της Βενετίας Αποστολίδου (*)
Μία από τις πιο έντονες αναμνήσεις της παιδικής μου ηλικίας είναι η στιγμή που συνειδητοποίησα στην Α’ Δημοτικού ότι μπορώ να διαβάζω μόνη μου. Ένιωσα ότι ξαφνικά μεγάλωσα, ότι μπορώ να συμμετέχω στον κόσμο των ενηλίκων και για να το αποδείξω, πήρα μια καρέκλα της κουζίνας, ανέβηκα επάνω και κατέβασα μερικά τεύχη του περιοδικού Ρομάντσο που τα φυλούσαν πάνω στο ψυγείο. Διάβαζα τις γελοιογραφίες και γελούσα, όπως γελούσαν και οι μεγάλοι. Άγνωστο τι καταλάβαινα, πάντως γελούσα. Έκτοτε, η ανάγνωση σταθεροποιούνταν όλο και περισσότερο στη ζωή μου. Διάβαζα το κάθε τι, τις αφίσες και τις διαφημίσεις στο δρόμο, τα κουτιά των διαφόρων τροφίμων, τους χάρτες που ήταν κρεμασμένοι στην αίθουσα του σχολείου, τις ταμπέλες των μαγαζιών, και βέβαια ό,τι έντυπο υπήρχε στο σπίτι. Τα παιδικά βιβλία που μας έπαιρναν δεν ήταν αρκετά για να ικανοποιήσουν την περιέργειά μου. Εκτός από τα λιγοστά βιβλία της βιβλιοθήκης του σπιτιού τα οποία ξεφύλλιζα, απέκτησα τη συνήθεια, κρυφά από τους γονείς μου, να ψαχουλεύω τα ντουλάπια και τα συρτάρια για να βρω άλλα χαρτιά, οτιδήποτε που μπορεί να έγραφε κάτι σημαντικό. Μου είχε κολλήσει η ιδέα ότι όλα τα σημαντικά πράγματα είναι γραμμένα κάπου, σε επιστολές, σε έγγραφα, σε αποκόμματα εφημερίδων που μπορεί να έχουν φυλάξει οι μεγάλοι. Η αλήθεια είναι ότι ανακάλυψα ενδιαφέροντα πράγματα για την οικογένειά μου, πριν της ώρας μου.
Η ανάγνωση δεν είναι μια δραστηριότητα του ελεύθερου χρόνου, δεν προγραμματίζεται, δεν είναι μια απόφαση του τύπου «τώρα θα διαβάσω ένα βιβλίο». Η ανάγνωση, όταν μπαίνει μέσα στη ζωή μας, γίνεται στοιχείο της ταυτότητάς μας, γίνεται το εργαλείο μας για να ανακαλύψουμε τον κόσμο, για να καταλάβουμε, για να συμμετέχουμε. Διαβάζουμε οτιδήποτε πέσει στα χέρια μας, έστω και για λίγο, μέχρι να καταλάβουμε τι είναι και τι θέλει να πει. Αν μας ενδιαφέρει συνεχίζουμε, αν όχι, σταματάμε. Τρέμουμε στην ιδέα ότι κάποια στιγμή ίσως δε μπορούμε να διαβάσουμε. Είναι ένας εφιάλτης, ο χρόνος απλώς δεν θα κυλά, θα σταματήσει η ζωή. Καθώς μεγαλώνουμε, πολλά μπορεί να αλλάξουν σε σχέση με την ανάγνωση: να σπουδάσουμε ή να μη σπουδάσουμε, να την αξιοποιήσουμε επαγγελματικά ή όχι, να αλλάξουμε πολλές φορές αναγνωστικές προτιμήσεις σχετικά με το τι βιβλία διαβάζουμε. Αδιαφορία όμως απέναντι στον γραπτό λόγο δεν θα νιώσουμε ποτέ.
(*) Η Βενετία Αποστολίδου είναι Καθηγήτρια Νεοελληνικής Λογοτεχνίας και Λογοτεχνικής Εκπαίδευσης στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του Α.Π.Θ.
