστηρίου της άγριας δολοφονίας ενός κλοσάρ, που συγκλονίζει την τοπική κοινωνία, ο Τέρνερ καλείται να έρθει αντιμέτωπος πρώτα με τον εαυτό του. Η έρευνα για την εξιχνίαση του φόνου εναλλάσσεται με εκτενή στιγμιότυπα από το βίαιο παρελθόν του, με την υποβλητική υπόκρουση μπλουζ και κάντρι μουσικής. Ένα ψυχολογικό, αστυνομικό θρίλερ -από τα καλύτερα των τελευταίων ετών-, όπου η διεισδυτική ματιά στον ψυχισμού ενός ιδιαίτερα απαιτητικού ήρωα, και η λυρική περιγραφή της νουάρ ατμόσφαιρας του Αμερικανικού νότου, από έναν σπουδαίο στυλίστα της γραφής διαρρηγνύει τα όρια του αστυνομικού αφηγήματος.
- Little Scarlet (2004) – Walter Mosley
Μετάφραση: Άλκηστις Τριμπέρη,Πόλις (2015),σελ. 360
Στο μυθιστόρημα Little Scarlet, η ιστορία εκτυλίσσεται τον Αύγουστο του 1965, στο προάστιο-γκέτο Γουότς, του Λος Άντζελες, αμέσως μετά τις πρωτοφανείς φυλετικές ταραχές που διήρκησαν μια βδομάδα, με θλιβερό απολογισμό 34 νεκρούς, εκατοντάδες τραυματίες και μεγάλες καταστροφές. Μέσα στην εκρηκτική αυτή ατμόσφαιρα, η νεαρή μαύρη Λιτλ Σκάρλετ, βρίσκεται άγρια δολοφονημένη στο διαμέρισμά της, ενώ βασικός ύποπτος θεωρείται ένας λευκός άντρας στον οποίο είχε προσφέρει καταφύγιο, για να γλυτώσει το λιντσάρισμα του μαινόμενου πλήθους. Η αστυνομία, φοβούμενη της αναζωπύρωση των ταραχών, ζητά τη συνεργασία του μαύρου ερασιτέχνη ντετέκτιβ, Ίζυ Ρόουλινς, γιατί είναι ο μόνος που μπορεί να διεξάγει έρευνα για την εξιχνίαση του εγκλήματος, στις κακόφημες συνοικίες του Γουότς, χωρίς να προκαλέσει αντιδράσεις. Η ένατη ιστορία της σειράς με πρωταγωνιστή τον αντισυμβατικό Ίζυ, είναι ένα εξαιρετικό κοινωνικοπολιτικό μυθιστόρημα -η έμφαση στο πολιτικό στοιχείο θυμίζει μεσογειακό νουάρ- , με άμεση, καθηλωτική γραφή όπου η δυνατή αστυνομική πλοκή, εξελίσσεται μέσα από την κινηματογραφική περιπλάνηση του ήρωα στην καρδιά του φλεγόμενου γκέτο.
- Έμφυτο ελάττωμα (2009) – Τόμας Πίντσον
Μετάφραση: Γιώργος Κυριαζής,Καστανιώτη (2011),σελ. 435
Το Έμφυτο ελάττωμα είναι το μοναδικό μυθιστόρημα αστυνομικής δομής που έγραψε ο Τόμας Πίντσον, ένας από τους σπουδαιότερους σύγχρονους λογοτέχνες, γνωστός για την πολυεπίπεδη και δαιδαλώδη αφηγηματική τεχνική του, αλλά και την αινιγματική φυσιογνωμία του. Στα τέλη της δεκαετίας του 60, ο Ντοκ Σπορτέλο, ένας ντετέκτιβ χίπης(!), ανέμελος και μονίμως μαστουρωμένος, με απρόβλεπτες αντιδράσεις και ενίοτε προβλήματα στην αίσθηση του χρόνου και την αντίληψη της πραγματικότητας, δέχεται την επίσκεψη της πρώην φίλης του που ανησυχεί για τον ζάπλουτο εργολάβο και εραστή της ισχυριζόμενη ότι η γυναίκα του σχεδιάζει να τον κλείσει σε ψυχιατρική κλινική, με σκοπό να πάρει την περιουσία του. Ένα ψυχεδελικό νουάρ, περιπετειώδες και παρωδιακό, διάσπαρτο με εξαιρετικές μουσικές αναφορές – «Θέλω να φιλήσω κάθε σελίδα του, είναι σαν jukebox με χαρτί και μελάνι» θα γράψει η Μαρία Μαρκουλή- που μέσα από ήρωες σκιαγραφημένους στα όρια της καρικατούρας προσαρμόζει τις συμβάσεις του hard-boiled στον παραλογισμό της αντικουλτούρας των sixties. Οι λάτρεις των mainstream αστυνομικών ιστοριών θα πρέπει να λάβουν υπ’ όψη τους ότι ο προορισμός-λύση του αστυνομικού γρίφου είναι μόνο η αφορμή για να γνωρίσουν τον νεφελώδη κόσμο του Πίντσον και να απολαύσουν ένα παραισθητικό ταξίδι στην θρυλική εποχή της αμφισβήτησης. Το 2015 ο σκηνοθέτης Πολ Τόμας Άντερσον μετέφερε έξοχα την ψυχεδελική ατμόσφαιρα του βιβλίου στην μεγάλη οθόνη.
Για το τέλος…..
Ολοκληρώνοντας την περιήγηση στο Αμερικανικό νουάρ των τελευταίων 100 ετών θα ήθελα να τονίσω την -ίσως αυτονόητη -υποκειμενικότητα κάθε λίστας με προτεινόμενα βιβλία. Δεν ήταν άλλωστε στις προθέσεις μου να παρουσιάσω μια εμπεριστατωμένη επιλογή σύμφωνα με την πρισματική οπτική των θεωρητικών της λογοτεχνίας. Το βασικό μου κριτήριο ήταν η αναγνωστική απόλαυση σε συνδυασμό ίσως με μια προσπάθεια να καλύψω όσο το δυνατόν περισσότερα από τα υποείδη του αστυνομικού αφηγήματος. Είναι όμως βέβαιο ότι οι είκοσι τέσσερις αυτοί συγγραφείς έχουν αφήσει ανεξίτηλο το λογοτεχνικό τους αποτύπωμα στην Ιστορία του νουάρ, και αξίζει να επεκταθεί κανείς στο έργο τους.
Στη συνέχεια θα ταξιδέψουμε νοτιότερα, από τις κοσμικές παραλίες της Καλιφόρνιας στο μυστηριώδες Μεξικό και από το μαγευτικό Μαϊάμι στην εξωτική Κούβα και θα περιπλανηθούμε στην Λατινική Αμερική. .
Λάτιν νουάρ προσεχώς!
Μείνετε συντονισμένοι…
Αν χάσατε το Α΄μέρος του αφιερώματος μπορείτε να το διαβάσετε εδώ
Αλλο ένα “μυθιστόρημα αστυνομικής δομής” που έγραψε ο Τόμας Πίντσον είναι το “Bleeding Edge” με ντετέκτιβ μάλιστα, γυναίκα,την Μαξίμ Ταρνοου.
Στο “Ενάντια στην μέρα” επίσης υπάρχει ντετέκτιβ μέσα στο χάος όλων εκείνων των χαρακτήρων!
Καλησπέρα σας. Για το “Ενάντια στη μέρα” θα συμφωνήσουμε μάλλον ότι δεν είναι αστυνομικής δομής. Για την “Υπεραιχμή” λαμβάνοντας υπ’ όψη την ιδιότητα της κεντρικής ηρωίδας έχετε σίγουρα δίκιο. Είναι όμως τόσο δαιδαλώδης η δομή και με τόσες παρεκτροπές -παράλληλες μικρές ιστορίες- που ή αστυνομική έρευνα υποβαθμίζεται εντελώς μπροστά στην αποτύπωση του διαδικτυακού κόσμου. Θα μπορούσαμε ίσως να πούμε ότι η “Υπεραιχμή” είναι ένα ψηφιακό νουάρ. Δεν ξέρω αν συμφωνείτε; Πάντως ευχαριστώ πολύ για το εύστοχο σχόλιό σας.