Συζήτηση με τη Γιούλη Αναστασοπούλου.
«Ο βασιλιάς είχε αρχίσει να γερνάει, η γενειάδα του είχε ασπρίσει και δεν είχε πια την ίδια δύναμη όπως όταν ήταν νέος. Είχε πέσει τώρα σε βαθύ και ανήσυχο ύπνο».
Με τον Φώτη Βάρθη συναντηθήκαμε παραμονή Χριστουγέννων για να μιλήσουμε για το παραμύθι του Η Ρομφαία της Αυγής. Με όραμα την πίστη, ο χαράκτης Φώτης Βάρθης, φιλοτέχνησε δεκατέσσερις ξυλογραφίες που αναδεικνύονται μέσα από μια μοναδική αφήγηση. «Ο βασιλιάς είχε αρχίσει να γερνά», «ο Λέων και η γριά», «Σε παρακαλώ φανερώσου», είναι μερικοί από τους τίτλους που κοσμούν τις ξυλογραφίες και μαρτυρούν το παραμύθι που περιμένει να ξεδιπλωθεί. Αλλά τι προηγήθηκε, οι ξυλογραφίες ή η αφήγηση; Με ποιο τρόπο ένας καλλιτέχνης που είναι και παραμυθάς, συνδυάζει δυο ενδιαφέρουσες τέχνες και τις βάζει να συνομιλούν. Αλλά και γιατί αυτό το παραμύθι με «εικόνες», έπρεπε να καταλήξει στα χέρια των αναγνωστών.
-Φώτη, γιατί οι ξυλογραφίες σου αναζήτησαν την αφήγηση; Δεν είναι αρκετή η εικόνα;
– Η ιδέα αναζήτησε τις ξυλογραφίες. Αυτό όμως που δεν είναι γνωστό στους περισσότερους, είναι ότι η χαρακτική από τη γέννησή της είναι συνυφασμένη με την τυπογραφία. Υπήρχε εικόνα δεμένη με κείμενο, μετά όμως αποσυνθέθηκε από αυτό λόγω των νέων μέσων και πήρε μια αυτόνομη υπόσταση. Φυσικά είναι και ο τρόπος που δουλεύω. Ξεκινώ με μια ιδέα και την αφήνω να μετασχηματιστεί. Είναι ένα ζωντανό πράγμα, ελεύθερο. Κάπως έτσι βγήκε το κείμενο. Η ιδέα συνήθως προυπάρχει, η ξυλογραφία εκφράζει αυτή την ιδέα και σιγά σιγά γεννιέται το παραμύθι.
-Ξέρεις ένοιωσα ότι με το κείμενο αποκτάμε καλύτερη πρόσβαση στις εικόνες και έτσι διευρύνεται και το κοινό που μπορεί να τις απολαύσει, να γνωριστεί καλύτερα με αυτή την Τέχνη. Είναι αυτό μια επιδίωξή σου; Να φέρεις περισσότερο κόσμο κοντά στην Τέχνη σου;
– Αυτός είναι ο σκοπός και της ίδιας της χαρακτικής. Κάνοντας αυτή την κίνηση ελπίζω να υπηρετώ ακριβώς αυτό. Ειναι πολύ ελπιδοφόρο ότι έγινε αυτό το βήμα και εύχομαι στο μέλλον να εξελιχθεί κι άλλο προς αυτή την κατευθυνση.
-Τι ήθελε να αφηγηθεί Η Ρομφαία της Αυγής; Ποια η κεντρική ιδέα που ήθελες να μας μεταφέρεις;
-Ήταν μια προσπάθεια να εκφράσω μια αίσθηση για το θέμα της πίστης. Της πίστης ευρύτερα. Αλλά και πως μπορεί κάποιος να κινηθεί από τη δύναμη της αγάπης, ότι δηλαδή τον κινητοποιεί η καθαρή αγάπη.
-Γιατί παραμύθι; Και μάλιστα κλασικό παραμύθι με συμβολισμούς, μεταμορφώσεις, αλληγορίες, προβολή του φυσικού περιβάλλοντος, αρχέτυπα.
-Δεν θα μπορούσα να γράψω, λόγου χάρη, ένα θεολογικό δοκίμιο, δεν έχω αυτή την πρόθεση και το έργο δε θέλει να προβάλλει κάτι τέτοιο. Ήθελα τη διήγηση. Με αυτή τη μορφή δημιουργήθηκε στο μυαλό μου και ήταν ό,τι πιο ειλικρινές να το παρουσιάσω και ως τέτοιο.
-Γιατί διάλεξες το βυζαντινό στοιχείο;
-Εξυπηρετούσε εικαστικά τη θεματική. Ήμουν απο μικρός εξοικειωμένος με το βυζαντινό στοιχείο και θεωρώ πως αποτελεί μια εικαστική ολοκληρωμένη γλώσσα που είναι ικανή να μεταφέρει το μήνυμα στο έπακρο.
-Εννοείς ότι έχει αμεσότητα;
– Ακριβώς, όλοι λίγο πολύ έχουμε μάθει να την διαβάζουμε από μικροί όπως και με τα παραμύθια. Μπορούμε έτσι να αποκρυπτογραφούμε εύκολα τους συμβολισμούς, καί εικαστικούς καί παραμυθικούς. Για παράδειγμα, ο βασιλιάς, το ελάφι, η γριά.
– Ναι, η γριά, ας πούμε, που συναντά ένας από τους ήρωές σου στο παραμύθι, φαίνεται να κουβαλάει όλα εκείνα τα αναγνωρίσιμα χαρακτηριστικά για να ακολουθήσουμε την αφήγηση. Δεν παίζεις με ανατροπές γιατί νομίζω δεν σε ενδιαφέρει αυτό.
– Όχι, δεν υπάρχει κάποια ανατροπή στα σύμβολα που χρησιμοποιώ, υπάρχει μια ανασύνθεση για να ειπωθεί μια ιστορία που να δίνει την αίσθηση πως είναι οικεία, πως θα μπορούσε να στην έχει διαβάσει κάποιος όταν ήσουν παιδί, αλλά μεταφέρει ένα άλλο μήνυμα.
-Πόσες ώρες δουλεύεις και πως; Πόση ώρα χρειάζεται μια ξυλογραφία;
– Αρχικά πρέπει φυσικά να σχεδιαστεί το θέμα, να δομηθεί η σύνθεση, να μεταφερθεί στην μήτρα, να χαραχθεί και τελος να τυπωθεί. Ο χρόνος εξαρτάται απο την πολυπλοκότητα των παραπάνω, αλλά σε κάθε περίπτωση είναι μια χρονοβόρα διαδικασία που απαιτεί οργάνωση.
-Έχεις αγαπημένα θέματα;
-Έχω, αλλά κυρίως αυτό έχει να κάνει με την συναισθηματική φόρτιση που παίρνει το έργο όταν το δουλεύω και όχι με το πόσο τεχνικά καλό αυτό μπορεί να βγει.
– Τι περιμένεις από την έκδοση; Τι θα ήταν ιδανικό;
– Η συνεργασία με τους Αντίποδες ήταν εξαιρετική σε όλους τους τομείς οπότε ήδη αυτό με γεμίζει πολύ. Είναι η πρώτη μου επαφή με τον κόσμο των εκδόσεων οπότε δεν ξέρω ακριβώς τι να περιμένω, έχω αυτήν την αγωνία. Το σκεπτικό είναι να δει ο κόσμος ότι η χαρακτική είναι ενεργή, ότι υπάρχει μια νέα γενιά που δημιουργεί με σεβασμό, αξιοποιώντας αυτήν την τέχνη. Εύχομαι να ανταποκριθεί ο κόσμος και να καταφέρουμε να έχουμε περισσότερες προτάσεις με τέτοια έργα.
-Σ’ευχαριστώ πολύ
-Εγώ σ’ ευχαριστώ για την ενδιαφέρουσα κουβέντα.
Σύντομο βιογραφικό
Ο Φώτης Βάρθης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1983. Εισήχθη στο ΑΣΚΤ Αθήνας το 2009. Αποφοίτησε με άριστα από το Α’ εργ. Χαρακτικής το 2015. Το 2012 παρακολούθησε σεμινάρια βιβλιοθεσίας. Το έργο του επιλέγεται μεταξύ των τριών που εκπροσώπησαν την Ελλάδα σε πανευρωπαϊκές εκθέσεις. Στην Ελλάδα η έκθεση φιλοξενήθηκε στο Βυζαντινό και Χριστιανικό μουσείο.Το 2014 το έργο του επιλέγεται να συμμετάσχει στην 7η Μπιενάλε φοιτητών στο Ίδρυμα Θεοχαράκη. Το 2016, το αυθεντικό έργο «Η Ρομφαία της Αυγής», επιλέγεται μεταξύ έργων καταξιωμένων χαρακτών για να πάρει μέρος στην έκθεση 100 χρόνων Νεοελληνικής Χαρακτικής στο Σισμανόγλειο μέγαρο στην Κών/πολη στη συλλογή της κα Π.Κολλιαλή. Έχει συνεργαστεί με εκδότες κυρίως στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη. Τα έργα του έχουν εκτεθεί σε γκαλερί, στο Βυζαντικό Μουσείο, σε ιδιωτικές συλλογές, μουσεία, πολυχώρους τέχνης. «Η Ρομφαία της Αυγής» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αντίποδες.
info: Φώτης Βάρθης, Η ρομφαία της αυγής, Παραμύθι σε 14 ξυλογραφίες, Εκδόσεις Αντίποδες
