Φίλιπ Πούλμαν, Piotr Soch: Μελιστάλαχτες ιστορίες και σκληρές πραγματικότητες (της Μαρίζας Ντεκάστρο)

0
580

 

Της Μαρίζας Ντεκάστρο

Φίλιπ Πούλμαν, Το Βιβλίο της Σκόνης 1: La belle Sauvage, Μτφρ. Κώστια Κοντολέων,

Ψυχογιός, 2017.

500 συναρπαστικές σελίδες, Το La belle Sauvage, το πρώτο βιβλίο της νέας τριλογίας του Φίλιπ Πούλμαν, τοποθετείται χρονικά πρωτύτερα από την Τριλογία του Κόσμου  και είναι ένα εξαιρετικά σύνθετο μυθιστόρημα, όπως όλα που έχει γράψει.

Με πολύ λίγα λόγια, ο 11χρονος πολυπράγμων Μάλκολμ, που περνώντας απαρατήρητος καταλήγει κατάσκοπος και μαζί του η 15χρονη Άλις- μια έφηβη Αλίκη πιο σύγχρονη και μαχητική από εκείνη του Λούις Κάρρολλ, προστατεύουν και προσπαθούν να σώσουν τη Λύρα, ένα μωρό που μέλλεται να γίνει βασίλισσα και μεγαλώνει σε ένα μοναστήρι της Οξφόρδης από μια σκοτεινή οργάνωση που ελέγχει τη ζωή και απαγορεύει τη διακίνηση των ιδεών στην Αλβιόνα, τη Μεγάλη Βρετανία. Οι ήρωες και οι δευτεραγωνιστές (επιστήμονες, κατάσκοποι, μέλη θρησκευτικών οργανώσεων)  περνούν τα πάνδεινα, άλλοι επιβιώνουν χάρη στην επιμονή, την καλοσύνη και την ευρηματικότητα του Μάλκολμ και της συντρόφισσάς του και άλλοι εξαφανίζονται για να εμφανιστούν ίσως ξανά στη συνέχεια της τριλογίας.

Σ’ αυτό το μυθιστόρημα, ο Πούλμαν δανείστηκε και επεξεργάστηκε μοτίβα βιβλικά (τον μεγάλο Κατακλυσμό), μυθολογικά (αρχαίοι θεοί που προσωποποιούν τις δυνάμεις της φύσης, τον ομηρικό κόσμο των νεκρών), παραμυθικά με νεράιδες, μάγισσες και μαγεία, συνομίλησε με τη λογοτεχνία του ρομαντισμού και την επιστροφή στις σταθερές αξίες που απορρέουν από τον ουμανισμό, και συνέγραψε μια ιστορία μεταξύ fantasy και απτής πραγματικότητας. Θέμα του ο ολοκληρωτισμός, ο θρησκευτικός φανατισμός, ο δογματισμός, ο πόλεμος εναντίον της επιστήμης, ο σκοταδισμός που επιβάλλουν δυνάμεις και ιδεολογίες και ο αγώνας φωτισμένων ανθρώπων να τις καταργήσουν.

Αφετηρία του μυθιστορηματικού περιβάλλοντος είναι μια λίγο πολύ άχρονη, αλλά σχετικά γνωστή μας πραγματικότητα, ενώ στο δεύτερο μέρος, στη μεγάλη Πλημμύρα, στοιχείο καθαρμού και αποκάλυψης, στην πλοκή παρεμβαίνουν αυτά που διαφεύγουν από τις αισθήσεις μας, για να καταλήξει και πάλι στην πραγματικότητα που υπακούει στους κοινωνικούς και τους φυσικούς νόμους όπως τους ξέρουμε, αφήνοντας όμως ανοικτό το τέλος για το επόμενο βιβλίο. Υπό αυτή την έννοια, τα γεγονότα σκιαγραφούν τη ζωή και τη δράση πολλών ανθρώπινων τύπων της επαρχιακής κοινωνίας της Οξφόρδης, ενώ στο δεύτερο μέρος όλα ξεφεύγουν προς τη μαγεία και τη μεταφορική της αντανάκλαση στα καθ’ ημάς. Οι ήρωες αναρωτιούνται για τη δύναμη της μαγείας, και μαζί τους οι αναγνώστες, αλλά δέχονται τη σύμβαση και περνούν από το ένα επίπεδο στο άλλο.

Στις μεγάλες αφηγήσεις σαν κι αυτή του Πούλμαν, η αγνότητα και η αθωότητα, το αίσθημα δικαίου, η ηθική στάση (τι είναι σωστό και καλό; Μπορούμε να κάνουμε κακό για να υποστηρίξουμε το καλό;), η συνείδηση με τη μορφή ενός διαμονίου για κάθε πρόσωπο, αντιπροσωπεύονται από τα παιδιά, την ελπίδα του κόσμου, ενώ η μικρή βάρκα, η La belle Sauvage, που μετατράπηκε σε Κιβωτό σωτηρίας και επέπλευσε στη μεγάλη πλημμύρα μας παραπέμπει στην ομορφιά και στην άγρια δύναμη των μικρών πραγμάτων-εδώ των παιδιών που παρά το μέγεθός τους τα βγάζουν πέρα περνώντας από την αθώα παιδική ζωή στην ωριμότητα.

Το μυθιστόρημα προσανατολίζει προς σύγχρονα φαινόμενα, όπως αναφέρει ο  Πούλμαν σε συνεντεύξεις του, αφού δηλώνει πως  επηρεάστηκε από την επικράτηση θεοκρατικών ιδεών σε χώρες της Μέσης Ανατολής που παρασύρουν τους νέους οι οποίοι έχουν την τάση να προτιμούν ξεκάθαρες απαντήσεις στα ερωτήματά τους από αυθεντίες, όποιες κι αν είναι αυτές.

Piotr Socha, Μέλισσες, Μια μελιστάλαχτη ιστορία, εικ. Wojciech Grajkowski, Μικρή Σελήνη, 2017.

 

Ο Kindersley & Dorling εξακολουθεί εδώ και σαράντα χρόνια να εφοδιάζει τον κόσμο με νεανικά βιβλία γνώσεων για κάθε θέμα. Τα βιβλία του έχουν συγκεκριμένη τυπολογία: σκληρόδετα, αρκετά μεγάλου μεγέθους, με πολυθεματική προσέγγιση του περιεχομένου, φωτογραφικό υλικό, σύντομα, περιεκτικά κείμενα πολλαπλών αναγνώσεων, δισέλιδα για κάθε υποθέμα. Αποτέλεσαν για όλους ένα σημαντικό οδηγό συγγραφής.

Με τα χρόνια, πολλοί επιχείρησαν να μιμηθούν -θετικά- τη πετυχημένη σειρά που τιτλοφορείται  Με τα μάτια της ανακάλυψης, να αλλάξουν το στιλ και να ντύσουν με μυθοπλασία τις γνώσεις που πρόσφεραν ή ακόμα να προσανατολίσουν τα βιβλία σε πιο συγκεκριμένες ηλικιακές κατηγορίες. Όπως και να ΄χει, πολλά από τα βασικά στοιχεία εκείνων των βιβλίων παρέμειναν ίδια.

Οι Μέλισσες, των Πολονών Piotr Socha/ Wojciech Grajkowski, είναι ένα εξαιρετικό δείγμα που απόσπασε το Educational Writers Award 2017 για παιδιά ηλικίας 5-11 ετών! Το μεγάλο μέγεθος θυμίζει τα coffee table books, όπως έγραψε ένας κριτικός, αλλά είναι σαν μια πλήρης εγκυκλοπαίδεια που εισάγει τους αναγνώστες στον κόσμο των μελισσών και στη σημασία του εντόμου για τη ζωή στον πλανήτη, ενώ κάθε δισέλιδο διαβάζεται σαν ένα ευχάριστο και χιουμοριστικό φύλλο εφημερίδας σαν κι αυτά που υπάρχουν διάσπαρτα στο βιβλίο. Το βιβλίο οφείλει επιτυχία του κατά κύριο λόγο στην εικονογράφηση- μόνον ο εικονογράφος είναι στο εξώφυλλο- σε στιλ κόμικ είναι επιστημονικά ακριβής και επαρκής, και αποτυπώνει με σαφήνεια τις απαραίτητες πληροφορίες που πρέπει να δώσει στον αναγνώστη.

Και οι Μέλισσες είναι βιβλίο πολλαπλών αναγνώσεων: τα ¾ κάθε σελίδας με τις εικόνες, τις βασικές πληροφορίες και τις ιστορίες που αφηγούνται- οι μέλισσες και οι αρχαίοι θεοί, ο Ναπολέων και το οικόσημό του, τα γλυκά, κ.ά.- καλύπτουν τα μικρά παιδιά, ενώ σε μια ζώνη στο κάτω μέρος των σελίδων υπάρχουν συνθετότερα κείμενα για επαρκείς αναγνώστες.

Το μεγάλο μέγεθος (35Χ27) δεν είναι τυχαίο, και δεν επιλέχτηκε για να χωρέσουν όσα σκέφτηκαν οι δημιουργοί του, αλλά δίνει μια κατεύθυνση για το πώς μπορεί να χρησιμοποιηθεί. Οι Μέλισσες είναι ένα big book κατάλληλο για ομαδική ανάγνωση σε σχολικές τάξεις και βιβλιοθήκες. Στην Ελλάδα κυκλοφορούν λίγα παρόμοια βιβλία, η βράβευση όμως στη Μπολόνια του  εικονογραφημένου La plage, της Χιλιανής Sol Undurraga, (εκδ.  L’Agrume), κατέγραψε αυτή την τάση.

 

 

 

 

 

Προηγούμενο άρθροHerve Le Corre «Περνώντας τους λύκους γιά σκυλιά» (του Γρηγόρη Αζαριάδη)
Επόμενο άρθροΟ κόσμος του Βασίλη Ζηλάκου (του Γιώργου Λίλλη)

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ

εισάγετε το σχόλιό σας!
παρακαλώ εισάγετε το όνομά σας εδώ