Φιλοευρωπαϊσμός ή εξευρωπαϊσμός;

0
465

 

 

του Δημήτρη Β. Τριανταφυλλίδη.


Δεν είμαι φασίστας. Δεν είμαι μπολσεβίκος. Είμαι μόνος

Μιγκέλ ντε Ουναμούνο

 

Διανύοντας τη 2η δεκαετία του 21ου αιώνα και προσπαθώντας να αναστοχαστούμε την ευρωπαϊκή πορεία μετά τις τεκτονικές αλλαγές που επέφερε η πτώση του Τείχους του Βερολίνου και η κατάρρευση της ΕΣΣΔ και των δορυφόρων της στο χάρτη της Ευρώπης, δεν είναι λίγες οι φωνές που μας καλούν να ενστερνιστούμε με ένα λελογισμένο σκεπτικισμό τα όρια, τις δυνατότητες και τις προοπτικές της Γηραιάς ηπείρου, στο νέο γεωπολιτικό, οικονομικό και πολιτισμικό επίπεδο που διαμορφώνει η παγκοσμιοποίηση.

Είναι προφανές ότι σε ένα τέτοιο περιβάλλον το ζήτημα των σχέσεων «Ελλάδας – Ευρώπης», η ελληνικότητα και το ευρωπαϊκό πνεύμα, επανέρχονται στη δημόσια συζήτηση και στην πνευματική ζωή της χώρας. Σε αυτή την προσπάθεια στοχασμού είναι πάντα πολύ χρήσιμα κείμενα διανοητών που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο σφράγισαν την ευρωπαϊκή σκέψη κατά τον 20ο αιώνα. Στην πλειάδα αυτών των στοχαστών ανήκει και ο Ισπανος Μιγκέλ ντε Ουναμούνο, ο φιλόσοφος, ο πρύτανης του Πανεπιστημίου της Σαλαμάνκα, ο άνθρωπος που είπε στους προελαύνοντες φασίστες την περίφημη φράση : Vensereis pero no convencereis! (Θα νικήσετε αλλά δε θα πείσετε!).

Ο Μιγκέλ ντ Ουναμούνο (1864 – 1936) ο στοχαστής του πάθους και του εθισμού να κολυμπάει κόντρα στο ρεύμα (nadir contra la corriente), πρωτοστάτησε στη δημιουργία μιας πνευματικότητας η οποία όχι μόνο ανέχεται και διαχειρίζεται αλλά καλλιεργεί τις αντιφάσεις του προσώπου. Ο ίδιος αγωνίστηκε με σθένος κατά της Μοναρχίας από τη σκοπιά του αριστερού δημοκράτη. Μετά την ανακήρυξη της Δεύτερης Ισπανικής Δημοκρατίας, πολέμησε με όσα μέσα διέθετε την πολιτική δημαγωγία και το λαϊκισμό και όταν το Λαϊκό Μέτωπο ανήλθε στην εξουσία, κατήγγειλε την «επαναστατική» ανομία που απειλούσε με διάλυση την κοινωνία. Στη συνέχεια, ενώ στήριξε τους στρατηγούς κατά της δημοκρατικής κυβέρνησης, αντιλήφθηκε πολύ γρήγορα τις θηριωδίες που διέπρατταν και συγκρούστηκε ανοιχτά με τους στασιαστές, πράγμα που του στοίχισε τη θέση του πρύτανη του πανεπιστημίου.

Ποιητής, πεζογράφος, δραματουργός, φιλόσοφος ο ισπανός διανοητής, στο μεταίχμιο των αιώνων, δημιούργησε σε ένα ευρύ πεδίο των γραμμάτων. Το συγκριτικό του πλεονέκτημα, ο δοκιμιακός λόγος, του επέτρεψε να ξεδιπλώνει τη σκέψη του, αναφορικά με την ανθρώπινη ύπαρξη και τα μείζονα προβλήματα που την απασχολούν. Δικαίως, θεωρείται από πολλούς, ως πρόδρομος του ευρωπαϊκού υπαρξισμού.

Για τον Μιγκέλ ντε Ουναμούνο, καθοριστικό ρόλο στη ζωή του ανθρώπου, διαδραματίζουν οι αντιφάσεις – αντιθέσεις. Θεωρεί τον άνθρωπο αγωνιστή που παλεύει μέχρι τέλος και το πάθος το μέσο με τη βοήθεια του οποίου θα μπορέσει να μειώσει, έστω την υπαρξιακή του αγωνία.

Στο «Περί εξευρωπαϊσμού» δοκίμιο του θέτει δύο διαδοχικά ερωτήματα: α) είναι όντως η Ισπανία διαφορετική από την υπόλοιπη Ευρώπη;

Και αν ναι,

β) πρέπει να εξακολουθήσει να διαφέρει ή να αποβεί ένα «κανονικό» ευρωπαϊκό έθνος;

Οι απαντήσεις που δίνει ο συγγραφέας, ίσως ξενίσουν το σημερινό αναγνώστη, ωστόσο, ανεξάρτητα από τη σχολή σκέψης που υιοθετεί ο καθένας, το κείμενο αυτό είναι χρήσιμο για τη διαδικασία όχι μόνο του αναστοχασμού αλλά, κυρίως, για την εντρύφηση στις κοινές, ιστορικές καταβολές του ευρωπαϊκού πνεύματος, ιδίως του πρώτου μισού του 20ου αιώνα.

Η μετάφραση του βιβλίου από τη Δέσποινα Σαραφείδου βοηθάει στην κατανόηση του κειμένου από τον έλληνα αναγνώστη, όπως και το πλήθος των υποσημειώσεων που πρόσθεσε. Κατατοπιστικό το επίμετρο του Βίκτωρα Ιβάνοβιτς.

 

Miguel De Unamuno

Περί εξευρωπαϊσμού

Μτφ: Δέσποινα Σαραφείδου

Εκδόσεις Ροές

Σελ: 133

 

 

Προηγούμενο άρθροRadio (bad) days
Επόμενο άρθροΜικρά Αγγλία – κριτική

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ

εισάγετε το σχόλιό σας!
παρακαλώ εισάγετε το όνομά σας εδώ