του Αλέξανδρου Στεργιόπουλου (*)
Το τελευταίο βιβλίο του Φώτη Θαλασσινού, «Λεπτές Ισορροπίες», ισορροπεί πάνω σε μια λεπτομέρεια -μύθος; Αλήθεια;- της ζωής του Εντγκαρ Αλαν Πόε. Αυτής που θέλει τον ποιητή, πεζογράφο, πατριάρχη της αστυνομικής λογοτεχνίας, να είδε τα μάτια μιας γυναίκας, για μια στιγμή και έγραψε γι’ αυτά. Τη γυναίκα δεν την είδε ποτέ ξανά, αλλά έγραψε… Η υποταγή του τυχαίου στο αναπότρεπτο, στο κυνήγι της στιγμής λίγο πριν αυτή χαθεί, στην καταδίωξη του θανάτου που είναι ακόμη μπροστά μας και περιμένει το χαμηλωμένο μας βλέμμα για να «αγκαλιάσει» την αύρα του… Ο θηρευτής Θαλασσινός ακολουθεί τα αγκάθια που έπεσαν από τον ουρανό, κρατά στεφάνια ήλιου και μες το σκότος της πόλης, του νησιού, της χώρας, του κόσμου, μαζεύει τα κομμάτια του, τα κομμάτια του τίμιου ξύλου, της ζωής, κι ας μην υπάρχει επιστροφή σε αυτήν! Λεπτές ισορροπίες σε οδούς λεπίδες, ανάμεσα σε αστέρια που καίνε, χείλη που αιμορραγούν, μάτια που κλαίνε και όσο κόβεσαι ζεις και πεθαίνεις και ελπίζεις πως η θήρα θα τελειώσει με το πρώτο ξημέρωμα και θα μείνει στον δρόμο, θα γίνει πάροδος που οδηγεί στην άβυσσο της θάλασσας και από κει στην πίσω όψη του ήλιου.
Το παράδοξο είναι ότι οι ιστορίες του Φ.Θ είναι αποτέλεσμα χαμένων ισορροπιών! Ο ήρωας του βιβλίου, ο ίδιος ο συγγραφέας, κινείται σε έναν κόσμο που όσο τον πλησιάζει, την ίδια στιγμή απομακρύνεται απ’ αυτόν. Τα εχθρικά, φιλικά, λάγνα βλέμματα, κρύβονται στα κτίρια, στα σκοτεινά σοκάκια, στα καφέ και στο μετρό, στα κορμιά των νεκροζώντανων και κάνουν τον δρόμο δοκιμασία που δεν υπόσχεται τίποτα. Μήτε λύτρωση, μήτε κάθαρση. Σαν να γίνεται διαδρομή χωρίς έξοδο στην κόλαση του Δάντη! Το βιβλίο του Θαλασσινού δεν είναι δοκιμή στον δρόμο, αλλά δοκιμή του δρόμου στον Θαλασσινό. Σαν να απέδρασε -για μια στιγμή- απ’ αυτόν τον δρόμο και τη σώρευση εμπειριών, ονείρων, σκοταδιών και πολύτιμων λίθων (αλήθεια, εξομολόγηση) αποφάσισε να τη μοιραστεί μαζί μας. Σαν τα παραμύθια που μας έλεγαν οι γονείς μας όταν ήμασταν μικροί, μόνο που η κόκκινη κλωστή είναι δεμένη στον λαιμό μας. Και ο λόγος του Θαλασσινού αποφασίζει αν θα μας πνίξει ή αν θα μας απελευθερώσει. Ο δραπέτης Θαλασσινός δεν κυνηγά το δικό του El Dorado όπως προστάζει ο Πόε, αλλά τα κομμάτια του δικού του χρυσού, της ψυχής του, της μνήμης του, μοιράζεται μαζί μας. Εξάλλου, ο χρυσός ενώνει (;) τους ανθρώπους.
Ο Θαλασσινός θα μπορούσε να είναι μαθητής του Ιησού και μαθητής του Σατανά! Ευλογημένος και καταραμένος μαζί! Αυτός που φέρει το άχθος της μαρτυρίας του κόσμου! Της δημιουργίας του! Σαν να ήταν εκεί όταν η πνοή συνάντησε τον Λόγο και ξεκίνησε η Δημιουργία και η Καταστροφή. Μόνος εν μέσω ερειπίων -κυρίως ανθρώπινων- κλείνει τα μάτια και εξιστορεί τα κατορθώματά του, τα κατορθώματα των άλλων. Σαν ραψωδός που δεν μπορεί να κλείσει για πάντα κλειστά τα μάτια του. Προχωρά και χωρίς να θραύει τίποτα, παίρνει το υλικό του μάταιου και του παντοτινού και το μοιράζεται μαζί μας. Οι ιστορίες μπορεί να είναι δικές του, αλλά είναι απάντηση στα ερωτήματα που συνειδητά, ασυνείδητα, του θέτουν φίλοι, γνωστοί, άγνωστοι, ήρωες, αντιήρωες, άγιοι και κολασμένοι. Ε, και ο Θαλασσινός απαντά με αλήθεια και εξομολόγηση, μόνο. Παντέρημος απέναντι στη μοναξιά του ηλεκτρονικού υπολογιστή, του απόμερου τραπεζιού στο καφέ που συχνάζει, απέναντι στη θάλασσα που τον τρομάζει και τον γοητεύει, τα δίνει όλα και δεν περιμένει αντάλλαγμα, μόνο μια φιλία που θα κρατήσει, ένα «ευχαριστώ» που δεν θα σβήσει και θα ισορροπήσει στο ταλαίπωρο, άγιο, κορμί του. Λεπτή ισορροπία, σωτηρία και αποστολή σχεδόν αδύνατη, που απαιτεί αίμα, ιδρώτα, δάκρυα και χαμόγελα που να «καταπίνουν» σκοτάδια και παγωμένες καλησπέρες.
Οι ιστορίες του Φώτη Θαλασσινού είναι κομμάτι του εαυτού του, της σάρκας του, δηλαδή της ψυχής του που αιμορραγεί και άλλοτε γονιμοποιεί τον κόσμο τούτο, άλλοτε το αίμα χάνεται στη μαύρη τρύπα του τεράστιου Εγώ που κυριαρχεί στον αποκτηνωμένο κόσμο μας. Το βίωμα εντάσσεται στην ευαισθησία και την αποφασιστικότητα του καλλιτέχνη. Ναι, ο Θαλασσινός διαθέτει θάρρος και τόλμη για να πει -να γράψει- όλα αυτά που ταλανίζουν τη ψυχή και το σώμα του. Κι αν δείχνει αδύναμος, είναι γιατί εξαντλείται από την προσπάθεια να μοιραστεί μαζί μας τη ζωή του. Λόγος σπαρακτικός, αιχμηρός, καθόλου εύκολος, απαιτητικός, «μαστιγώνει» τον ψυχισμό του αναγνώστη και με τον τρόπο του γίνεται αφέντης και κυρίαρχος. Την ίδια ώρα δούλος και ταπεινός ικέτης της προσοχής του αναγνώστη. Και ο Θαλασσινός είναι αξιοπρόσεκτος, αξιοδιάβαστος και αξιομνημόνευτος. Σαν άλλος Παζολίνι αποδομεί τις απόλυτες αλήθειες, τα αξιώματα των ιδεολόγων και των κομμάτων, τα «θερμά λόγια» και τις ιδανικές καταστάσεις που μόνο οι τύραννοι βλέπουν και επιβάλλουν. Φτάνει στα άκρα και το «Salo» του μέγα Παζολίνι διατρέχει τον λόγο, το έργο του Θαλασσινού. Δεν υπάρχουν λαβές και ασφαλείς θέσεις στις ιστορίες του, μόνο ένα ορμητικό κύμα στο οποίο ο αναγνώστης πρέπει να παραδοθεί, τίποτε άλλο.
Στις ιστορίες του πάντως δεν σε αφήνει στο σκοτάδι του κόσμου που έχεις φτιάξει. Σου δίνει φράσεις-φωτεινούς σηματοδότες για να προχωρήσεις στο λογοτεχνικό του σύμπαν. Να! το φεγγάρι μες τον κόσμο του πώς είναι φτιαγμένο: Ο κόσμος έχει ανάγκη τα εξομολογητικά κείμενα… Ο Θεός δεν πρόκειται να ηττηθεί ποτέ… απροϋπόθετη αγάπη… Κοίταζα τα δέντρα και έβλεπα όλη την κατανόηση του Θεού προς το πρόσωπο μου… Όλες οι πράξεις μας έχουν άπειρη επενέργεια… Τα ένστικτα είναι πιο δυνατά από τη λογική… Καιρός να ζήσουμε παιδί μου, ξημερώνει… Ο δικός μου κόσμος δεν έχει σύνορα… Ο δρόμος θα γίνει η ζωή σου… Τρέμω για το νέο μου βιβλίο…
Όταν, λοιπόν, διαβάσετε τις «Λεπτές Ισορροπίες», μη φοβηθείτε, μην πείτε ψέματα, μην προσπεράσετε τον συγγραφέα, απλά δείτε τον να διευρύνει -έστω λίγο- τα όρια σας, περπατήστε στα ερείπια μαζί του και κρατήστε την εξομολόγησή του, τη γνώση για τη ζωή του σαν χρυσό μενταγιόν.
INFO: Φώτης Θαλασσινός, Λεπτές Ισορροπίες, Εκδ. Οδός Πανός, 2019
(*) Ο Αλέξανδρος Στεργιόπουλος είναι συγγραφέας/ποιητής
