Του Γιώργου Βέη.
Στο Ανόι. Εκεί που μαθαίνω μάλλον γρήγορα τα πρώτα γράμματα, τους πρώτους αριθμούς από το αλφάβητο και την άλγεβρα ενός άλλου ονείρου. Βεβαίως κυριαρχεί η αίσθηση ότι περπατώ σε δρόμους που με περίμεναν χρόνια να τους αποστηθίσω. Κι η γνωστή παρόρμηση, να ενσωματωθώ ανενδοίαστα στο αλλόκοτο. Σ΄ αυτό το άνευ τίτλου δημιούργημα. Που μου δίνει όμως κάποια στιγμή την εντύπωση ότι ήταν πριν από χρόνια πολλά απολύτως δικό μου. Σ΄ ένα πετάρισμα του ματιού, ο κόσμος από την αρχή των εννοιών του. Χαλάρωση κι επαγρύπνηση σε διαδοχικές φάσεις: οι πλέον ευδιάκριτοι πόλοι της ημέρας. Η σταθερή έγνοια της απορρόφησης της κάθε συλλαβής, της κάθε απόκλισης. Στους τοίχους, στις παρυφές των λαϊκών εστιατορίων, στα πεζοδρόμια των σχολείων, στις συνομοταξίες των βλεμμάτων, στις γραμμές των προσώπων, στις χειρονομίες, στις συλλαβές του πλησιέστερου ζευγαριού ερωτευμένων. Η καταβύθιση σε νέες σημάνσεις. Έτοιμος για έναν ακόμη ραγδαίο αποσυντονισμό λόγω συμφόρησης λεπτομερειών. Αντιμέτωπος με τον καταιγισμό θρύλων και αληθειών. Πόσο εύκολη θα είναι άραγε η επανασυγκόλληση των προγενέστερων ειρμών, που με καθόριζαν, μεταξύ άλλων, ως άποψη; Υπάρχει ένας αποκαλυπτικός αφορισμός του Χέρμαν Μέλβιλ για την προθυμία, η οποία διακρίνει το εγώ, όταν επιμένει να συμφύρεται, να διαλύεται κυριολεκτικά μέσα στο σύννεφο των παραστάσεων. Την παραθέτω αυτολεξεί από τον Μόμπυ Ντικ: «οf all tools used in the shadow of the moon, men are most apt to get out of order». Κοιτάζω μπροστά. Κι είναι σα να επιστρέφω σε ένα βιβλίο που μου χάρισαν πριν από καιρό και δεν το έχω τελειώσει ακόμη. Σαν να μην έχω φτάσει ούτε καν στη μέση.
Ο καιρός απρόσμενα καταπραϋντικός. Η ηλιοφάνεια σταθερή, αν και ξεφυλλίζουμε ήδη την ψυχή του χειμώνα. Η παράταση των επισκέψεων στο τοπίο των βιετναμέζικων νευμάτων. Καλωσορίζω στη ζωή μου τη στιγμή, που μου δείχνει να περάσω στο εσωτερικό του Ναού της Λογοτεχνίας ή των Γραμμάτων. Van Mieu, στην καθιερωμένη γλώσσα. Ιδρύθηκε το 1070 για να τιμηθεί ο μεγάλος Δάσκαλος, ο Κομφούκιος. Μόλις το 2000 ολοκληρώθηκε η ανακαίνιση του. Η προέκτασή του συνιστά το αρχαιότερο Πανεπιστήμιο της Ασίας, το Quoc Tu Giam, το οποίο άρχισε να λειτουργεί το 1076. Επί επτά αιώνες φοιτούσαν εδώ επίλεκτοι σπουδαστές, γόνοι της αριστοκρατίας, οι οποίοι, μετά το πέρας των εξαντλητικών εγκυκλίων μελετών τους, στελέχωναν τη δημόσια διοίκηση. Επρόκειτο για τους συνήθως καταλυτικούς Μανδαρίνους. Από το 1442 άρχισαν να γίνονται δεκτοί στις εξετάσεις και απλοί πολίτες από την επαρχία. Καταφανώς λιγότερο τυχεροί από τους πολλαπλά προνομιούχους πρωτευουσιάνους συμπατριώτες τους, διέθεταν το εξαιρετικό προνόμιο από τη μοίρα να μπολιάσουν τις τάξεις των εξειδικευμένων ιθυνόντων της πολιτείας με τον δυναμισμό τους και την προσήλωσή τους στις αξίες του αδιάφθορου βίου.
Οι λιμνούλες με τους λωτούς λειτουργούν στο πλαίσιο μιας κωδικής διακόσμησης, υπενθυμίζοντας άλλους ρυθμούς ζωής και άλλους τρόπους θέασης των πραγμάτων. Τα άνθη του λωτού δεν είναι ποτέ, ως γνωστόν, σ΄ αυτές τις περιοχές μονοσήμαντα, τυπικά στολίδια. Δεν προτίθενται να ναρκώνουν το βλέμμα των πιθανών αργόσχολων. Υποκαθιστούν εγκόλπια ήθους. Στις στήλες, οι οποίες ορθώνονται στα καβούκια των ιερών όντων της ασιατικής μυθολογίας, στις ευμεγέθεις δηλαδή χελώνες του ευρύχωρου κήπου, διακρίνονται χαρακιές. Ίχνη από επίμονο λεπίδι. Εγκοπές βάναυσες, τομές σκληρές για να γίνει η λίθινη επιφάνεια βίβλος, άφθαρτο τετράδιο της υστεροφημίας. Προσπάθειες, όχι και τόσο μάταιες, όπως διαπιστώνω, των μαστόρων να διατηρηθεί κάτι στις πέτρινες κιβωτούς για πάντα. Πρόκειται για τα ονόματα των φοιτητών εκείνων, οι οποίοι, μετά από σκληρές, τριετείς δοκιμασίες, κατάφεραν να περάσουν τις θεσμοθετημένες εξετάσεις. Λέγεται ότι το απλό άγγιγμα της στήλης συντηρεί ένα μικρό θαύμα, μεταγγίζοντας αμέσως ευλογία και γνώση στους πιστούς της αφής. Ακόμη και σήμερα, τονίζονται με τη δέουσα έμφαση στους ξένους οι μεταφυσικές ιδιότητες των σεβάσμιων αυτών στηλών. Αρκετά ονόματα όμως διακρίνονται μετά βίας. Οι περισσότερες στήλες προστατεύονται πλέον μέσα σε κατάλληλα διαμορφωμένες μεγάλες, διαφανείς θήκες. Η υλικότητα της απαιτητικής, χειροπιαστής κυριολεκτικά λατρείας, τα διαδοχικά αγγίγματα εκατομμυρίων πιστών της μόρφωσης έχουν σε κάποια σημεία ακυρώσει τελεσίδικα το έργο της αθανασίας.
Σκύβω κι εγώ με τη σειρά μου να αναγνωρίσω χαρακτήρες, να ξεχωρίσω κάποια σκαλίσματα σοφίας. Εγχείρημα δύσκολο. Μετά από προσπάθειες καταφέρνω κι αγκιστρώνω ένα κατηγόρημα, μια ρητή, ιδεογραμματική δήλωση θριάμβου. Μπορώ όμως ευκολότερα να φανταστώ το εύλογο δέος, που προκαλεί η Παρουσία της σοφίας, το ρίγος των ντόπιων, σε διαχρονική μάλιστα ακτίνα. Η πέτρα αποτελεί το αναλλοίωτο μέσα στον ωκεανό της ανωνυμίας επώνυμο πτυχίο. Η αδιαφιλονίκητη μαρτυρία της νίκης του cogito, της νίκης της επιστήμης, η οποία, μέσα από τις κατάλληλες, επίπονες διαδικασίες, μεταδόθηκε σώα στον ισόβιο φορέα της. Η αίγλη της κατορθωμένης φώτισης διαδίδεται αυτούσια πάνω στην πέτρα. Δίπλα μου ένα αγοράκι, ζήτημα αν έχει περάσει τα δέκα χρόνια, ακουμπά για λίγο την ίδια προθήκη, που μ΄ έχει απορροφήσει και μένα. Η σοβαρότητά του είναι αναμφισβήτητα το έμβλημα της στιγμής. Γυρίζω προς τα δεξιά. Θέλω να δω το πρόσωπο του συνοδού του. Η μητέρα του προφανώς, λίγα μέτρα πιο πίσω, φαίνεται να επιδοκιμάζει το γιο της. Ένα φευγαλέο χαμόγελο, μαρτυρία μιας ανακουφιστικής επίνευσης.
Όπως οι απανταχού προσκυνητές αξιοποιούν το εικαστικό τους ίνδαλμα, επιχειρώντας μιαν υποτυπώδη αλλά σημαίνουσα σωματική επαφή, π. χ. ένα τρέμουλο φιλιού στη βάση της ζωγραφιάς ή του γλυπτού, έτσι και στον Ναό των Γραμμάτων, η ψαύση συνιστά μύηση στο Αγαθό. Είσοδο στη διάσταση, εν ολίγοις, μιας αειθαλούς πνευματικότητας, η οποία διαθέτει εκ του ασφαλούς το χάρισμα να συνεγείρει το βιετναμέζικο είναι.
