Πόσο κοστίζει το βιβλίο;

4
270

Της Βενετίας Αποστολίδου.

Ο τίτλος θυμίζει το μονόπρακτο του Μπρεχτ Πόσο κοστίζει το σίδερο; αλλά, βέβαια, το βιβλίο δεν είναι εμπόρευμα σαν το σίδερο. Τον τελευταίο καιρό έχει γίνει μεγάλη συζήτηση για το κόστος του βιβλίου με αφορμή τον κίνδυνο κατάργησης της ενιαίας τιμής που ισχύει στη χώρα μας, όπως και σε πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες. ΄Ολος ο κόσμος του βιβλίου είναι υπέρ της διατήρησης της ενιαίας τιμής και όλα τα επιχειρήματα έχουν ειπωθεί. Πολλοί αναγνώστες όμως, όπως διαβάζουμε σε διάφορα blogs, δεν πείθονται για τη σημασία της ενιαίας τιμής, αμφισβητούν τις προθέσεις των εκδοτών, αντιμετωπίζουν τον κόσμο του βιβλίου ως μια ακόμη συντεχνία και μοιάζει να τους ενδιαφέρει μόνον το πώς θα επιτευχθεί πτώση των τιμών των βιβλίων.

Το μεγάλο ερώτημα σε αυτή τη συζήτηση είναι πώς βιώνουν οι αναγνώστες το ζήτημα του κόστους του βιβλίου. Πώς συμπεριφέρονται ως καταναλωτές (στο βαθμό που κι αυτή είναι μια αγορά), πώς αντιλαμβάνονται τη συμβολική αξία του βιβλίου, πώς αξιοποιούν τις δυνατότητες δανεισμού από βιβλιοθήκες ή από φίλους αναγνώστες, πώς εν τέλει συνδέεται η φιλαναγνωσία με την τιμή των βιβλίων, αν συνδέεται.

Όλοι μας έχουμε συναντήσει όλων των ειδών τις αναγνωστικές πρακτικές: υπάρχουν αναγνώστες που δεν διαβάζουν ποτέ δανεισμένα βιβλία, θέλουν τα βιβλία τους να είναι καινούρια και αποκλειστικά δικά τους· είναι διατεθειμένοι να στερηθούν άλλα πράγματα προκειμένου να αγοράσουν τα βιβλία που θέλουν και είναι περήφανοι για την προσωπική τους βιβλιοθήκη. ΄Αλλοι πάλι δανείζουν και δανείζονται βιβλία συνεχώς, από βιβλιοθήκες ή φίλους, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν αγοράζουν κιόλας. Επειδή συνήθως διαβάζουν πολύ, κοιτάζουν να κάνουν κάποια οικονομία και αγοράζουν μόνον όσα βιβλία δε μπορούν να δανειστούν από αλλού. Και σ΄αυτούς όμως σημειώνεται μια διαφοροποίηση: άλλοι έχουν ισχυρό το αίσθημα της ιδιοκτησίας, σημειώνουν τι δάνεισαν και σε ποιον και μεριμνούν να πάρουν πίσω το βιβλίο τους έτσι ώστε να κρατήσουν τη βιβλιοθήκη τους χωρίς απώλειες, ως ένα αρχείο της πνευματικής και συναισθηματικής τους ζωής. Αλλοι πάλι, λιγότεροι, έχουν τη νοοτροπία ότι τα βιβλία πρέπει να κυκλοφορούν, δεν σημειώνουν τίποτε, μπορεί να κρατήσουν ένα ξένο βιβλίο για πολύ καιρό ή να μη ζητήσουν ποτέ πίσω ένα βιβλίο που δάνεισαν οι ίδιοι. Ας μου επιτραπεί εδώ μια προσωπική ανάμνηση· στη μακρινή δεκαετία του 1970, όταν ήμασταν έφηβοι, οι φίλοι μου κι εγώ είχαμε τη συνήθεια να κλέβουμε βιβλία από τα βιβλιοπωλεία. Διαβάζαμε πολύ, θεωρούσαμε ότι τα δικαιούμασταν, το χαρτζιλίκι δεν ήταν ποτέ αρκετό για όλα όσα θέλαμε. Τώρα είμαι βέβαιη πως δεν ήταν θέμα χρημάτων, ήταν μόδα να είσαι φανατικός αναγνώστης, ανέβαζε το συμβολικό σου κύρος το να κάνεις τα πάντα για να αποκτήσεις ένα βιβλίο. Οι καιροί όμως άλλαξαν πολύ. Μια φοιτήτρια μου έλεγε τις προάλλες πως στην κωμόπολη που μεγάλωσε, όταν δανειζόταν βιβλία από τη βιβλιοθήκη τα έκρυβε για να μην τα δουν οι φίλοι της και την χαρακτηρίσουν φυτό.

Πώς εμπλέκεται λοιπόν σ΄αυτή τη συζήτηση το κόστος του βιβλίου; Υπάρχει κανένας συστηματικός αναγνώστης που θα θελήσει να διαβάσει ένα βιβλίο και δεν θα βρει τρόπο να το αποκτήσει; Αν τα βιβλία ήταν πολύ φθηνά θα διάβαζαν περισσότεροι στην Ελλάδα; Δεν θέλω βέβαια με αυτό να πω ότι δεν πρέπει να πέσουν οι τιμές των βιβλίων αλλά θέλω να υπογραμμίσω ότι για τον συστηματικό αναγνώστη το πιο σημαντικό είναι η ποικιλία βιβλίων για να διαλέξει. Αν η κατάργηση της ενιαίας τιμής συνεπάγεται ότι δεν θα εκδίδονται βιβλία χωρίς βέβαιη εμπορικότητα, αυτό είναι η μεγαλύτερη καταστροφή.

Από την άλλη, η διατήρηση της ενιαίας τιμής δεν σημαίνει, σε καμιά περίπτωση, ότι  οι εκδότες δεν πρέπει να προσπαθούν διαρκώς για χαμηλότερες τιμές στις δύσκολες εποχές που ζούμε. Οι τιμές έχουν πέσει αλλά προφανώς όχι αρκετά, αν κρίνει κανείς από τα παράπονα των αναγνωστών και από τον κόσμο που συρρέει στα παζάρια βιβλίων, όπου βέβαια οι αναγνωστικές επιλογές είναι αρκετά περιορισμένες και δε μπορούν να θεωρηθούν λύση στο οικονομικό πρόβλημα των αναγνωστών. Δυστυχώς ή ευτυχώς η φιλαναγνωσία δε συνδέεται με την τιμή των βιβλίων. Όπως δεν αυξήθηκαν οι συστηματικοί αναγνώστες με την ενιαία τιμή έτσι δεν θα αυξηθούν ούτε με την κατάργησή της. Οι αναγνώστες θα πολλαπλασιαστούν μόνον όταν θα ακολουθηθούν, στην εκπαίδευση και στην κοινωνία, πολιτικές που θα ανεβάζουν τη συμβολική αξία της ανάγνωσης και του βιβλίου.

Προηγούμενο άρθροPaul Celan, Ερωτικά ποιήματα
Επόμενο άρθροΤζέννυ Έρπενμπεκ: Αναμνήσεις

4 ΣΧΟΛΙΑ

  1. […] Της Βενετίας Αποστολίδου. Ο τίτλος θυμίζει το μονόπρακτο του Μπρεχτ Πόσο κοστίζει το σίδερο; αλλά, βέβαια, το βιβλίο δεν είναι εμπόρευμα σαν το σίδερο. Τον  […]

  2. […] Δυστυχώς ή ευτυχώς η φιλαναγνωσία δε συνδέεται με την τιμή των βιβλίων. Όπως δεν αυξήθηκαν οι συστηματικοί αναγνώστες με την ενιαία τιμή έτσι δεν θα αυξηθούν ούτε με την κατάργησή της. Οι αναγνώστες θα πολλαπλασιαστούν μόνον όταν θα ακολουθηθούν, στην εκπαίδευση και στην κοινωνία, πολιτικές που θα ανεβάζουν τη συμβολική αξία της ανάγνωσης και του βιβλίου.  […]

  3. Από την κατάργηση της ενιαίας τιμής βέβαια και μετά, αργά και διστακτικά πολλοί εκδότες προχωρούν σε καθημερινές ανατιμήσεις των τίτλων τους. Έτσι, εν όψει της καλοκαιρινής περιόδου θα μπορούν να πουλούν τα βιβλία τους με εκπτώσεις μεγαλύτερες του 10% που θα φτάνουν έως και το 25% (μιλάμε πάντα για σχετικά καινούριους τίτλους).

    Από την μία αυτό φυσικά οδηγεί σε αφανισμό πολλά μικρά βιβλιοπωλεία και γιγαντώνει τις αλυσίδες του χώρου και από την άλλη σε καμία περίπτωση ΔΕΝ ωφελεί τον αναγνώστη, τον οποίο θεωρούν πρόβατο το οποίο θα ψαρώσει από την “έκπτωση” που θα λαμβάνει και μαθηματικά θα είναι μεγαλύτερη από αυτές του παρελθόντος. Φυσικά περί της πραγματικής τιμής του βιβλίου σχόλιο ουδέν.

    Ας θυμηθούμε άλλωστε τις δηλώσεις περί του πόσο θα πέσει η τιμή του γάλακτος όταν η αγορά του απελευθερωθεί. Δεν μειώθηκε καθόλου και η τιμή του προχωρά σιγά σιγά προς τα επάνω.

Γράψτε απάντηση στο Πόσο κο&sig... Ακύρωση απάντησης

εισάγετε το σχόλιό σας!
παρακαλώ εισάγετε το όνομά σας εδώ