της Μαρίζας Ντεκάστρο
Λέντε φίντι σούριμα… καλαφέντε λούμινα… νουρλιμά τε φίρινα… λέντε, λέντε μίρινα… τραγουδά στη μυστική γλώσσα των ερωτευμένων η Αγγελίνα, η φουρνάρισσα που έπλασε μια μέρα ένα μυρωδάτο παλικαράκι που φούσκωσε και φούσκωσε και έγινε ψηλό σαν το μπόι της. Ήταν αλλιώτικος ο Ζυμωτός, ο αγαπημένος της, ο άντρας που ονειρευόταν να παντρευτεί. Η χαρά όμως στέρεψε όταν χάθηκε το παλικάρι. Και τότε, η Αγγελίνα δρόμο παίρνει, δρόμο αφήνει και….
Η Ξένια Καλογεροπούλου είχε αφηγηθεί την Αγγελίνα (εικ. Daniel Egnéus, εκδ. Μάρτης) πολλά χρόνια προτού τη γράψει, αλλά δεν την ξέχασε. Τη σκεφτόταν και την ξανασκεφτόταν, και να που σήμερα διαβάζουμε την ιστορία της στο βιβλίο που εικονογράφησε ο διάσημος Σουηδός Daniel Egnéus. Διαβάζοντας την Αγγελίνα νιώθεις πως μπαίνεις στο φιλικό κόσμο των παραμυθιών και συναντάς γνωστούς σου ήρωες και ηρωίδες, όπως ο Σιμιγδαλένιος και η Χιονάτη (από την ανάποδη, αφού ο Ζυμωτός κοιμάται και όχι η κοπέλα), και πολλά ακόμα θαυμαστά και μαγικά. Η συγγραφέας έδωσε το δικό της άρωμα κι έφτιαξε από την αρχή ένα καινούριο παραμύθι, τόσο τρυφερό και όμορφο!
Ποίημα είναι όταν έχεις τον ουρανό μέσα στο στόμα σου… όταν ακούς την καρδιά σου… όταν οι λέξεις φτερουγίζουν… όταν αναποδογυρίσεις τις λέξεις και ζήτω! ο κόσμος είναι σαν καινούριος… Αλλά τι είναι ποίημα και πού το βρίσκεις; αναρωτιέται ο Άρθουρ που θέλει να γιατρέψει τη βαρεμάρα του Λίον του χρυσόψαρου. Το ψάχνει στο ντουλάπι της κουζίνας, στο ντουλάπι με τις σκούπες, στο ποδηλατάδικο, το ψάχνει παντού… και ψάχνοντας σκαρώνει χωρίς να το καταλάβει το πρώτο του ποίημα. Τα ποιήματα, αν πηγάζουν από την καρδιά, γιατρεύουν ακόμα και χρυσόψαρα, λέει ο Jean-Pierre Siméon, ποιητής ο ίδιος, στο Ένα ποίημα που γιατρεύει ψάρια, (εικ. Olivier Tallec, μτφρ. Αργυρώ Πιπίνη, εκδ. Μικρή Σελήνη). Μια ιστορία όπου η πραγματική αγωνία του μικρού παιδιού για το ζωάκι του αποκτά λυρισμό και μαγεία χάρη στις εικόνες του ανεπανάληπτου Olivier Tallec. Δεν είναι τυχαίο που η Maria Popova, που τη διαβάζουν ευλαβικά όσοι ασχολούνται με τα βιβλία, αφιέρωσε σ’ αυτό μια από τις αναρτήσεις της. (https://www.brainpickings.org/2017/03/24/this-is-a-poem-that-heals-fish/).
Είμαστε πέντε άσχημοι πολύ, οι πιο άσχημοι που έχεις δει, Είμαστε πέντε άσχημοι πολύ, με την ασχήμια μας ποιος μπορεί να συγκριθεί! τραγουδούν χαρούμενα βολτάροντας στη σαβάνα τα πιο αποκρουστικά ζώα της πλάσης- το γκνου, η ύαινα, ο καραφλός γύπας, ο φακόχοιρος και το μαραμπού. Αίμα στάζει από το στόμα της ύαινας, κράζει άγρια ο γύπας, ανοικονόμητο το γκνου… ένα ένα μπαίνουν στην παρέα και υπερήφανα διεκδικούν την ομορφιά της ασχήμιας τους. Ή μήπως έχουν και οι πέντε άσχημοι τους δικούς τους πιστούς; Τα μωρά τους φυσικά που για καθένα τους ο γονιός είναι ο κόσμος όλος. Στο εικονογραφημένο Οι πέντε άσχημοι (αποδ. Φίλιππος Μανδηλαράς, εκδ. Ίκαρος), η Julia Donaldson και ο εικονογράφος Axel Scheffler παρουσιάζουν τη ζωή στην αφρικανική σαβάνα και παράλληλα ανατρέπουν τα στερεότυπα δίνοντας σε κάθε ζώο την αξία του!
Πολλές φορές, εκτιμάς ένα βιβλίο όταν το διαβάζεις μαζί με τα παιδιά ακόμα κι αν το θέμα του έχει γραφτεί και ξαναγραφτεί χίλιες φορές. Ο αρκούδος μου ο παραμυθάς της Αλεξάνδρα Μητσιάλη (εικ. Έφη Λαδά, εκδ. Μεταίχμιο) κυριολεκτικά μάγεψε την τρίχρονη παρέα μου που ακολούθησε λίγο προτού να κοιμηθεί τους δυο φίλους της ιστορίας στα παραμύθια και στα σύννεφα. Ένα παραμύθι λοιπόν πασπαλισμένο με όνειρα γλυκά για καληνύχτα, που ηρεμεί τα μικρούλια και τα βοηθάει να περάσουν χωρίς να το καλοκαταλάβουν στην επικράτεια του ύπνου.
Μια φορά κι έναν καιρό ένα ελαφάκι, (εικ. Célia Chauffrey, εκδ. Νεφέλη) βρήκε ένα κλειδάκι και οπ! πήρε την απόφαση να αφήσει το κλουβί του στο ζωολογικό κήπο. Θα περιπλανηθεί, θα δει, θα μιλήσει με πολλούς, όμως, θα το ακολουθήσουν οι φίλοι του στη νέα ζωή που ονειρεύεται; Η Ροδούλα Παππά έγραψε ένα λίγο πεσιμιστικό παραμύθι για τη ζωή, όχι μόνο των ζώων αλλά και των ανθρώπων που προσπαθούν να αλλάξουν τα πράγματα, αλλά επιστρέφουν στα ίδια…
Ο Ίκαρος ονειρευόταν να γίνει ο σωτήρας όλων των ποντικών του κόσμου, να γίνει ο τρομερός Ίκαρος Ποντίκαρος με το κοφτερό μυαλό που κατάφερε να τους απαλλάξει από τον πιο φοβερό εχθρό τους, τη γάτα (εικ. Λία Φωτιάδου, εκδ. Επόμενος Σταθμός). Η Εύα Ιεροπούλου, έγραψε μια χαριτωμένη χιουμοριστική ιστορία στην οποία θίγει θέματα όπως η υπεροψία και η έπαρση, αφού ο Ίκαρος δεν βάζει μυαλό και ολοένα σκαρφίζεται μεγάλα σχέδια για να βρίσκεται κάθε στιγμή στο κέντρο της προσοχής.
*****
Συναρπαστικά μυθιστορήματα για τις μέρες της σχόλης
Ο καλός ψεύτης (μτφρ. Μαντώ Λασκαράτου, εκδ. Πατάκη) είναι το πρώτο βιβλίο του βραβευμένου Γκρέγκορυ Μαγκουάιρ που θα διαβάσουν οι μικροί αναγνώστες. Θα λέγαμε ότι είναι μια εξαιρετική σπουδή, ανάλαφρα δοσμένη, για την έννοια του ψέματος. Η ιστορία διαδραματίζεται σ’ ένα μικρό γαλλικό χωριό την εποχή της γερμανικής κατοχής. Στο βιβλίο παρελαύνουν καλοί και κακοί Γερμανοί στρατιώτες, Εβραίοι που κρύβονται, συγχωριανοί κουτσομπόληδες, και βέβαια τα τρία αγόρια μιας οικογένειας, αρχιψεύταροι ολκής! Τα πράγματα παίρνουν όμως τέτοια τροπή που τα αγόρια καταλαβαίνουν ότι υπάρχουν περιπτώσεις που τα ψέματα λέγονται για καλό. Ένα μυθιστόρημα που αφουγκράζεται την Ιστορία και τα διλήμματα που ταλανίζουν μικρούς και μεγάλους σε περιόδους δύσκολων καταστάσεων. Εξαιρετικό!
Άνγκελα Ζόμερ-Μπόντενμπουργκ, Ο μικρός βρικόλακας, εικ. Αμελί Γκλίνκε, μτφρ. Τόνια Σταύρου, εκδ. Ψυχογιός. Ναι, τα παιδιά τρομάζουν με πλάσματα που στάζουν αίμα. Αλλά η γοητεία που τους ασκούν απελευθερώνουν τους φόβους τους ιδιαίτερα όταν διαβάζουν αστείες, έστω τρομακτικές και παράλογες, ιστορίες όπως αυτές του Μικρού βρικόλακα. Η σειρά του Μικρού βρικόλακα εκδόθηκε στη Γερμανία το 1979 (1987στην Ελλάδα από τα Ελληνικά Γράμματα) και διατηρεί τη θέση της διεθνώς στις προτιμήσεις των παιδιών. Μέσα από την απίθανη σχέση του Άντον με τον συνομήλικό του βρικόλακα Ρούντιγκερ, η παιδαγωγός συγγραφέας σκιαγραφεί πολλά θέματα που απασχολούν, και τα οποία αναπτύσσονται συνήθως στα παιδικά βιβλία με αφόρητο διδακτισμό, όπως η φιλία μεταξύ των παιδιών, ο παιδικός έρωτας, οι συμπεριφορές των γονιών. Αυτά όμως τα γράφουμε για να πείσουμε τους μεγάλους! Γιατί τα παιδιά με το αλάνθαστο κριτήριό τους θα καταδιασκεδάσουν! Όταν ο γιος μου πρότεινε, αρχές της δεκαετίας του’90, το βιβλίο για τη βιβλιοθήκη της τάξης του, η δασκάλα το απέρριψε χωρίς να του ρίξει ούτε ματιά! Ένα μυθιστόρημα με ήρωες παιδιά και βρικόλακες, της φάνηκε εντελώς αντιπαιδαγωγικό και βλάσφημο…
Τα ίδια προβλήματα θα μπορούσαν να προκύψουν σε άλλες εποχές και με την Μορτίνα, το κοριτσάκι ζόμπι, της Barbara Cantini (μτφρ. Γιούλη Δελιοπούλου, εκδ. Ελληνικά Γράμματα). Στο Μορτίνα, μια ιστορία για να πεθάνεις από τα γέλια, το μικρό ζόμπι παίρνει τους δρόμους με τ’ άλλα παιδιά στη γιορτή του Χαλοουίν. Πανεύκολο αφού όλοι είναι μεταμφιεσμένοι, εκτός βέβαια από την ίδια. Τι θα συμβεί όμως όταν την ανακαλύψουν; Στο Μορτίνα και ο φίλος φάντασμα, η Μορτίνα τρελαίνεται από τη χαρά της όταν αποκτά επιτέλους ένα φίλο, ένα φάντασμα που έχει χάσει το όνομά του. Πέρα όμως από τα αστεία περιστατικά που συμβαίνουν εκείνη την παραμονή της Παμπάλαιης Πρωτοχρονιάς, η ιστορία έχει και μια σοβαρότερη πλευρά: για να βρει η Μορτίνα το όνομα του φίλου της κάνει έρευνα στις διαθέσιμες πηγές και τα αρχεία των φαντασμάτων. Υπέροχος τρόπος να καταλάβουν τα παιδιά πώς δουλεύουν οι ερευνητές!
Η σκανδιναβική αστυνομική λογοτεχνία εισβάλει στο παιδικό βιβλίο με τον Νορβηγό Jørn Lier Horst. Ο συγγραφέας, βραβευμένος για τα αστυνομικά του μυθιστορήματα ενηλίκων, και πρώην αξιωματικός της αστυνομίας, έχει το μεγάλο πλεονέκτημα, λόγω της δουλειάς του, να γνωρίζει πώς να στήνει εξαιρετικά αληθοφανείς ιστορίες, οι οποίες ξεφεύγουν πολύ από απ’ ότι παιδικό αστυνομικό έχουμε συνηθίσει να διαβάζουμε αφού η θεματολογία και το περιεχόμενο πλησιάζει τα βιβλία για μεγάλους. Για παράδειγμα, αναφέρουμε την εγκληματική δράση μιας άγριας ομάδας περιθωριακών μοτοσικλετιστών στο μυθιστόρημα Μυστήριο του βυθού. Ακολουθώντας το τυπικό των βιβλίων δράσης, ήρωες σ’ αυτή τη νεανική σειρά μυστηρίου (που ήδη περιλαμβάνει 4 βιβλία στις εκδ. Διόπτρα) είναι η Ομάδα Δράσης ΚΛΟΥ (η Κιάρα, ο Λίο, η Οκτάβια και ο σκύλος της Ύγκον). Με μότο το «Όποιος διαβάζει, μαθαίνει…», ο συγγραφέας στηρίζει τη λύση της μυστηριώδους υπόθεσης που αντιμετωπίζει κάθε φορά η ομάδα στην επιστήμη και σε μια φράση-κλειδί την οποία έχει διατυπώσει ένας μεγάλος φιλόσοφος, o Αριστοτέλης, Κίργκεγκορ, κ.ά.
Μυθιστόρημα αστυνομικής πατριδογνωσίας το τελευταίο βιβλίο του Κώστα Στοφόρου, με τίτλο Στα ίχνη του Ομήρου, περιπέτεια στη Χίο (εκδ. Κέδρος), είναι μια συναρπαστική αστυνομική ιστορία που μπλέκει τη Χίο με το Βουκουρέστι και το Λονδίνο, τον αινιγματικό του θάνατο του αποκρυπτογράφου της Γραμμικής Β’ Μάικλ Βέντρις με τον επίσης αινιγματικό Όμηρο! Το παρελθόν συνδέεται ευφάνταστα με το παρόν και οι ανέμελες καλοκαιρινές διακοπές της ζωηρής παρέας των ηρώων, που γνωρίζουμε από τα προηγούμενα βιβλία του, καταλήγουν σε ένα αλλιώτικο κυνήγι θησαυρού γεμάτο ανατροπές και κινδύνους. Ο Στοφόρος έχει ένα αναγνωρίσιμο δικό του στιλ στο οποίο εξισορροπεί και δένει με μαεστρία ενδιαφέρουσα πλοκή με πολλές πληροφορίες από την ιστορία, τη λογοτεχνία, τη μουσική, τη λαογραφία των τόπων όπου διαδραματίζεται η δράση.
