Του Γιώργου Παναγιωτάκη.
Τα παιδιά που έχουν κλείσει την πρώτη δεκαετία της ζωής τους και συνεχίζουν ακάθεκτα το δρόμο τους προς την εφηβεία, αποτελούν ένα δύσκολο και απαιτητικό αναγνωστικό κοινό. Καταρχάς, έχουν κατακτήσει πλήρως τα βασικά εργαλεία της ανάγνωσης και έχουν κερδίσει το δικαίωμα και την ευθύνη να επιλέγουν μόνα τους βιβλία –είναι δηλαδή «αυτόνομοι αναγνώστες». Παράλληλα, χορτασμένα από τις έντονα διδακτικές ιστορίες που κατανάλωσαν στο παρελθόν, αναζητούν κάτι άλλο. Κάτι που θα μπορέσει να τα ψυχαγωγήσει, να τα συναρπάσει και να μιλήσει για τούτον εδώ τον κόσμο που αρχίζει να γίνεται δικός τους, δίχως όμως να τα χειραγωγεί. Έτσι, οι συγγραφείς παιδικών βιβλίων καλούνται να βρουν τη σωστή δοσολογία που θα πετύχει όλα τα παραπάνω και ταυτόχρονα να φτιάξουν ιστορίες που έχουν λόγο ύπαρξης και νόημα να γραφτούν.
Το βιβλίο του Πάνου Χριστοδούλου «Η μπάλα της ζωής τους» (εκδόσεις Κέδρος), είναι μια από τις περιπτώσεις όπου το δύσκολο αυτό εγχείρημα στέφεται με απόλυτη επιτυχία. Είναι διασκεδαστικό, πρωτότυπο, διαθέτει λιτό ύφος και αναγνωρίσιμους χαρακτήρες και μιλάει για σύγχρονα κοινωνικά προβλήματα, αποφεύγοντας με μαεστρία να πέσει στην παγίδα του διδακτισμού. Ένα επιπλέον άξιο αναφοράς στοιχείο, είναι ότι χάρη στη θεματολογία του προσεγγίζει περισσότερο τη μερίδα εκείνη των παιδιών που, σύμφωνα με τους ειδικούς, διαβάζει λιγότερο: τα αγόρια.
Στο πρώτο μέρος της ιστορίας πρωταγωνιστεί ένας νεαρός «λούζερ», ο οποίος υποχρεώνεται από τον μεγαλομανή μπαμπά του να γίνει επαγγελματίας ποδοσφαιριστής, αντί για δάσκαλος όπως επιθυμεί ο ίδιος. Με τον καιρό ξεχνά το δικό του όνειρο και υιοθετεί εκείνο του πατέρα του. Το κακό είναι ότι δεν σκαμπάζει από ποδόσφαιρο και έτσι φλερτάρει διαρκώς με το ρεζίλεμα. Εδώ μπαίνει στη σκηνή η κεντρική ηρωίδα της ιστορίας: μια παράξενη μπάλα, η οποία διαθέτει συνείδηση και ελεύθερη βούληση. Θα συμπονέσει τον νεαρό ποδοσφαιριστή και θα αρχίσει να του κάνει τα χατίρια. Σύντομα, χάρη σ’ αυτήν, ο πρώην …άμπαλος νεαρός μεταμορφώνεται σε αστέρι του ποδοσφαίρου. Παίρνει μεταγραφή σε μεγάλη ομάδα, κερδίζει εκατομμύρια, γίνεται ο αγαπημένος των διαφημιστών και του κοινού…
Όμως η μπάλα εκτός από συνείδηση έχει και υπαρξιακές ανησυχίες. Αναζητώντας λοιπόν την καταγωγή της, ανακαλύπτει ότι κατασκευάστηκε σε εργοστάσια χωρών του τρίτου κόσμου, όπου εργάζονται κάτω από άθλιες συνθήκες ανήλικα παιδιά. Οι πληροφορίες την συγκλονίζουν και, απελπισμένη που με τη στάση της συντηρεί ένα τέτοιο σύστημα, ξεκινά ένα μοναχικό ταξίδι αυτογνωσίας. Στη διάρκειά του θα ανακαλύψει τον κόσμο που βρίσκεται πίσω από τα φώτα της δημοσιότητας. Τους ανθρώπους που χρειάζονται στήριξη και αλληλεγγύη. Άστεγους, απόβλητους, ανθρώπους με ψυχολογικά προβλήματα, παιδιά που έχουν χάσει τη χαρά της ζωής. Όλα εκείνα για τα οποία κανείς διαφημιστής δεν δίνει δεκάρα τσακιστή.
Το βιβλίο επιφυλάσσει στον αναγνώστη εκπλήξεις και ανατροπές. Το τρίτο και τελευταίο μέρος του, διαδραματίζεται σε ένα ξεχασμένο νησί -μια μικρογραφία της σύγχρονης ελληνικής κοινωνίας με όλα τα συμπλέγματα, τα ελαττώματα αλλά και τις αρετές της. Εκεί, η μπάλα θα συναντήσει έναν παλιό της γνώριμο που έχει πια ακολουθήσει το δικό του όνειρο και θα λάβει μέρος σε ένα πρωτόγνωρο για τα παγκόσμια δεδομένα ποδοσφαιρικό αγώνα. Η ταπεινή ομάδα του νησιού, θα αντιμετωπίσει την πιο διάσημη ομάδα του πλανήτη, την ξακουστή …Μπαρχελώνα! Και μέσα από αυτόν τον αγώνα θα αποδειχτεί ότι ακόμα και οι μεγάλοι αστέρες, όπως ο περίφημος …Φέσι και η παρέα του, έχουν πολλά να μάθουν τόσο για το ποδόσφαιρο όσο και για τα σύγχρονα κοινωνικά ζητήματα.
Η παιδική εργασία, ο ρατσισμός, η ξενοφοβία, η μετανάστευση, το σταρ σίστεμ του αθλητισμού, ο ρόλος του μάρκετινγκ και των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης, οι σχέσεις μεταξύ γονιών και παιδιών, το κυνήγι των στόχων και των ονείρων… Αυτά είναι μερικά από τα θέματα που πραγματεύεται το βιβλίο. Και το κάνει δίχως καταγγελτικό λόγο και χωρίς καμία διάθεση χειραγώγησης. Με εργαλεία το χιούμορ, την ειρωνεία και τη γνήσια συγκίνηση, το μυθιστόρημα του Χριστοδούλου ανοίγει τους απαραίτητους δρόμους ώστε ο νεοφώτιστος αναγνώστης να προβληματιστεί, να εξερευνήσει και να διαμορφώσει τη δική του γνώμη. Αλλά και το σημαντικότερο: να αφεθεί στη χαρά της ανάγνωσης.
– Η ασπρόμαυρη εικονογράφηση της Ελένης Τσάμπρα, συνοδεύει διακριτικά και πολύ επιτυχημένα το κείμενο του Πάνου Χριστοδούλου.
– Το βιβλίο τιμήθηκε με το βραβείο του Αναγνώστη στην κατηγορία «Λογοτεχνικό βιβλίο για παιδιά»
Ο συγγραφέας
Ο Πάνος Χριστοδούλου γεννήθηκε στην Αθήνα το 1972. Σπούδασε Νομικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και Ανθρώπινα Δικαιώματα στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου. Εργάστηκε για 3 χρόνια ως δημοσιογράφος στην εφημερίδα “Τα Νέα” και έχει συνεργαστεί με διάφορους φορείς σε θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Μεταξύ άλλων διετέλεσε πρόεδρος του “Ελληνικού Συμβουλίου για τους Πρόσφυγες”. Βιβλία του: “Ο μικρός Ορέστης έχει ορέξεις και πόνο στην κοιλιά” (Άγκυρα, 2003), “Το παιδί και τα θυμωμένα αστέρια” (Άγκυρα, 2006), “Ο Ναβίντ δεν ήρθε για διακοπές” (Κέδρος, 2007), “Τροχονόμος στα Κατσάβραχα” (Κέδρος, 2009), “Ο Ζαχαρίας και η σπιτική μπεσαμέλ” (Κέδρος, 2010), “Η μπάλα της ζωής τους” (Κέδρος, 2012).
