Η αόρατη εξουσία

0
175

 

Του Θανάση Μήνα.

Η μικρή πόλη στον τίτλο του μυθιστορήματος του Τζον Λε Καρέ είναι η Βόννη, η επιλεγμένη πρωτεύουσα της Δυτικής Γερμανίας μετά τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο – μια επιλογή που οφείλεται εν πολλοίς στον τότε καγκελάριο Κόνραντ Αντενάουερ, ο οποίος καταγόταν από την γύρω περιοχή. Βρισκόμαστε λοιπόν στα τέλη της δεκαετίας του 60. Ο δυτικός κόσμος συγκλονίζεται από τις διαμαρτυρίες των φοιτητών για την παρουσία των αμερικανικών βάσεων στο ευρωπαϊκό έδαφος, για την κλιμάκωση του πολέμου στο Βιετνάμ κλπ. Ενώ η ατμόσφαιρα μυρίζει μπαρούτι, εξαφανίζεται ο Λίο Χάρντινγκ, ο οποίος υπηρετεί στο τμήμα κρυπτογραφίας της βρετανικής πρεσβείας στη Βόννη – και ως εκ τούτου έχει πρόσβαση σε πολύ ευαίσθητα έγγραφα. Υπάρχουν ενδείξεις ότι ο εν λόγω υπάλληλος είναι φιλικά διακείμενος στα κομουνιστικά καθεστώτα. Εκτιμάται ότι μπορεί να θέλει να αυτομολήσει πίσω από το Σιδηρούν Παραπέτασμα. Συγχρόνως, οι βρετανικές μυστικές υπηρεσίες εικάζουν ότι πρώην συμπαθούντες των ναζί ελέγχουν (αθέατα, από το παρασκήνιο) θέσεις κλειδιά στο πρόγραμμα ανοικοδόμησης της Δυτικής Γερμανίας. Ο Άλεξ Τέρνερ, υπάλληλος του βρετανικού υπουργείου Εξωτερικών, φτάνει στη γερμανική πρωτεύουσα προκειμένου να ερευνήσει την εξαφάνιση του Χάρντινγκ και να αναζητήσει τα αρχεία που εξαφανίστηκαν μαζί του. Εξαρχής συναντά εμπόδια στην έρευνά του από τον επικεφαλής της ασφάλειας της πρεσβείας, Ρόλι Μπράντφιλντ. Εξίσου εχθρικός είναι και ο Λούντβιχ Ζίπκρον, επικεφαλής του γερμανικού υπουργείου Εσωτερικών, ο οποίος σχετίζεται με τον μεγαλοβιομήχανο Κλάους Κάρφελντ, που, παράλληλα με τις επιχειρηματικές του δραστηριότητες, φιλοδοξεί να ανέλθει στο πολιτικό προσκήνιο. Ο Τέρνερ υποψιάζεται αρχικά τον εξαφανισμένο Χάρντινγκ ως κατάσκοπο των Κόκκινων, όμως σταδιακά κατανοεί ότι ο Χάρντινγκ στην πραγματικότητα ερευνούσε κρυφά τις διασυνδέσεις του βιομηχάνου με τους ναζί και την ανάμειξή του στα εγκλήματα κατά των Εβραίων. Παράλληλα, άλλοι κύκλοι της αντιπολίτευσης φέρονται να επιδιώκουν να σαμποτάρουν τη σύνδεση της Ομοσπονδιακής Γερμανίας με την Ευρωπαϊκή Αγορά∙ κάποιοι μάλιστα καλοβλέπουν μια πιο στενή σχέση μεταξύ Βόννης και Μόσχας, την ίδια ώρα που Άγγλοι και Γάλλοι ανταγωνίζονται για να αυξήσουν την επιρροή τους στη δυτικογερμανική κυβέρνηση.

Το μυθιστόρημα αυτό του Τζον Λε Καρέ δημοσιεύτηκε το 1968, εποχή κατά την οποία πράγματι εκφράστηκαν ανησυχίες από τους Βρετανούς για την εμπλοκή της άκρας δεξιάς στην ανοικοδόμηση της Δυτικής Γερμανίας. Ο Λε Καρέ, που υπηρέτησε και ο ίδιος στη βρετανική πρεσβεία στη Βόννη, παρουσιάζει την υπηρεσία σαν μια απομονωμένη νησίδα της διπλωματίας της ψυχροπολεμικής εποχής. Οι εξωτερικές σκηνές στο μυθιστόρημα είναι περιορισμένες∙ ό,τι περιγράφεται, λαμβάνει κυρίως χώρα εντός των τεσσάρων τοίχων των δωματίων της πρεσβείας. Είναι αρκετά κλειστοφοβικό αυτό το μυθιστόρημα του μετρ, και το πλακώνει βαριά ατμόσφαιρα. Η πλοκή, που είναι σχεδόν δαιδαλώδης, κυλά αργά∙ εξελίσσεται μέσω της ερευνητικής αποστολής του Άλεξ Τέρνερ, με μια σειρά από ατελείωτους πλην όμως φιλοσοφημένους διάλογους εξαιρετικής ακρίβειας στην έκφραση. Ο δε Τέρνερ, βαρύθυμος και κάπως άγαρμπος, με το στιλ του και γενικά με τον τρόπο που κινείται στον χώρο, αποτελεί μια παραλλαγή του διασημότερου ήρωα του Λε Καρέ, του Τζορτζ Σμάιλι – ο οποίος είχε ήδη εμφανιστεί από το 1961 (στο μυθιστόρημα Call for the Dead).  Στα μυθιστορήματα με ήρωα τον τελευταίο, το λεγόμενο Circus (όπως ονομάζεται χαϊδευτικά η υπηρεσία του) παρουσιάζεται σαν μια σφηκοφωλιά, όχι εξωπραγματικών κατασκόπων, αλλά τύπων που παραπέμπουν περισσότερο σε γραφειοκράτες μιας οποιασδήποτε υπηρεσίας. Με τον ίδιο ρεαλιστικό τρόπο ο Λε Καρέ παρουσιάζει στο παρόν μυθιστόρημα το περιβάλλον της βρετανικής πρεσβείας στη Βόννη εν μέσω πολιτικής κρίσης: σαν μια σφηκοφωλιά χαμηλόβαθμων διπλωματών και λοιπών υπαλλήλων, που, πλην εξαιρέσεων, ραδιουργούν ασταμάτητα ο καθένας για δικό του όφελος. Ο Λε Καρέ για άλλη μια φορά απομυθοποιεί τελείως το πρότυπο του κατάσκοπου-ήρωα των μυθιστορημάτων (και των ταινιών) δράσης. Οι δικοί του κατάσκοποι είναι εμμονικοί και φθαρμένοι (έως και διαφθαρμένοι) ως το κόκκαλο και είναι το ίδιο το σύστημα, το πλέγμα των μυστικών υπηρεσιών που ευθύνεται για τη φθορά τους. Γράφει χαρακτηριστικά σε έναν μονόλογο του Άλεξ Τέρνερ: « Έλα, Λίο, κυλάει το ίδιο αίμα στις φλέβες μας: υπόγειοι, αυτό είμαστε. Θα σε κυνηγήσω στους υπονόμους, Λίο∙ γι’ αυτό μυρίζω έτσι όμορφα. Έχουμε πάνω μας τη βρωμιά όλης της γης εμείς οι δυο. Εγώ θα κυνηγάω εσένα, εσύ εμένα, και οι δυο θα κυνηγάμε τους εαυτούς μας».

Το Μια μικρή γερμανική πόλη είναι ένα κλασικό κατασκοπικό μυθιστόρημα του Ψυχρού Πολέμου∙ ένας προάγγελος της Τριλογίας του Κάρλα (1974-1979), του αριστουργήματος του Τζον Λε Καρέ.

INFO: Μια_μικρή_γερμανική_πόληΤζον Λε Καρέ, Μια μικρή γερμανική πόλη

εκδ. Καστανιώτη, μτφ Ιλάειρα Διονυσοπούλου

Σελ. 493

Προηγούμενο άρθροΈνοχη για καρτέλ τιμών η Apple, νίκη για Amazon
Επόμενο άρθροΝεοελληνικές σπουδές σε κρίση

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ

εισάγετε το σχόλιό σας!
παρακαλώ εισάγετε το όνομά σας εδώ